2022-05-05 10:03
Информагентства
ՀԱՑ ՈՒ ՊԱՆԻՐ՝ ԿԵՐ ՈՒ ԲԱՆԻՐ. ՉԵՉԻԼԸ ՇԻՐԱԿԻ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՐԺԵՔ Է ՃԱՆԱՉՎԵԼ
Չեչիլը կամ թել (հյուսած) պանիրը, որը հատուկ է Շիրակի մարզին, արդեն ներկայացված է ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պետական ցանկում: Sputnik Արմենիան «Մշակութային հայրաքաղաք» նախագծի շրջանակում ներկայացնում է չեչիլի պատրաստման բաղադրատոմսն ու յուրահատկությունը:
Շիրակցիները հպարտությամբ են ասում՝ չեչիլ կամ թել պանիրը ձեռնոց կարող է նետել «ռոկֆորին»: Չնայած այն արտադրում են նաև հանրապետության այլ շրջաններում, շիրակցի կանանց ձեռքերով պատրաստված տնական չեչիլը տարբերվում է:
Տնայնագործական եղանակով չեչիլ սովորաբար սկսում են պատրաստել հուլիսից մինչև սեպտեմբերի սկիզբ: Պանրի այս տեսակը պատրաստվում է զտած կաթից՝ 50 աստիճան ջերմության տակ։ Ավելացվում է թթու կաթնաշիճուկ, որից հետո ձևավորվում է պանրի զանգվածը: Այն ձգելով փաթաթում են փայտին, այնուհետև բաժանում են կտորների:Մեկ օր անց պանիրը մշակում են աղով և լցնում կճուճի մեջ, ապա այն գլխիվայր շուռ են տալիս, որպեսզի կաթնաշիճուկն ամբողջությամբ դուրս գա:
Մի քանի օրից ուղղում են կճուճը, կրկին փաթաթում կտորով ու կրկին շրջում։ Կճուճի շուրջը լցնում են վառարանից հանված և նախապես սառեցված մոխիր՝ առավել խոնավազերծելու համար: Մի քանի ամիս անց պանիրը պատրաստ է օգտագործման:
Հատկանշական է, որ Շիրակի մարզի Անի համայնքն է Շիրակի պանրագործությունը որպես ոչ նյութական մշակութային արժեք գրանցելու առաջարկով դիմել ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարին կից մասնագիտական խորհրդին:
Ազգագրագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարինե Բազեյանը նշում է, որ թեև պանրի այս տեսակը տարածված է նաև Ապարանի որոշ շրջաններում ու Ջավախքում, այսօր ՀՀ մարզերից Շիրակն է, որ ամբողջությամբ կրում է այդ մշակույթը:
«Մինչև այսօր չեչիլը Շիրակում պատրաստվում է հին ավանդական տեխնոլոգիայով,- նշում է ազգագրագետը՝ փաստելով, որ եթե կան էլ փոփոխություններ, ապա դրանք բովանդակությանը չեն վերաբերում, այլ ձևին՝ կաթսաներն են փոխվել: «Կավե ամաններում կամ տիկերում են պահել, հիմա, բնականաբար, օգտագործում են ապակյա կամ պլաստմասե ամաններ, որոշակի փոփոխություն կա նաև մակարդիչի՝ մերանի հետ կապված, որը նախկինում պատրաստվում էր կենդանիների ենթաստամոքսային գեղձից, իսկ հիմա պատրաստի վաճառվում է խանութներում»:
Փորձագետը նշում է, որ չեչիլը մեզ է հասել հնագույն ժամանակներից:
«19-րդ դարի աղբյուրներում չեչիլն արդեն իսկ արձանագրված է որպես Ալեքսանդրապոլի գավառին բնորոշ պանրի տեսակ, 1898 թվականին նույնիսկ ռուսական աղբյուրներն են գրել, որ Ալեքսանդրապոլի գավառում կաթնամթերքի մշակումից չեչիլ պանիր էին ստանում»,- ասաց Կարինե Բազեյանը։
Նա մտավախություն չունի, թե ժամանակի ընթացքում «կկորցենք» չեչիլը:
«Այն չափով, ինչ չափով այդ պանիրն օգտագործվել է նախկինում, օգտագործվում է հիմա, հատկապես կանաչ չեչիլը, որն ավելի «հարգարժան» է ու ավելի թանկ: Չեչիլն այսօր պահանջարկ ունի»:
Ի դեպ, հենց այս պանիրն է այն երկու բաղադրիչներից մեկը, որով պատրաստում են Շիրակի պանրխաշը:
Արմենուհի ՄԽՈՅԱՆ, Sputnik Արմենիա
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-06-05 19:56Премьер-министр Никол Пашинян, возмущенный публикацией во французской прессе о том, что он купил в этой стране особняк стоимостью более 3 миллионов евро, на сегодняшнем заседании правительства вновь выступил с обвинениями в адрес второго президента Армении Роберта Кочаряна.
-
New2025-06-05 19:55По итогам переговоров грузинские таможенные службы пропустили в Россию 52 армянские фуры с алкоголем (коньяка и вина). Об этом заявил министр экономики Армении Геворк Папоян, на обсуждении отчета о выполнении госбюджета за 2024 год.
-
New2025-06-05 19:52Школы и детские сады закрываются по всей Армении. Об этом написала на своей странице в Facebook супруга экс-главы МИД Армении Нани Осканян, касаясь сегодняшнего заявления премьер-министра РА Никола Пашиняна о том, что в свое время в Дилижане последней было предоставлено здание детсада.
-
New2025-06-05 19:49Новый КПП в Мегри, на границе с Ираном, строящийся на кредит Европейского Банка реконструкции и развития, готов лишь на 11,5%. Об этом заявил председатель парламентской комиссии по региональной и евразийской интеграции Вагаршак Акопян в ходе обсуждения отчета о выполнении госбюджета Армении за 2024 год.