2023-04-25 09:06
Марина ГРИГОРЯН
0
Հիլդա ՉՈԲՈՅԱՆ. ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԵՐԹԱԿԱՆ ՓՈՒԼԸ ԿԴԱՌՆԱ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ, ԵԹԵ ԴԻՄԱԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆ ՉԼԻՆԻ
Այսօր արդեն ակնհայտ է, որ Ցեղասպանությունը առնչվեց ոչ միայն Օսմանյան կայսրությունում ապրող հայերին, այլև համայն հայությանը, և դարձավ տարածաշրջանում հայերի իսպառ ոչնչացման ծրագրի իրականացման արդյունք, ինչը շարունակվում է նաև այսօր,- «ԳԱ»-ին տված հարցազրույցում հայտարարեց Ֆրանսիայի հայ համայնքի հայտնի գործիչ, Իրավունքի և հակամարտությունների կարգավորման փարիզյան «Կովկաս» կենտրոնի ղեկավար Հիլդա ՉՈԲՈՅԱՆԸ։
-Կարծում եմ, դուք համամիտ եք, որ այս տարի Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը տարբերվում է բոլոր նախորդներից։ Ձեր կարծիքով, ո՞րն է 2023 թվականի ապրիլի 24-ի գլխավոր առանձնահատկությունը։
-Նախևառաջ, այսօրվա իրավիճակը հստակ ցույց է տալիս, որ Ցեղասպանությունն ամենևին անցյալի խնդիր չէ։ Դա պատմական հարց չէ, նույնիսկ հաշվի առնելով դրա քաղաքական բոլոր հետևանքները, և բնավ միայն Արևմտյան Հայաստանին վերաբերող պատմական խնդիր չէ։ Միանգամայն ակնհայտ է և՛ ժամանակային, և՛ տարածքային տեսանկյունից, որ մենք այսօր կանգնած ենք նոր ցեղասպանության, ավելի ճիշտ՝ Հայոց ցեղասպանության շարունակման վտանգի առջև։ Ինչպես որ ակնհայտ է նաև այն փաստը, որ Ցեղասպանությունը առնչվում էր ոչ միայն Օսմանյան կայսրությունում ապրող հայերին, այլև համայն հայությանը։
Կարծում եմ, հենց դա է ներկայիս՝ 108-րդ տարելիցի գլխավոր բնորոշիչը։ 20-րդ դարասկզբին իրականացված Ցեղասպանությունը արդեն անհնար է բացատրել Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ տեղի ունեցած ինչ-որ գործընթացներով. դրանք լոկ առիթ էին Օսմանյան կայսրության ղեկավարության համար։ Ցեղասպանությունը առաջին հերթին տարածաշրջանում հայ ժողովրդի իսպառ ոչնչացման ծրագրի արդյունքն էր։ Այդ ծրագիրն իրականացվում է փուլ առ փուլ, և կիրականացվի դրա հաջորդ փուլը, եթե մենք ի վիճակի չլինենք դիմակայել։
-Սակայն տպավորություն է ստեղծվում, թե ոչ ոք մտադիր չէ դիմակայել ինչպես բուն Հայաստանում, այնպես էլ Սփյուռքում։ Ժողովորդն իր համար հանգիստ ապրում է, հատկապես Երևանում, և նրա գերակշիռ մասն առանձնապես մտահոգ չէ մահացու վտանգով։ Եվ դա այն խորապատկերին, երբ Արցախը լիակատար շրջափակման մեջ է արդեն գրեթե 140 օր, թուրքերը հետևողականորեն խորանում են Հայաստանի տարածքում, իսկ Բերձորի միջանցքում թշնամին անցակետ է տեղադրել…
-Ինձ թվում է, ժողովրդի պահվածքը մեծապես կապված է իշխանությունների քաղաքականության հետ։ Եթե երկրի ղեկավարությունը, քաղաքական ուժերը և հասարակական էլիտան նախաձեռնություն չեն ցուցաբերում, չարժե հուսալ, թե ժողովուրդը կելնի պայքարի։ Ակներև է հենց դիմակայության նախաձեռնման, ինչպես նաև այդ նախաձեռնությունների համախմբմ խնդիրը։ Հայաստանի իշխանությունները ծայրաստիճան անորոշ դիրքորոշում ունեն. առավոտյան կարող են հայտարարել, թե Ադրբեջանը նախապատրաստում է նոր ցեղասպանություն և էթնիկ զտումներ, իսկ երեկոյան՝ պնդել, թե իբր, ամեն գնով պետք է պայմանավորվել Ադրբեջանի հետ։ Նրանց վարքագծում չկա բացարձակապես ոչ մի որոշակիություն, որն էլ հանգեցնում է ոչ միայն պարզապես անհեթեթ, այլև ողբերգական իրավիճակի։
Մյուս կողմից, ծառացել է միասնական համակարգված ղեկավարության հարցը ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Սփյուռքում։ Մարդիկ հիասթափված են, զայրացած, նրանք վրդովվում են, բայց պետք է հստակ քաղաքական կամք, որպեսզի բոլոր այդ հույզերն ու տրամադրությունները մեկտեղվեն ուժեղ բռունցքի և փոխարկվեն գործողությունների։ Այդ քաղաքական կամքը կարող է դրսևորել ով ասես և որտեղ ասես. Հայաստանում, Արցախում կամ Սփյուռքում, բայց առայժմ դա չկա, և ես հենց դրանում եմ տեսնում գլխավոր խնդիրը։
Այսպիսի պայմաններում Ցեղասպանության զոհերի ոգեկոչումը չի կարող լինել պարզապես հիշատակի տուրք, չի կարող լինել զուտ հիշատակի միջոցառում։
-Մյուս կողմից, մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են թուրքերը լկտիանում բառացիորեն աչքներիս առաջ, ընդ որում՝ ոչ միայն Արցախի ու Հայաստանի, այլև Սփյուռքի նկատմամբ։ Վերջերս Ադրբեջանի խորհրդարանում հասան նրան, որ անվանեցին հայկական Սփյուռքը «Եվրոպայի քաղցկեղային ուռուցք»։ Նույն այն Սփյուռքը, որը կազմավորվել է հենց Թուրքիայի կազմակերպած Ցեղասպանության արդյունքում։ Գիտեմ, որ ձեր կազմակերպությունը եռանդուն աշխատանք է կատարում այդ ուղղությամբ, բայց, ցավոք, ոչ մի արձագանք չի երևում ո՛չ Հայաստանի իշխանությունների, ո՛չ էլ նույնիսկ Սփյուռքի կողմից։
-Ես նաև այդ հարցում եմ տեսնում քաղաքական կամքի բացակայության խնդիր։ Լիակատար տպավորություն է, թե ժողովուրդն արդեն վարժվել է վատ նորությունների մշտական սպասումներին, այն փաստին, որ Ադրբեջանը համարյա ամեն օր ձեռնարկում է նորանոր քայլեր, որոնք ահռելի վտանգ են պարունակում Հայաստանի և Արցախի համար։ Եվ դրա դեմ չկա ոչ մի դիմադրություն, չկա ոչ մի դիմակայություն։ Անմիջապես պատերազմից հետո մարդկանց համակած հույզերը շարունակում են իշխել նաև այսօր։
Մի քանի այլ փոքրիկ կազմակերպությունների հետ միասին մենք փորձեցինք ուշադրություն հրավիրել այդ հայտարարության վրա և վեր հանել Ադրբեջանի խորհրդարանում հնչող ռասիստական արտահայտությունների խնդիրը։ Նշեմ, արձագանքը հաջորդեց բավական արագ. հենց օրերս Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի Հայաստանի հետ բարեկամության խորհրդարանական խումբը հայտարարեց այդպիսի արտահայտությունների անթույլատրելիության մասին։ Փորձում ենք այդ ուղղությամբ աշխատել նաև Եվրախորհրդարանում, թեև միայն մեր ջանքերը չեն բավականացնի։ Եվ այնուամենայնիվ դա հերթական անգամ ապացուցում է, որ եթե հայերը սկսեն գործել, արդյունքները կհաջորդեն անհապաղ։
Այս օրերին բազմաթիվ երկրներում և քաղաքներում կանցկացվեն ակցիաներ և զանգվածային այլ միջոցառումներ Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Բայց դա նաև առիթ է հայտարարելու այն մարտահրավերների և սպառնալիքների մասին, որոնց այսօր բախվում է Հայաստանը։ Պետք է աշխարհով մեկ հնչի հզոր ուղերձ, ասենք՝ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի կողմից, առ այն, որ հայ ժողովուրդը դարձյալ կանգնած է Ցեղասպանության շարունակության իրական վտանգի առջև։ Ավաղ, ոչ մի նման բան չկա, և այսուհետ այսպես շարունակելն արդեն անհնար է։ Հայությունն ասես թմբիրի մեջ է, որից անհրաժեշտ է սթափվել։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-05-13 09:36Этот человек каждый день выдает нам нечто новое о нас самих - о том, какими мы, армянское государство, должны стать. Он говорит простым языком, но и очень часто формулами, которые вроде бы витали в воздухе, но мы их не понимали и не улавливали. Он буквально за две недели сделал нас совершенно другими, буквально преобразил еще совсем недавно потерянный, покорившийся безжалостной судьбе, не знающий - как и что делать, чтобы предотвратить окончательную катастрофу своей Родины, государства и самого себя, отчаявшийся и не верящий никому народ. И превратил его обратно в нацию.
-
2024-05-08 12:00Вновь настал этот день – 8 мая. День, когда была осуществлена уникальнейшая военная операция – «Свадьба в горах». День, который прежде был для нас совершенно особым, вернувшим нам Шуши, праздником, переполнявшим гордостью, ликованием, невыразимым счастьем. Вновь настал день, который вот уже четвертый раз полон горечи, ощущения огромной, исторически масштабной утраты и невыносимой тоски по любимому городу. Катастрофы, которая будет сопровождать нас постоянно – до тех пор, пока мы не вернемся в 8-9 мая 1992 года и опять не почувствуем выполненной историческую миссию – освобождение Шуши.
-
2024-05-06 10:05"Я верю: духовная Армения победит "новую Армению", дух победит "духов", триколор победит разделение на "черных" и "белых" - эти слова архиепископа Баграта Галстаняна уже стали крылатыми, стали лозунгом и квинтэссенцией начавшегося в Тавуше и превратившегося в общенародное движения. Как образ этого человека стал символом веры, борьбы и Родины.
-
2024-05-02 11:2917 апреля пресса сообщила о достижении в Брюсселе предварительной договоренности о предоставлении Армении помощи из Фонда мира Евросоюза. Говорилось об этом с осени прошлого года, и вот сейчас радио "Азатутюн" сообщило о наличии дипломатических документов, подтверждающих, что ЕС планирует выделить Еревану 10 млн евро, которые должны быть использованы в течение 30 месяцев. Согласно источнику, средства будут направлены на создание модульного полевого лагеря на один батальон, который также будет включать в себя один медицинский пункт, а также сопутствующие услуги и возможности.
