2022-07-16 06:52
Ара МЕЛИКСЕТЯН
ՊԵՏՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԳԵՐԱԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՍՏԻԿԱՆԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆ Է
Ընթացիկ տարվա առաջին 5 ամիսներին Հայաստանի բյուջեի եկամուտներն անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 24%-ով: Ընդ որում 23,2%-ով ավելացել է գանձարանի մուտքերի ծավալը հարկերի և տուրքերի գծով։ Իսկ դա, ոչ ավելի, ոչ պակաս, 143 մլրդ դրամ է։
Թվում է, թե կառավարությունը լավատեսության առիթ ունի՝ նայելով այդ ցուցանիշներին։ Թեև գործող կառավարությունը առանց առիթի էլ մշտապես լավատեսական տրամադրության մեջ է։ Այդուհանդերձ կցանկանայինք տվյալ համատեքստում ուշադրություն հրավիրել այն հանգամանքի վրա, թե ինչ հիմնական գործոնների հաշվին է ստեղծվել պետության հարկային եկամուտների հավաքման այսօրինակ պատկերը։ Նախևառաջ՝ գների։
Վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ այս տարվա հունվարից մինչև մայիս, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, 36,6 միլիարդով աճել են բյուջեի մուտքերն ավելացված արժեքի հարկի մասով։ Ինչպես հայտնի է, ԱԱՀ-ը գնային փոփոխությունների հետ ամենակապակցված հարկատեսակն է։ Ըստ այդմ, արդեն մեկ տարուց ավելի դիտարկվող գների ընդհանուր աճը չէր կարող չհանգեցնել գանձարանի եկամուտների ավելացման։ Այսպիսով՝ արձանագրենք. կառավարության լավատեսության առարկան մասամբ ֆինանսավորվում է սպառողների վրա գործադրվող գնային ճնշմամբ։ Իսկ բյուջեի հարկային եկամուտների աճի մյուս գործոնը ռուսաստանցի «ռելոկանտների» ներհոսքն է։ Մինչդեռ այդ գործոնը իրավիճակային է, և միանգամայն հավանական է, որ որոշ ժամանակ անց ներհոսքը փոխարկվի արտահոսքի։ Համապատասխանաբար, պետեկամուտների այդ աղբյուրն անվստահելի է և ոչ մշտական, ինչը հիմնավորված լավատեսություն բնավ չի ավելացնում։
Ասենք, շատ ավելի հետաքրքիր է իրավիճակը նշյալ ժամանակահատվածում և նախորդ տարվա ցուցանիշների համեմատ բյուջեի ծախսերի մասով։ Այստեղ նախ նշենք, որ բյուջեի ծախսերի 89,9%-ը ուղղվել է ընթացիկ ծախսերի ֆինանսավորմանը։ Այսինքն, չնայած բազմաթիվ խոստումներին, կառավարությունը շարունակում է չնչին գումար (ընդամենը 10%) հատկացնել կապիտալ ծախսերին։ Դա, ուղիղն ասենք, չի ուրախացնում։ Բայց է՛լ ավելի անուրախալի է այն, որ նույնիսկ ընթացիկ ծախսերում կառավարության գերակայություններն առավել քան կասկածելի են։ Դատեք ինքներդ։
Տարեկան կտրվածքով ավելի քան 5 միլիարդով ավելացել են բյուջետային աշխատողների աշխատավարձի վճարման համար գանձարանից արվող ծախսերը: Այստեղ խոսքը նաև տխրահռչակ պարգևավճարների մասին է։ 2 միլիարդով ավելացել են ապրանքների և ծառայությունների պետգնումների ծախսերը։ 10 միլիարդով ավելացել են հատկացումները պարտքային (ներքին և արտաքին) պարտավորությունների գծով տոկոսների վճարմանը։ 6 միլիարդով աճել են, այսպես կոչված, այլ ծախսերը։ Միակ ուղղությունը, որում արձանագրվում է պետֆինանսավորման ծավալի ոչ թե աճ, այլ նվազում, սոցիալական նպաստներն ու թոշակներն են։ Անցած տարվա հունվար-մայիսի համեմատ այս տարի կենսաթոշակների և նպաստների վճարման համար գանձարանի ծախսերի ծավալը կրճատվել է 14 մլրդ դրամով կամ 5,6%-ով: Կրկնեմ. մնացած բոլոր ծախսային ուղղություններով աճ է արձանագրվել։
Է՛լ ավելի հետաքրքիր է թվում պետական բյուջեի ծախսերի բաշխումն ըստ ֆունկցիոնալ դասակարգման խմբերի։ Ահա ուրեմն, այստեղ բացարձակ ռեկորդակիրը (ավելի քան 23% աճ) հասարակական կարգի, անվտանգության և դատական համակարգի պետական ֆինանսավորումն է։ Նախորդ տարվա համեմատ՝ ընթացիկ տարում նշված նպատակների համար հատկացվել է 12,3 մլրդ դրամով ավելի մեծ գումար: Այստեղ ևս մեկ անգամ նշենք, որ այդ աճի խորապատկերին 14 մլրդ-ով կրճատվել է թոշակների և նպաստների ֆինանսավորումը։ Եվ հավելենք, որ 3 միլիարդով կրճատվել է առողջապահության ոլորտի ֆինանսավորումը։
Եվ էլի՝ պետական ծախսերի կառուցվածքի և տարեկան կտրվածքով դրա փոխակերպման մասին։ Ահավասիկ, Հայաստանի բյուջեի ծախսերի գրեթե մեկ երրորդը հատկացումներն են սոցիալական պաշտպանությանը։ Սակայն, եթե նախորդ տարի այդ նպատակների համար հատկացվել էր բյուջեի ծախսերի ընդհանուր գումարի 34,5%-ը, ապա այս տարի տվյալ ցուցանիշը նվազել է մինչև 31,6 %-ի։ Միաժամանակ 1,3%-ով ավելացել է հասարակական կարգի, անվտանգության և դատական համակարգի ֆինանսավորման մասնաբաժինն ընդհանուր ծախսերում: Ի դեպ, պաշտպանության ծախսերի մասնաբաժինն աճել է ընդամենը 0,2%-ով։ Հավելենք, որ դրամային արտահայտությամբ պաշտպանության վրա արվող ծախսերն աճել են 8 միլիարդով, իսկ հասարակական կարգինը, անվտանգությանն ու դատական համակարգինը՝ 12,3 միլիարդով։
Ըստ էության, սա այն ամենն է, ինչ պետք է իմանալ բյուջետային միջոցների բաշխման առումով գործող կառավարության գերակայությունների մասին։ Սա այն ամենն է, ինչ պետք է իմանալ պետական ֆինանսավորման շեշտադրումների մասին, որը կրճատվում է թոշակառուների ու նպաստառուների, և աճում՝ իրավապահ մարմինների համար: Հակասոցիալական և միաժամանակ ոստիկանական պետությունը հենց այսպիսին է լինում։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-04-22 09:28Премьер-министр Армении Никол Пашинян заявил, что все предыдущие конституционные референдумы не отражали волю народа. Об этом он сказал в ходе конференции "Правосудие как инструмент достижения справедливости" в Ереване, передает Sputnik Армения. По словам премьера, между правопорядком и обществом в Армении есть брешь. И именно из-за этого возникают проблемы в сфере юстиции. "И эта брешь связана, в том числе с тем, что при всех конституционных референдумах общественность была уверена, что официальные результаты не выражают или не в полной мере выражают волю народа", - сказал Пашинян. Он считает, что между существующим правопорядком и обществом должна быть "органическая связь".
-
2025-04-22 09:12Вчера я представил участникам Делового форума идеологию реальной Армении, а затем попросил их вместе поехать в Киранц, написал премьер-министр Никол Пашинян, передает Aysor.am. Он подчеркнул, что Киранц — это первое воплощение идеологии реальной Армении. «Демаркированная и делимитированная государственная граница, безопасная и мирная жизнь, новая школа, благоустроенное шоссе, восстанавливающаяся церковь, рост населения: до демаркации в Киранце было 80 домов, сейчас строится ещё 43. Вот она — реальная Армения. Все те, кто хочет на практике увидеть, в чём заключается идеология реальной Армении, прошу поехать в Киранц. Не слушать о Киранце, а поехать и увидеть. Один раз увидеть лучше, чем тысячу раз услышать», — отметил он.
-
2025-04-19 10:00В первом квартале 2025 года Армению посетил 386 741 турист — на 47 684 человека меньше по сравнению с аналогичным периодом 2024 года. Об этом сообщает Комитет по туризму Армении, передает Sputnik Армения. Лидирующую позицию по числу прибывших традиционно занимает Россия — страну посетили 142 846 граждан, что составляет 37% от общего турпотока. Следом идут Грузия (58 248 туристов) и Иран (34 344). В пятерку наиболее активных направлений также вошли Филиппины и Индия — 7 151 (2%) и 5 994 (1,5%) визита соответственно.
-
2025-04-18 10:58Процесс создания в Армении системы развязывания «Гордиева узела» грабежа начался с 2019 года, заявил премьер-министр РА Никол Пашинян, передает АРКА. «Эта работа проводилась последовательно и принципиально. Для возвращения украденного необходимо понять место и механизм грабежа. В первую очередь, это теневая экономика, искусственные монополии и неуплата налогов», - отметил в парламенте Пашинян, представляя доклад о выполняемости и результатах 2024 года по программе правительства 2021-2026 гг. «Благодаря борьбе с грабежом было обеспечено поступление в бюджет в размере $4,2 млрд. Я пообещал, что после победы бархатной революции в Армении не будет вендетт, Армения будет страной верховенства закона и права, украденное будет возвращено, а виновные понесут наказание», - напомнил Пашинян.