ԱՍԿԵՐՈՎԻ ԵՎ ԳՈՒԼԻԵՎԻ ՀԱՐՑԸ ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏԸ ՉԻ ՔՆՆԱՐԿՈՒՄ
Անցած շաբաթ օրը ադրբեջանական կողմից արձակված կրակոցից ծանր վիրավորվեց Արցախի Պաշտպանության բանակի զինծառայող Ագանիկ Գառնիկի Զորոգլյանը։ Ամենատարբեր փառատոների և ցուցահանդեսների խորապատկերին տեղեկատվությունն անցավ ոչ այնքան նկատված։ Եվ դա հասկանալի է. ազգային խոհանոցի ուտեստները ախորժակով համտեսող վարչապետը շատ ավելի ուրախ տեսք ունի և անհամեմատ ավելի լայն լսարան է ապահովում ԶԼՄ-ների համար, քան աղքատիկ տեղեկատվությունը վիրավորված զինծառայողի մասին։
Մինչդեռ ակնհայտ է, որ իրադարձությունը նշանակալի է. բավական երկար ժամանակ Բաքուն ձեռնպահ էր մնում ահագնացումից Արցախի հետ հակամարտության գծում, բայց հիմա իրավիճակն աստիճանաբար փոխվում է։ Արցախի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչներն արդեն հրապարակել են վիճակագրությունը շփման գծում հաճախակի դարձած գնդակոծությունների մասին, և ահա այժմ Արցախի Պաշտպանության բանակի զինծառայողը ծանր վիրավորվել է գլխից։
Բաքուն երկար ժամանակ զերծ էր մնում ինտենսիվ սադրանքներից, և դա բացատրվում էր բանավոր պայմանավորվածություններով, որ Փաշինյանն ու Ալիևը կնքել էին Դուշանբե քաղաքի վերելակում։ Դրա հետ մեկտեղ, շփման գծում տիրող հարաբերական անդորրը առիթ էր տալիս խոսել այն մասին, որ պայմանավորվածությունները շփման գծում մոնիտորինգի և վերահսկողության ուժեղացման մասին, պայմանավորվածությունները, որ համառորեն իրականացնում էին Հայաստանի նախկին իշխանությունները, այլևս արդիական չեն։ Իբր՝ Երևանն ու Բաքուն արդեն կառուցողական բանակցություններ են վարում, իրենք պահպանում են հրադադարի ռեժիմը, և ավելին, պատրաստում նոր խաղաղարար նախաձեռնություններ։ Ուրիշ էլ ի՞նչ կարելի է ցանկանալ։
Ուրեմն ի՞նչ պատահեց Բաքվի «մարդասիրությանը»՝ Մնացականյանի և Մամեդյարովի այս անգամ ԱՄՆ-ում կայանալիք և գործնականում արդեն ազդարարված հերթական հանդիպման նախաշեմին։ Ի՞նչը հարուցեց Ադրբեջանի նախագահի բարձր զայրույթը, որ նա որոշեց վերսկսել շանտաժի իր ավանդական մարտավարությունը։ Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳՆ-ների ղեկավարների հանդիպման ուղղությամբ նախապատրաստական աշխատանքներում ի՞նչը չգոհացրեց Բաքվին։
Ադրբեջանի գլխավոր մաֆիականի վարքագծի շարժառիթները մեծ հանելուկ չեն։ Տվյալ դեպքում Իլհամ Ալիևն այդ կերպ արտահայտում է իր ծայրագույն դժգոհությունը այսպես կոչված «բոլորին բոլորի հետ» սկզբունքով գերիներին ու պատանդներին փոխանակելու Բաքվի կողմից առաջ տարվող գաղափարի վերաբերյալ Ստեփանակերտի արձագանքից։ Ինչպես հայտնի է, վերջերս Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի ղեկավար Սերգեյ Լավրովը նույնպես խոսում էր այն մասին, որ նման մոտեցումն օգտակար է բախման, այդ թվում նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կողմերի միջև վստահություն ստեղծելու համար։
Բայց ողջ խնդիրն այն է, որ գերիներն ու պատանդները մեկ բան են, իսկ դիվերսանտները և առավելևս դիվերսանտ-մարդասպանները՝ միանգամայն այլ բան։ Իսկ ԼՂՀ-ում, հիշեցնենք պատժաժամկետ են կրում արցախյան դատարանով դատապարտված ադրբեջանցի երկու դիվերսանտներ՝ Ասկերովն ու Գուլիևը։ Որոնք դատապարտված են, բացի ամենայնից, իրենց ճանապարհին պատահաբար հայտնված տասնյոթամյա պատանու սպանության համար։
Դատելով ամենից, Ալիևը հուսով էր, թե Երևանը ճնշում կգործադրի Ստեփանակերտի վրա, և Մնացականյանի ու Մամեդյարովի հերթական հանդիպման ժամանակ կարելի կլինի որոշակի շարժ ակնկալել այդ հարցում։ Սակայն մայիսի 3-ին, Արցախի Պաշտպանության բանակի զինծառայողի ծանր վիրավորվելուց մեկ օր առաջ, Արցախի ԱԳՆ-ը հնչեցրեց իր դիրքորոշումը։
Արցախի ԱԳՆ-ի ներկայացուցիչ Արտակ Ներսիսյանը, պատասխանելով tert.am-ի այն հարցին, թե հնարավոր է արդյոք «բոլորին բոլորի հետ» սկզբունքով փոխանակումը, նկատի ունենալով նաև Ասկերովին և Գուլիևին, հիշեցրեց, որ 1996 թվականի մայիսին գերիների փոխանակությունից հետո գերի ընկած ադրբեջանցի զինծառայողներին կամ պատահաբար սահմանն անցած քաղաքացիական անձանց Արցախի իշխանությունները նրանց համաձայնությամբ և Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ հետագայում փոխանցել են ադրբեջանական կողմին։
Բայց, ինչպես ընդգծեց Արտակ Ներսիսյանը, ներկայումս Արցախի տարածքում ռազմագերիներ չկան, հետևաբար՝ Ստեփանակերտը տվյալ առաջարկի հասցեատերը չէ։ Արտակ Ներսիսյանը համոզմունք է արտահայտել, որ ռազմագերիների խնդիրը պետք է լուծվի խստիվ համաձայն միջազգային հումանիտար իրավունքի նորմերի, իսկ ադրբեջանական կողմի առաջարկած «բոլորին բոլորի հետ» փոխանակման սկզբունքն արհեստական օրակարգ է, որ ստեղծում է Բաքուն՝ խախտելով Ժնևի կոնվենցիաներն ու դրանց լրացուցիչ արձանագրությունները։
Հ.Գ.-Կարծում ենք, տեղին կլիներ, որ հայկական խոհանոցի կերակրատեսակների համտեսման արանքում դադարի ժամանակ Արցախի Պաշտպանության բանակի զինծառայողի վիրավորվելու հետ կապված իրավիճակը մեկնաբաներ Հայաստանի վարչապետը։
