Քաղաքագետ. Ալիևն ուզում է արտաքսել հայերին և վերացնել խաղաղապահության հիմքը (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)

Պրահայի հայտարարության մեջ Ղարաբաղի հարցը որևէ կերպ չի շոշափվել և, դատելով ադրբեջանական հայտարարություններից, նրանք ասում են, որ Ղարաբաղի հարցը լուծված է, այն գոյություն չունի։ Դա, իհարկե, այդպես չէ։ Այս մասին NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը։ «Քանի դեռ Ղարաբաղի տարածքում գոյություն ունի ԼՂՀ, որտեղ ապրում են ադրբեջանական իշխանություններին չենթարկվող մարդիկ, որոնք ունեն իրենց իշխանությունը, իրենց Սահմանադրությունը, օրենքները և այլն, իսկ սահմանի երկայնքով խաղաղապահներ են կանգնած, Ադրբեջանի համար Ղարաբաղի խնդիրը գոյություն ունի։ Բայց քննարկել այն, թեկուզ բաց, գոնե հիմա Բաքուն պատրաստ չէ։ Ուստի խնդիրը դեռ օդում կախված է:

Ալիևի առաջարկն ակնհայտորեն նշանակում է մարդկանց արտաքսում։ Նա ասում է, թե նա, ով չի համաձայնի լինել Ադրբեջանի սովորական քաղաքացի, կարող է գնալ։ Բայց թող ինձ ցույց տան մարդկանց, ովքեր կհամաձայնեն լինել Ադրբեջանի քաղաքացիներ՝ հայատյացության այն մակարդակի դեպքում, որը գոյություն ունի Ադրբեջանում։ Բաքվին խաղաղություն պետք չէ, նրան պետք է Ղարաբաղը, և նա պնդում է դա»,- ընդգծեց փորձագետը։

Խաղաղության պայմանագիր ասելով՝ Ադրբեջանն ու Հայաստանը, նրա խոսքով, տարբեր բաներ են հասկանում։ «Ադրբեջանը պահանջում է փաստաթուղթ, որը ոչ միայն կճանաչի տարածքային ամբողջականությունը, այլև Ղարաբաղի խնդիրը կճանաչի որպես Ադրբեջանի ներքին գործ։ Եթե հարցը պարզապես տարածքային ամբողջականության ճանաչումը լիներ, ապա կարծում եմ, որ ինչ-որ համաձայնության կգային։ Ադրբեջանն ուզում է փաստաթուղթ, որը կվերացնի խաղաղապահության հիմքը։ Եթե խնդիր չկա, եթե դա միայն ներքին գործ է, ապա ի՞նչ կապ ունեն խաղաղապահները։ Խաղաղապահներն այնտեղ են հենց այն պատճառով, որ հայ բնակչության խնդիր կա։

Ի՞նչ է նշանակում լինել Ադրբեջանի շարքային քաղաքացի։ Չէ՞որ Ադրբեջանում կա օրենք, ըստ որի ազգությամբ հայ ցանկացած մարդ ընդհանրապես չի կարող մտնել Ադրբեջան։ Հիմա ազգությամբ հայ քաղաքացին Մարտակետում կարող է ապրել, բայց չի՞ կարող Գյանջա գնալ։ Ադրբեջանը հող է ուզում՝ առանց մարդկանց։ Հայատյացության այն աստիճանը, որ կա Ադրբեջանում, ընդհանրապես չի ենթադրում այնտեղ հայերի առկայություն։ Երկու ամիս ասելով՝ Ալիևը նկատի ունի սպառնալիք՝ եթե երկու ամսից դա տեղի չունենա, ապա համապատասխան միջոցներ կձեռնարկվեն։ Հայկական կողմերը պետք է աշխատեն, որ համապատասխան միջոցները դժվարանան։

Եթե Ադրբեջանը կռվել է միայն բանակի դեմ, այլ ոչ թե բնակչության դեմ, եթե Ադրբեջանի համար ընդունելի է, որ այնտեղ ապրում են տարբեր ազգությունների մարդիկ, այդ թվում՝ հայեր, ապա ես հարց ունեմ՝ որտե՞ղ են այն 38 000 մարդիկ, որոնք ապրում էին 44-օրյա պատերազմի հետևանքով օկուպացված տարածքներում հենց նույն պատերազմից առաջ:

Հասկանալի է, որ նրանք ոչ բոլորն են զինվորականներ եղել։ Խոսքը փախստականների մասին է։ Այս մարդկանց կամ սպանել են, կամ վտարել։ Սա շատ լավ ցուցանիշ է արցախահայության համար, թե ինչ կլինի, եթե Բաքուն ուղղահայաց իշխանություն ունենա Լեռնային Ղարաբաղի վրա։ Ըստ այդմ՝ սա լուծում չէ, իսկ այլ լուծումներ առայժմ չեն դիտարկվում»,- նշեց Իսկանդարյանը։ Նա կարծում է, որ Ադրբեջանը չի համաձայնի ռուսական կողմի առաջարկած տարբերակին, այն է՝ հետաձգել ղարաբաղյան խնդրի լուծումը։ «Բաքուն ուզում է Ղարաբաղը արագ, այստեղ և հիմա ձեռք բերել, քանի որ ակնհայտ մտավախություն կա, որ իրավիճակը կփոխվի, և դա ավելի դժվար կլինի անել։ Եվրոպացիներն առաջարկում են Ղարաբաղը ներառել Ադրբեջանի կազմում։ Ինչպե՞ս ներառել: Ո՞վ է երաշխավորում անվտանգությունը։ Ադրբեջանը համաձայն է միայն այն տարբերակին, որի դեպքում հայերը Ադրբեջանում, այդ թվում՝ Լեռնային Ղարաբաղում, չեն ապրելու։ Այն գործիքները, որոնք կարող է օգտագործել Ռուսաստանը, կամ Եվրոպան, կամ որևէ այլ մեկը, դիվանագիտական և քաղաքական գործիքներ են։ Խոսքը ճնշումների մասին է՝ հեռախոսազանգերի, հայտարարությունների, բանակցությունների և այլնի տեսքով։ Արևմուտքն իր հնարավորությունների սահմաններում դա անում է: Որոշ խնդիրներ կհաջողվի լուծել, բայց դրանք Ադրբեջանի համար իսկապես լուրջ խնդիրներ չեն, այդ գործիքները բավարար չեն, իսկ ուրիշ գործիքներ ոչ ոք չի օգտագործում»,- եզրափակեց քաղաքագետը։