2022-05-05 10:03
Информагентства
ՀԱՑ ՈՒ ՊԱՆԻՐ՝ ԿԵՐ ՈՒ ԲԱՆԻՐ. ՉԵՉԻԼԸ ՇԻՐԱԿԻ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՐԺԵՔ Է ՃԱՆԱՉՎԵԼ
Չեչիլը կամ թել (հյուսած) պանիրը, որը հատուկ է Շիրակի մարզին, արդեն ներկայացված է ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պետական ցանկում: Sputnik Արմենիան «Մշակութային հայրաքաղաք» նախագծի շրջանակում ներկայացնում է չեչիլի պատրաստման բաղադրատոմսն ու յուրահատկությունը:
Շիրակցիները հպարտությամբ են ասում՝ չեչիլ կամ թել պանիրը ձեռնոց կարող է նետել «ռոկֆորին»: Չնայած այն արտադրում են նաև հանրապետության այլ շրջաններում, շիրակցի կանանց ձեռքերով պատրաստված տնական չեչիլը տարբերվում է:
Տնայնագործական եղանակով չեչիլ սովորաբար սկսում են պատրաստել հուլիսից մինչև սեպտեմբերի սկիզբ: Պանրի այս տեսակը պատրաստվում է զտած կաթից՝ 50 աստիճան ջերմության տակ։ Ավելացվում է թթու կաթնաշիճուկ, որից հետո ձևավորվում է պանրի զանգվածը: Այն ձգելով փաթաթում են փայտին, այնուհետև բաժանում են կտորների:Մեկ օր անց պանիրը մշակում են աղով և լցնում կճուճի մեջ, ապա այն գլխիվայր շուռ են տալիս, որպեսզի կաթնաշիճուկն ամբողջությամբ դուրս գա:
Մի քանի օրից ուղղում են կճուճը, կրկին փաթաթում կտորով ու կրկին շրջում։ Կճուճի շուրջը լցնում են վառարանից հանված և նախապես սառեցված մոխիր՝ առավել խոնավազերծելու համար: Մի քանի ամիս անց պանիրը պատրաստ է օգտագործման:
Հատկանշական է, որ Շիրակի մարզի Անի համայնքն է Շիրակի պանրագործությունը որպես ոչ նյութական մշակութային արժեք գրանցելու առաջարկով դիմել ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարին կից մասնագիտական խորհրդին:
Ազգագրագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարինե Բազեյանը նշում է, որ թեև պանրի այս տեսակը տարածված է նաև Ապարանի որոշ շրջաններում ու Ջավախքում, այսօր ՀՀ մարզերից Շիրակն է, որ ամբողջությամբ կրում է այդ մշակույթը:
«Մինչև այսօր չեչիլը Շիրակում պատրաստվում է հին ավանդական տեխնոլոգիայով,- նշում է ազգագրագետը՝ փաստելով, որ եթե կան էլ փոփոխություններ, ապա դրանք բովանդակությանը չեն վերաբերում, այլ ձևին՝ կաթսաներն են փոխվել: «Կավե ամաններում կամ տիկերում են պահել, հիմա, բնականաբար, օգտագործում են ապակյա կամ պլաստմասե ամաններ, որոշակի փոփոխություն կա նաև մակարդիչի՝ մերանի հետ կապված, որը նախկինում պատրաստվում էր կենդանիների ենթաստամոքսային գեղձից, իսկ հիմա պատրաստի վաճառվում է խանութներում»:
Փորձագետը նշում է, որ չեչիլը մեզ է հասել հնագույն ժամանակներից:
«19-րդ դարի աղբյուրներում չեչիլն արդեն իսկ արձանագրված է որպես Ալեքսանդրապոլի գավառին բնորոշ պանրի տեսակ, 1898 թվականին նույնիսկ ռուսական աղբյուրներն են գրել, որ Ալեքսանդրապոլի գավառում կաթնամթերքի մշակումից չեչիլ պանիր էին ստանում»,- ասաց Կարինե Բազեյանը։
Նա մտավախություն չունի, թե ժամանակի ընթացքում «կկորցենք» չեչիլը:
«Այն չափով, ինչ չափով այդ պանիրն օգտագործվել է նախկինում, օգտագործվում է հիմա, հատկապես կանաչ չեչիլը, որն ավելի «հարգարժան» է ու ավելի թանկ: Չեչիլն այսօր պահանջարկ ունի»:
Ի դեպ, հենց այս պանիրն է այն երկու բաղադրիչներից մեկը, որով պատրաստում են Շիրակի պանրխաշը:
Արմենուհի ՄԽՈՅԱՆ, Sputnik Արմենիա
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-04-21 14:18«В попытках «сшить» против Армении дело о геноциде т.н. «судебный процесс» в Баку то касается событий в Ходжалу, то аэропорта Гянджи. Заодно там не забывают и о об активных участниках начавшегося с 1988 года Арцахского движения», – написал секретарь фракции «Честь имею» Национального Собрания Армении Тигран Абрамян на своей странице в социальной сети Facebook.
-
New2025-04-21 13:21Папа Римский Франциск, скончавшийся сегодня, (до избрания – Хорхе Марио Бергольо) родился 17 декабря 1936 г. в Буэнос-Айресе в семье иммигрантов из Италии. По окончании средней школы по специальности «техник-химик» Бергольо решил стать священником-иезуитом (старинный церковный орден, занимающийся миссионерской и христианско-просветительской деятельностью) и в 1958 г. в возрасте 22 лет вступил в новициат.
-
New2025-04-21 13:16Стена памяти мемориального комплекса "Цицернакаберд" дополнится именами Лемкина и дю Фурне, внесших вклад в спасение армян во время Геноцида в Османской империи. Об этом заявила на пресс-конференции директор музея-института Геноцида армян (МИГА) Эдита Гзоян.
-
New2025-04-21 13:09Трудно слышать, как люди говорят о том, чего они не видели, но вы при этом лично пережили. Об этом на заседании Национального Собрания во время обсуждения отчета «О деятельности и состоянии свободы информации в аудиовизуальных медиа за 2024 год» заявил 21 апреля депутат от оппозиционного блока «Армения» Гегам Манукян.