2022-07-16 06:52
Ара МЕЛИКСЕТЯН
ՊԵՏՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԳԵՐԱԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՍՏԻԿԱՆԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆ Է
Ընթացիկ տարվա առաջին 5 ամիսներին Հայաստանի բյուջեի եկամուտներն անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 24%-ով: Ընդ որում 23,2%-ով ավելացել է գանձարանի մուտքերի ծավալը հարկերի և տուրքերի գծով։ Իսկ դա, ոչ ավելի, ոչ պակաս, 143 մլրդ դրամ է։
Թվում է, թե կառավարությունը լավատեսության առիթ ունի՝ նայելով այդ ցուցանիշներին։ Թեև գործող կառավարությունը առանց առիթի էլ մշտապես լավատեսական տրամադրության մեջ է։ Այդուհանդերձ կցանկանայինք տվյալ համատեքստում ուշադրություն հրավիրել այն հանգամանքի վրա, թե ինչ հիմնական գործոնների հաշվին է ստեղծվել պետության հարկային եկամուտների հավաքման այսօրինակ պատկերը։ Նախևառաջ՝ գների։
Վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ այս տարվա հունվարից մինչև մայիս, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, 36,6 միլիարդով աճել են բյուջեի մուտքերն ավելացված արժեքի հարկի մասով։ Ինչպես հայտնի է, ԱԱՀ-ը գնային փոփոխությունների հետ ամենակապակցված հարկատեսակն է։ Ըստ այդմ, արդեն մեկ տարուց ավելի դիտարկվող գների ընդհանուր աճը չէր կարող չհանգեցնել գանձարանի եկամուտների ավելացման։ Այսպիսով՝ արձանագրենք. կառավարության լավատեսության առարկան մասամբ ֆինանսավորվում է սպառողների վրա գործադրվող գնային ճնշմամբ։ Իսկ բյուջեի հարկային եկամուտների աճի մյուս գործոնը ռուսաստանցի «ռելոկանտների» ներհոսքն է։ Մինչդեռ այդ գործոնը իրավիճակային է, և միանգամայն հավանական է, որ որոշ ժամանակ անց ներհոսքը փոխարկվի արտահոսքի։ Համապատասխանաբար, պետեկամուտների այդ աղբյուրն անվստահելի է և ոչ մշտական, ինչը հիմնավորված լավատեսություն բնավ չի ավելացնում։
Ասենք, շատ ավելի հետաքրքիր է իրավիճակը նշյալ ժամանակահատվածում և նախորդ տարվա ցուցանիշների համեմատ բյուջեի ծախսերի մասով։ Այստեղ նախ նշենք, որ բյուջեի ծախսերի 89,9%-ը ուղղվել է ընթացիկ ծախսերի ֆինանսավորմանը։ Այսինքն, չնայած բազմաթիվ խոստումներին, կառավարությունը շարունակում է չնչին գումար (ընդամենը 10%) հատկացնել կապիտալ ծախսերին։ Դա, ուղիղն ասենք, չի ուրախացնում։ Բայց է՛լ ավելի անուրախալի է այն, որ նույնիսկ ընթացիկ ծախսերում կառավարության գերակայություններն առավել քան կասկածելի են։ Դատեք ինքներդ։
Տարեկան կտրվածքով ավելի քան 5 միլիարդով ավելացել են բյուջետային աշխատողների աշխատավարձի վճարման համար գանձարանից արվող ծախսերը: Այստեղ խոսքը նաև տխրահռչակ պարգևավճարների մասին է։ 2 միլիարդով ավելացել են ապրանքների և ծառայությունների պետգնումների ծախսերը։ 10 միլիարդով ավելացել են հատկացումները պարտքային (ներքին և արտաքին) պարտավորությունների գծով տոկոսների վճարմանը։ 6 միլիարդով աճել են, այսպես կոչված, այլ ծախսերը։ Միակ ուղղությունը, որում արձանագրվում է պետֆինանսավորման ծավալի ոչ թե աճ, այլ նվազում, սոցիալական նպաստներն ու թոշակներն են։ Անցած տարվա հունվար-մայիսի համեմատ այս տարի կենսաթոշակների և նպաստների վճարման համար գանձարանի ծախսերի ծավալը կրճատվել է 14 մլրդ դրամով կամ 5,6%-ով: Կրկնեմ. մնացած բոլոր ծախսային ուղղություններով աճ է արձանագրվել։
Է՛լ ավելի հետաքրքիր է թվում պետական բյուջեի ծախսերի բաշխումն ըստ ֆունկցիոնալ դասակարգման խմբերի։ Ահա ուրեմն, այստեղ բացարձակ ռեկորդակիրը (ավելի քան 23% աճ) հասարակական կարգի, անվտանգության և դատական համակարգի պետական ֆինանսավորումն է։ Նախորդ տարվա համեմատ՝ ընթացիկ տարում նշված նպատակների համար հատկացվել է 12,3 մլրդ դրամով ավելի մեծ գումար: Այստեղ ևս մեկ անգամ նշենք, որ այդ աճի խորապատկերին 14 մլրդ-ով կրճատվել է թոշակների և նպաստների ֆինանսավորումը։ Եվ հավելենք, որ 3 միլիարդով կրճատվել է առողջապահության ոլորտի ֆինանսավորումը։
Եվ էլի՝ պետական ծախսերի կառուցվածքի և տարեկան կտրվածքով դրա փոխակերպման մասին։ Ահավասիկ, Հայաստանի բյուջեի ծախսերի գրեթե մեկ երրորդը հատկացումներն են սոցիալական պաշտպանությանը։ Սակայն, եթե նախորդ տարի այդ նպատակների համար հատկացվել էր բյուջեի ծախսերի ընդհանուր գումարի 34,5%-ը, ապա այս տարի տվյալ ցուցանիշը նվազել է մինչև 31,6 %-ի։ Միաժամանակ 1,3%-ով ավելացել է հասարակական կարգի, անվտանգության և դատական համակարգի ֆինանսավորման մասնաբաժինն ընդհանուր ծախսերում: Ի դեպ, պաշտպանության ծախսերի մասնաբաժինն աճել է ընդամենը 0,2%-ով։ Հավելենք, որ դրամային արտահայտությամբ պաշտպանության վրա արվող ծախսերն աճել են 8 միլիարդով, իսկ հասարակական կարգինը, անվտանգությանն ու դատական համակարգինը՝ 12,3 միլիարդով։
Ըստ էության, սա այն ամենն է, ինչ պետք է իմանալ բյուջետային միջոցների բաշխման առումով գործող կառավարության գերակայությունների մասին։ Սա այն ամենն է, ինչ պետք է իմանալ պետական ֆինանսավորման շեշտադրումների մասին, որը կրճատվում է թոշակառուների ու նպաստառուների, և աճում՝ իրավապահ մարմինների համար: Հակասոցիալական և միաժամանակ ոստիկանական պետությունը հենց այսպիսին է լինում։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-07-30 09:36Мэр Еревана Тигран Авинян сообщил в своем Telegram-канале, что в последние годы городское управление претерпело серьезные изменения, превратив Ереван в «современный, цифровой и быстро реагирующий на нужды горожан город». «В 2021 году по коридорам мэрии еще катали тележки, полные документов. А сегодня Ереван — современный, цифровой город, способный быстро откликаться на потребности жителей», — написал он, передает Panarmenian.net. Ключевые шаги трансформации: запуск платформы «Активный гражданин» — инструмента для участия горожан, гарантирующего прозрачность и подотчетность; внедрение единого электронного сервиса, где доступны все данные о долгах, разрешениях и переписке граждан. По словам Авиняна, 12 управлений мэрии уже используют ГИС-технологии в следующих направлениях: мониторинг системы вывоза мусора, градостроительное планирование с помощью 3D-моделей, оптимизация транспортных маршрутов, интеллектуальные системы полива зеленых зон.
-
2025-07-28 10:13В июне в Армении был установлен новый исторический рекорд по числу зарегистрированных рабочих мест: 796 473 рабочих места. Как передает Арменпресс, об этом премьер-министр Армении Никол Пашинян сообщил на своей странице в Facebook. Премьер-министр отметил, что уровень экономической активности в стране составил 8,6%. «Люблю тебя, трудящийся, создающий продукт и созидающий государство народ Республики Армения», — такими словами завершил пост Никол Пашинян.
-
2025-07-24 10:05Кабмин Армении отреагировал на победу главы группы компаний "Ташир" Самвела Карапетяна в арбитражном споре против правительства РА по делу об огосударствлении компании "Электрические сети Армении" (ЭСА), передает Sputnik Армения.
-
2025-07-23 09:20На реализацию проекта «Образование – это модно» из средств государственного бюджета не было израсходовано ни одного драма. Финансировались исключительно мероприятия, связанные с деятельностью премьер-министра, в том числе его встречи с гражданами. Об этом на пресс-конференции 16 июля заявил премьер-министр Армении Никол Пашинян, передает News.am. «Государственные средства направляются на обеспечение деятельности премьер-министра. Например, микрофоны и стулья, используемые на этой пресс-конференции, также приобретены за счет бюджета, поскольку служат обеспечению моей официальной деятельности», - отметил он. «Проще говоря, финансировался не сам проект «Образование – это модно», а деятельность премьер-министра – его встречи с гражданами. Сегодня они проходят в рамках одной инициативы, завтра – в формате пресс-конференции или выездной встречи. Даже если я беседую с гражданами прямо посреди села – это также часть официальной деятельности, которая финансируется из государственного бюджета», - добавил Пашинян.