2019-03-13 20:33
Марина ГРИГОРЯН
0
ՊԱՏԺԱՄԻՋՈՑՆԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԵ՞Մ. ԵՐԿԱԿԻ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ ԵՆ, ՋԵՆՏԼՄԵՆՆԵ՛Ր
ԱՄՆ-ը որոշել է Հայաստանի դեմ պատժամիջոցներ կիրառել Իրանի հետ ունեցած հարաբերությունների համար։ Որևէ մեկն այդ մասին հաղորդագրություն տեսե՞լ է մեր ԶԼՄ-ներում։ Բայց գլխավոր զվարճանքն այն է, որ ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ Ադրբեջանը չեն ներառվել պատժամիջոցների ցուցակում, թեև նրանց առևտրական հարաբերություններն Իրանի հետ շատ ավելի խորն են։
Իրանի հետ ՀՀ-ի առևՎուրը չի հասնում կես միլիարդի, այդ երկիրը չի մտնում Հայաստանի առևտրական խոշորագույն գործընկերների եռյակ։ Մինչդեռ Թուրքիայի առևտուրն Իրանի հետ հասնում է տարեկան մինչև 10 միլիարդի, իսկ Ադրբեջանում Իրանը նույնիսկ մասնաբաժին ունի նավթարդյունաբերության մեջ։
Բայց մեզ մոտ բոլորը լռում են։ Եվ ամենահնչեղ լռությունը նրանց կողմից է, ովքեր տարիներ շարունակ ելումուտ են ունեցել ամերիկյան դեսպանություն։ Իսկ հիմա նրանք նստած են կառավարական գրասենյակներում և ճիշտ այնպես են լռում, ասես ջուր են առել բերանները։ «Հայկական հարցը» պետք է լուծվի վերջնականապես, և մենք այսօր այդ լուծման շեմին ենք»,-այսօր Ֆեյսբուքում գրել է ցանցային ակտիվիստ Արթուր ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ («Ադեկվադ»)։
Լուրն այնքան արտառոց է հնչում, որ սկզբում ոչ այնքան հավաստի թվաց։ Իսկապես, Իրանի դեմ ԱՄՆ-ի պատժամիջոցային պատերազմը առաջին տարին չէ, որ մղվում է, սակայն ողջ այդ ընթացքում Վաշինգտոնը լիակատար ըմբռնում է ցուցաբերել Հայաստանի և Թեհրանի հարաբերությունների յուրահատկության նկատմամբ։ Այնինչ դեռևս մարտի 10-ին Ամերիկայի Հայկական ազգային կոմիտեի (ԱՀԱԿ) գործադիր տնօրեն Արամ Համպարյանը իր էջում թողել է հետևյալ գրառումը (թարգմանությունը մերն է)։
«Պատժամիջոցների ընտրողական կիրառում Հայաստանի դեմ։
Ինչո՞ւ են հենց Հայաստանն ընտրել պատժամիջոցների համար, մինչդեռ խոսք անգամ չկա որևէ պատժամիջոցների մասին Թուրքիայի, Ադրբեջանի և այլ երկրների նկատմամբ, որոնք համաձայն օրենքի պետք է ենթարկվեն պատժամիջոցների և շատ ավելի լայն ու մեծ հետևանքներով հղի կապեր ունեն Իրանի հետ։
Նման հակասությունը էական հարցեր է ծնում մասշտաբների, ծավալների և ընտրողականության վերաբերյալ, որ ցուցաբերում է Վարչակազմը պատժամիջոցների կիրառման առնչությամբ որոշումներ ընդունելու ընթացքում։
Ահա փաստերը.
ՄԱՍՇՏԱԲՆԵՐ։ Տնտեսական փոխգործակցության մակարդակը Հայաստանի և Իրանի միջև շատ ավելի ցածր է, քան հարևան Թուրքիայի և Ադրբեջանի պարագայում։
-Թուրքիան ներառված է Իրանի խոշորագույն տնտեսական գործընկերների թվում, ընդ որում նավթային և գազային ոլորտներում, ինչպեսև այլ արտադրանքի երկկողմ առևտրի ամենամյա ծավալը հասնում է մոտ 10 մլրդ դոլարի։
-Ադրբեջանական «Շահ Դենիզ» հանքավայրը ներկայումս 10%-ով պատկանում է Իրանին (Իրանի ազգային նավթային ընկերության միջոցով), ընդ որում պատժամիջոցների ենթակա ներդրումների արժեքը կազմում է ավելի քան 2 մլրդ ԱՄՆ դոլար։
-Համեմատության համար. Հայաստանի տարեկան առևտուրն Իրանի հետ վերջին տարիներին չի հասնում 300 մլն դոլարի։
ԾԱՎԱԼՆԵՐ։ Իրանի և Հայաստանի միջև առևտրում արտադրանքի, ապրանքների և ծառայությունների ցանկը սահմանափակ է.
-Հայաստանը Իրանին տրամադրում է էլեկտրականություն, ոչխարի և այծի միս, ինչպես նաև ոչ երկակի նշանակության այլ արտադրանք։
-Իրանը Հայաստան է արտահանում հիմնականում գազ և այլ նավթամթերք, ինչպես նաև երկաթի հանքաքար, ապակի և պարարտանյութեր ամբողջը՝ ոչ երկակի նշանակության)։
-Իրանի առևտուրը ինչպես Թուրքիայի, այնպես էլ Ադրբեջանի հետ ներառում է արտադրանքի և ծառայությունների շատ ավելի լայն սպեկտր։
ԸՆՏՐՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ։ Հայստանն ընտրվել է որպես պատժամիջոցների ընտրողական կիրառման երկիր, չնայած փոխգործակցության շատ ավելի ցածր մակարդակ ունի Իրանի հետ, քան Թուրքիան, Ադրբեջանը կամ այլ երկրներ, որոնք օրենքի պահանջների համաձայն ենթակա են պատժամիջոցների կիրառման։
Առավել հստակեցնելու համար. ընտրողական պատժամիջոցներ են կիրառվում ընդդեմ Հայաստանի.
-ժողովրդավարական երկրի, որը համընդհանուր հավանության է արժանացել ազատ և արդար ընտրությունների անցկացման, ինչպես նաև լավ կառավարման համար,
-ՆԱՏՕ-ի «Համագործակցություն հանուն խաղաղության» ծրագրի անդամ երկրի, որն ավանդ է ներդնում Աֆղանստանում, Իրաքում, Մալիում, Կոսովոյում և Լիբանանում խաղաղության պահպանման գործում,
-առավելապես քրիստոնյա բնակչություն ունեցող երկրի (առաջին քրիստոնյա ազգը աշխարհում), որն աջակից է ազատությանը և հանդես է գալիս ատելության ու անհանդուրժողականության քաղաքականության դեմ,
-շրջափակման մեջ գտնվող և դեպի ծով ելք չունեցող երկրի, որի բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն հավասար է տարեկան մոտ 4000 դոլարի,
-մի երկրի, որն անվտանգ ապաստան է հանդիսանում Մերձավոր Արևելքի կրոնական փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների և այլ փախստականների համար,
-երկրի, որն իր անվտանգությանը սպառնացող լուրջ վտանգների է բախվում Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից»։
Որպես երկակի չափանիշների օրինակ Արամ Համպարյանը բերում է Mahan Air ավիաընկերությունը, որը գտնվում է ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների տակ։ Ընկերությունը թռչում է ավելի քան 40 ուղղություններով, այդ թվում Բաքու և Թուրքիայի չորս օդանավակայաններ, ունի ավելի քան 50 ներկայացուցչություն աշխարհի 25 երկրներում։ Ընկերության երևանյան ոչ մեծ մասնաճյուղը (Flight Travel) Թրամփի վարչակազմի պատժամիջոցների տակ ընկավ՝ հայտնվելով ամբողջ աշխարհում տասնյակ ներկայացուցչություններ ունեցող Mahan Air -ի ընդամենը երեք մասնաճյուղերի թվում (մյուս երկուսը գտնվում են Մալայզիայում և Թայլանդում)։ Թուրքիայում գտնվող շատ ավելի խոշոր ներկայացուցչությունը խուսափեց պատժամիջոցներից, չնայած շատ ավելի մեծ չափերին, ծավալներին և ֆինանսական շրջանառություններին (հինգ օդանավակայան), քան Flight Travel-ը Երևանում։
Մեր կողմից հավելենք, որ վերջնական որոշումն առայժմ ընդունված չէ և, դատելով այս գրառումից, ԱՀԱԿ-ը պատրաստվում է որոշակի քայլեր ձեռնարկել անցանկալի զարգացումները կասեցնելու նպատակով։ Որոնք, ընդգծենք, դժվար է նույնիսկ ընտրողական վերաբերմունք անվանել, այնքան որ գաշահոտում են իրենց պատվիրվածությամբ ու միտումնավորությամբ։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-04-15 10:34В опубликованном на днях докладе "Нации в транзитном периоде" одна из наиболее авторитетных правозащитных организаций Freedom House констатирует: "ЕС продолжает полагаться на энергетические ресурсы Азербайджана и игнорировать нарушения прав человека со стороны режима президента Ильхама Алиева, явно отдавая приоритет политической и экономической целесообразности над фундаментальными ценностями и долгосрочными интересами". Казалось бы, прописная уже истина, реалии, действующие более сотни лет. Однако в контексте армянской истории поразительным образом получающие наиболее убедительное, наглядное, а главное - кровавое подтверждение.
-
2024-04-11 10:28В одной из предыдущих публикаций об Апрельской войне и деятельности комиссии НС по «расследованию» ее обстоятельств эта тема уже была слегка затронута. Речь, в частности, о том, что в армянских экспертных кругах еще в декабре 2020-го – сразу по окончании 44-дневной войны – появились подозрения в истинном предназначении этой комиссии. Так, широкий резонанс, причем не только в Армении, получила запись военного эксперта Карена Вртанесяна о том, что комиссия во главе с одиозным Андраником Кочаряном, возможно, в реальности была операцией турецких спецслужб.
-
2024-04-08 09:28Несколько дней назад в армянском парламенте была поднята тема возможности вовлечения Турции в состав гражданской наблюдательской миссии Евросоюза в Армении (EUMA). Вопрос отнюдь не риторический, поскольку для этого, как выясняется, необходимо три условия: согласие Армении, согласие Турции и решение ЕС. Ни одно из этих условий при действующих властях РА не кажется невозможным, наоборот, все они достаточно легко выполнимы.
-
2024-04-05 10:0323 апреля 2018 года на очередном митинге рвавшихся к власти «революционеров» микрофон передали некоему пожилому человеку, который представился дедушкой Героя Арцаха Роберта Абаджяна. С Апрельской войны прошло всего 2 года, и слава о солнечном мальчике Роберте и его сослуживцах еще гремела по всей Армении. «Дедушка» очень прочувствованно сообщил, что, дескать, видел внука во сне, и он просил его бороться за свободу и не сдаваться. В тот день никому и в голову не могло прийти, что это была наглая ложь. Человек этот не имел никакого отношения к Роберту, людям скормили всего лишь циничное шоу, устроенное пашиняновской сворой с целью манипуляции эмоциями и настроениями толпы.
