2021-11-20 12:22
Давид САРКИСЯН
Ո՞Վ ԿԼՑՆԻ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐԻ ՍՈՒՐԲ ՏԵՂԸ
Սյունիքի շուրջ իրադարձությունների զարգացումը հուշում է, որ մեր ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանն այլևս չի դիտարկում հարավկովկասյան տարածաշրջանը իբրև բացառապես սեփական շահերի դրսևորման գոտի։ Ավանադաբար Մոսկվան այստեղ ծավալում էր իր ազդեցությունը, տարածում այն, մինչդեռ հիմա ակնհայտորեն զիջում է։ Հարավային Կովկասը, որը պատմաաշխարհագրական հանգամանքների բերումով ռուսաստանյան քաղաքական և տնտեսական էքսպանսիոնիզմի և նեոկայսերականության հենասյուներից էր, հետպատերազմյան իրականության մեջ այլևս այդպիսին չէ:
Տրամաբանորեն՝ սրան հետեվող հաջորդ հարցադրումն այն է, թե ինչ սահմաններում է Անկարան լցնում երկրաքաղաքական ազատված տարածությունը Մոսկվայի փոխարեն: Քանի որ որևէ այլ նկատելի ուժ տեսադաշտում չի ուրվագծվում, թվում է՝ նախևառաջ պետք է ապավինեինք մեր բանակին, պետական ինստիտուցիոնալ հիշողությանն ու Սփյուռքին։ Սակայն ցավոք՝ արտաքին դաշնակցի վարանման ֆոնին ազգային բանակը ևս իշխանությունից կասկածելի ուղերձներ է ստանում՝ նախ չկրակելու, ապա և որևէ գնով չգերեվարվելու, այն դեպքում, երբ այս երկու հրամաններն ինքնին իրար հակասում են։
Համազգային ներուժի և հնարավորությունների օգտագործման հարցում ևս Հայաստանը մոտ է պատմական հակառեկորդի։ Պատերազմի օրերին սփյուռքյան գաղթօջախները հարկադրում էին իրենց կառավարություններին դադարեցնել սպառազինությունների կամ դրանց բաղադրատարրերի առաքումն Ադրբեջանին, ճնշում էին գործադրում Բաքվի հետ գործակցող ռազմարդյունաբերական ընկերությունների վրա։ Պատերազմից մեկ տարի անց Սփյուռքը կարկամած է՝ ոչ միայն ազգային երազանքի իրականացման փակուղում է, այլև սեփական հայրենիքից օտարվածի կարգավիճակում։
Մի շարք առանցքային երկրների հետ դիվանագիտական աշխատանքի դաշտն ամբողջապես «խոպան» է։ Իսրայելում ռեզիդենտ դեսպան նշանակելով՝ պաշտոնական Երևանն այդպես էլ նորմալ հարաբերություններ չկառուցեց Երուսաղեմի հետ, որևէ բան չառաջարկեց այդ երկրին, փոխարենն ակնկալելով, օրինակ, առնվազն խորհրդատվություն՝ ինչպես կառուցել ռազմարդյունաբերության կամ գիտատար տնտեսության ոլորտները։
Հնդկաստանի պես կարևոր երկրի հետ Հայաստանի գործակցության պատմությունը ցավալիորեն կորսված հնարավորությունների մի ամբողջ շղթա է։ Ցանկության դեպքում Երևանն անխոչընդոտ կարող էր աշխատել Նյու Դելիի հետ ռազմատեխնիկական ոլորտում, ի վերջո՝ այդ երկրի հակառակորդ Պակիստանն Ադրբեջանի դաշնակիցն է։ Հնդկաստանն իր ահռելի բնակչությամբ, գերհարուստ ռեսուրսներով, բարձրակարգ գիտությամբ, հատկապես մաթեմատիկայով, զարգացած ռազմարդյունաբերական համալիրով մեզ համար կարող էր առաջնակարգ գործընկեր դառնալ, եթե, իհարկե, ցանկանայինք։ Ո՞ւմ է պետք Հնդկաստանի ԱԳ նախարարի երևանյան այցը, եթե դրա արդյունքներով գործուն աշխատանք, պայմանավորվածություն, առևտրաշրջանառություն, պայմանագրեր չեն գործարկվում։
Հայաստանյան դիվանագիտությունը խեղված է, անդամահատված, փոխանակ կտրուկ լուծումների գնար, ոչ թե իրավիճակային, այլ համակարգային ելքեր որոներ։ Դեսպանների խառնափնթոր, անհասկանալի նշանակումները մեր արտաքին քաղաքականությունը վերածել են ծաղրուծանակի։ Մինչդեռ դեսպանընկալ յուրաքանչյուր երկրում ԱԳՆ կենտրոնական ապարատը պետք է մշակեր հայկական թեմատիկայով այդ պետության համար հասկանալի ձևակերպումներ։ Խիստ տարբեր գործիքակազմերով պետք է աշխատեին, օրինակ, ԱՄՆ-ում, արաբական երկրներում, ՌԴ-ում կամ Իրանում մեր դեսպանները։ Երբ հիշում ես, թե ովքեր են այդ և այլ երկրներում մեր դիվանագետները, անգործության պատճառների հարցում ամեն ինչ իր տեղն է ընկնում։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.