2019-08-16 07:06
Ара МЕЛИКСЕТЯН
0
ԱՅՆ, ԻՆՉԻՆ ՄԵՆՔ ՊԵՏՔ Է ՀԱՍՆԵՆՔ 2050 ԹՎԱԿԱՆԻՆ, ՏԵՂԻ Է ՈՒՆԵՑԵԼ ՄԻՆՉԵՎ 2018-Ը
Այն օրվանից, ինչ Նիկոլ Փաշինյանը օրակարգ մտցրեց առաջիկա 30 տարվա ընթացքում հայության գերխնդիրների գաղափարը, հասարակայնությունը, քաղաքական, տնտեսական շրջանակները տարվեցին վարչապետական գաղափարների վերլուծմամբ ու գնահատմամբ։ Ոմանք ամենայն լրջությամբ խոսում են դրված նպատակներին հասնելու անիրականալիության մասին, մյուսները՝ հեգնում, ուշադրություն հրավիրելով նրա վրա, որ մինչև պայծառ ապագա ողջ չեն մնա նրանք, ում դա(պայծառ ապագան) խոստանում են, ասենք, չեն լինի նաև նրանք, ումից, ըստ էության, պիտի պահանջես։
Իրականում եվ՛ սրանք, եվ՛ նրանք սխալվում են։ Գոյատևեցինք, չէ՞, անցած 30 տարիներին, չնայած 90-ականների սկզբին դա անիրագործելի խնդիր էր թվում։ Միանգամայն ողջ-առողջ են նրանք, ովքեր սկիզբ դրեցին խնդիրներին մեր 30-ամյա պատմության մեջ։ Ե՛վ նա, ով անկախության մեկնարկին ոսկու սարեր էր խոստանում, բայց մի քանի տարվա ընթացքում փլուզեց երկիրը, ցաքուցրիվ անելով նրա ահռելի ռեսուրսները։ Ե՛վ նրանք, ում օրոք Հայաստանը քիչ թե շատ, բայց զարգանում էր։ Համաձայնեք, այսօր էլ հնարավորություն կա երկրի նախկին ղեկավարներից հաշիվ պահանջել անցած համարյա 30 տարիների համար։ Հետևաբար՝ դա կարելի է անել նաև 30 տարի անց։ Իսկ ներկայիս ղեկավարները հնարավորություն ունեն դիտարկելու, թե ինչ էր կատարվում երկրում իրենց իշխանության օրոք և պետության ղեկի մոտ իրենց բացակայության ժամանակ։
Ասենք, դրանք հեռանկարներ են, որոնք կարելի է միայն կանխատեսել ու խոստանալ։ Իսկ այ, հետադարձ հայացքը դա արդեն կատարված իրողություն է։ Եվ տվյալ դեպքում հենց հետադարձ հայացքն է թույլ տալիս նկատել բազմաթիվ հետաքրքիր նրբերանգներ։ Օրինակ՝ այն, որ եթե ուշադիր նայենք ներկայիս կառավարության տնտեսական նպատակներին և համեմատենք դրանք նախկին կառավարությունների արդեն իրականացրած խնդիրների հետ, ապա գծագրվում է ապագայի բնավ ոչ հրճվալից պատկեր։ Պարզվում է, այն, ինչին մենք պետք է հասնենք մինչև 2050 թվականը, եղել է երկրում մինչև 2018-ը։
Հիմա հիմնավորենք ասվածը մակրոտնտեսական թվային ցուցանիշներով։ Ահավասիկ գործող կառավարության ծրագրում, ըստ էության՝ տնտեսական հեղափոխության ծրագրում, ենթադրվում է, թե երկրի ՀՆԱ-ն աճելու է տարեկան 5%-ով։ Դա փաստորեն նշանակում է, որ առաջիկա 20 տարիներին ՀՆԱ-ն ավելանալու է գրեթե կրկնակի։ Ասենք, վարչապետի 30 տարվա մեգանպատակների ցանկում ՀՆԱ-ն պետք է աճի 15 անգամ։ Բնականաբար, 15-ապատիկ աճի այդ տարբերակը շատեպին անիրագործելի է թվում։ Բայց… Միայն անցած 20 տարիների ընթացքում (1997-2017թթ.) Հայաստանի ՀՆԱ-ն աճել է 6 անգամ։ Իսկ բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն՝ 8 անգամ։ Այնպես որ, թեև նախկին կառավարությունները «30 տարվա մեգանպատակների» լուծմանը 20 տարում չհասան, բայց կառավարության ներկայիս հեղափոխական ծրագիրն իրականացրեցին եռապատիկ գերակատարումով։
Իսկ բացի այդ, սկսած 97-ից մինչեվ 2017 թվականը նվազագույն աշխատավարձը երկրում աճեց 55 անգամ (1000 դրամ՝ 1997-ին, 55 հազար՝ 2017-ին)։ Միջին աշխատավարձը բարձրացավ 13 անգամ (13 հազարից մինչև 177 հազար դրամ)։ Միջին կենսաթոշակն աճեց 11 անգամ (3600 դրամից մինչև 41 հազար)։ Հայաստանի բյուջետային եկամուտները նշված 20 տարի ժամանակահատվածում աճեցին 9,8 անգամ, բյուջեի հարկային եկամուտները՝ 11 անգամ։ Տնտեսության վարկավորումն աճեց 53 անգամ, իսկ բանկային ներդրումները՝ 200 (!) անգամ։ Արտաքին առևտրական շրջանառությունը ավելացավ 7 անգամ, արտահանումը՝ 9 և ներկրումը՝ 4 անգամ։ Միայն 10 տարի ժամանակահատվածում (2006-2017) զբոսաշրջությունն ավելացավ 4 անգամ։
Նայում ես այս թվերին ու մտածում. ինչո՞ւ է երկրում հայտարարված տնտեսական հեղափոխություն, եթե նոր իշխանությունն իր առջև գործնականում դնում է այնպիսի խնդիրներ, որոնք արդեն կատարվել են նախկին իշխանության կողմից առանց որևէ հեղափոխության։ Այո, երբ պաթոսով խոստանում են աշխատավարձերի և կենսաթոշակի բազմապատիկ բարձրացում երկարաժամկետ հեռանկարում, շատերին դա ոգևորում է։ Միայն թե կա նաև երկարաժամկետ հետադարձ հայացք, որտեղ տեսնում ենք այդ նույն աշխատավարձերի 55-անգամյա աճ։
Իսկ եթե մի կողմ թողնենք պաթոսն ու բոցաշունչ ճառերը, ապա ակնհայտ է դառնում հետևյալը. սոցիալ-տնտեսական բնույթի մի ամբողջ շարք բնութագրիչների աճի խոստումը նման է նրան, որ խոստանաս, թե գարունը գալու է ձմեռվա ավարտից անմիջապես հետո։ Պարզապես պետք է այդ գարունը չփչացնել։ Ահա թե ինչու շատ բան այն ամենից, ինչ խոստանում է ներկայիս իշխանությունը, լիովին իրատեսական է։ Բայց այդ ամենն արդեն եղել է։ Այլ հարց է, որ նախկին իշխանությունները գարնան գալուստը համարում էին բնական երևույթ, իսկ ներկայիս իշխանությունը փորձում է դա ներկայացնել որպես սեփական նվաճում։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-04-08 09:34Евросоюз предоставит Армении новый грант на 270 млн евро в течение 4 лет, который поможет, в частности, малым и средним предприятиям развиваться и выйти на новые рынки. Об этом на брифинге заявила председатель Еврокомиссии Урсула фон дер Ляйен в преддверии трехсторонней встречи с участием госсекретаря США Энтони Блинкена и армянским премьером Николом Пашиняном в Брюсселе, передает АРКА. "Европейский Союз дал обещание быть ближе к Армении и сегодня выполняет это обещание", - заявила она, добавив, что видение сотрудничества ЕС с Арменией было представлено в октябре 2023 года. «ЕС планирует инвестировать в проект Черноморского электрического кабеля, экспорт чистой энергии в Европу, в энергетику, транспорт и разработку средств для диверсификации торговли», - отметила фон лер Ляйен.
-
2024-04-06 09:54Мирный процесс не будет в центре внимания на встрече высокого уровня в формате Армения – ЕС – США. Об этом на брифинге заявил официальный представитель Госдепа США Мэтью Миллер. «На нашей встрече в центре внимания будут экономическая диверсификация Армении, гуманитарная помощь, поддержка беженцев и поддержка политических реформ Армении», – отметил он, передает NEWS.am.
-
2024-04-05 10:10Армянские власти еще не определили, как будет проходить новый участок дороги в Грузию, альтернативный участку у села Воскепар. 12 марта премьер-министр Армении Никол Пашинян заявил, что власти планируют построить новые участки дорог взамен тех, которые «выходят за пределы границ Армянской ССР». В частности, речь идет об участке дороги Ереван-Тбилиси в районе села Воскепар в Тавуше. «Сообщаем, что относительно поднятых вами вопросов обсуждения продолжаются», - сказали в ответ на запрос Sputnik Армения в Министерстве территориального управления и инфраструктур Армении. О результатах обсуждений там обещали сообщить позже.
-
2024-04-04 10:18В первом квартале 2024 года поступления по линии налоговых и таможенных органов в Армении составили 589.2 млрд драмов. Из этой суммы налогоплательщикам и физическим лицам возвращено 88.6 млрд драмов, сообщает Комитет по госдоходам Армении. В результате фактическая исполняемость по части налоговых доходов и госпошлин составила 500.6 млрд драмов, что больше прошлогоднего показателя за тот же период на 39.3 млрд драмов или на 8.5%. Отмечается, что рост налоговых поступлений обусловлен в основном экономической активностью.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2020-06-25 10:27Հայկական տնտեսությունը «տնից դուրս եկավ» և... հայտնվեց է՛լ ավելի խոր մինուսի մեջ Մեր նախորդ համանման մակրոտնտեսական դիտազննումը (ընթացիկ տարվա 4 ամիսների վերաբերյալ) վերնագրված էր «Ապրիլի գարշահոտ «հատապտուղները»: Հայկական տնտեսությունը «նստեց տանը» և հայտնվեց մինուսի մեջ»։ Մայիս ամսվա թարմ վիճակագրությունն ապացուցում է այդ նյութի ենթավերնագրում հնչեցված միտքը…
-
2019-06-28 07:09Արտաքին տնտեսական բոլոր ցուցանիշները, ներառյալ արտահանումը, մինուսի տակ են … Հունիսի 25-ին Հայաստանի Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակեց 2019թ. հունվար-մայիս ժամանակահատվածի նախնական մակրոտնտեսական տվյալները՝ անցյալ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ։ Այս տարվա հենց սկզբից առավել մեծ հիասթափություններն առաջվա պես շարունակում են մնալ արտաքին առևտրային շրջանառության ոլորտում, որի ցուցանիշները, հիշեցնենք, 4 ամսվա արդյունքներով կազմել են. արտաքին առևտրային շրջանառությունը՝ 95,8%, այդ թվում արտահանումը՝ 91,4%, ներկրումը՝ 98,1%։
-
2019-04-17 08:04Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ստրասբուրգի հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ժամանակ պատմել է երկրի տնտեսության հաջողությունների մասին՝ հեղափոխությունից հետո անցած 10 ամիսների արդյունքներով, հաղորդում է ԱՌԿԱ-ն։