2022-10-13 13:36
Информагентства
ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՎԵԼ Է «ԱՂԻՏՈՒ 3» ՔԱՐԱՆՁԱՎԻ ՀԱՆՔԱՎԱՅՐԵՐԻ ԴՆԹ-Ը՝ ՊԱՐԶԵԼՈՒ ԲՈՒՅՍԵՐԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄԸ ՊԱԼԵՈԼԻԹՅԱՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ
Օսլոյի համալսարանի հովանու ներքո գործող միջազգային հետազոտական թիմը արդյունահանել և վերլուծել է հայկական «Աղիտու 3» քարանձավի հանքավայրից հանել և ուսումնասիրել է ԴՆԹ-ը։ Մոտ 40-ից 25 հազար տարի առաջ քարանձավն օգտագործվել է ուշ պալեոլիթյան շրջանի մարդկանց կողմից՝ որպես ապաստան։ ԴՆԹ-ի մանրամասն անալիզը ցույց է տալիս, որ քարանձավի բնակիչները օգտագործել են բազմաթիվ բույսերի տեսակներ՝ տարբեր նպատակներով, այդ թվում՝ դեղամիջոցների, ներկանյութերի կամ թելերի արտադրության համար, գրել է Phys.org-ը։
Պեղումները իրականացվել են Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի ղեկավարությամբ՝ «Մշակույթի դերը մարդու վաղ ընդլայնման մեջ» (ROCEEH) հետազոտական նախագծի ներքո, որը հիմնված է Թյուբինգենի համալսարանում, Սենկենբերգի գիտահետազոտական ինստիտուտում Ֆրանկֆուրտի բնական Պատմության թանգարանում:
Առաջին հայացքից քարանձավը ոչնչով չի տարբերվում հարավային Հայաստանի բարձրլեռնային շրջանների բազալտե քարանձավներից։ Այնուամենայնիվ, մետր խորություն, 18 մետր լայնություն և 6 մետր բարձրություն ունեցող քարանձավը ինչ որ առանձնահատկություն ունի. այն ուշ պալեոլիթյան գտածոներ պարունակող սակավաթիվ վայրերից է Հայաստանի Հանրապետությունում։ Քարանձավների հանքավայրերը տեղեկություններ են բացահայտում 39-ից 24 հազար տարի առաջ մարդկանց բնակավայրերի մասին:
«Քարե արտեֆակտներ, կենդանիների մնացորդներ, ոսկորներ, գործիքներ, պատյանների ուլունքներ և հրդեհների փայտածուխ արդեն հայտնաբերվել են քարանձավում», - բացատրել է Տյուբինգենի համալսարանի ROCEEH նախագծի պեղումների գիտական ղեկավար դոկտոր Էնդրյու Կանդելը:
«Թեև մենք գիտենք, որ բույսերը հիմնարար դեր են խաղացել նախապատմական մարդկանց կյանքում, բացի որպես սնունդ ծառայելուց: Բույսերի մասերը, ինչպիսիք են սերմերը, տերևները, պտուղները և արմատները, հազվադեպ են պահպանվում, քանի որ դրանք օրգանական են և սովորաբար արագ քայքայվում են, ինչը դժվարացնում է դրանց ուսումնասիրությունը», - ասել է մասնագետը:
Որպեսզի շարունակեն տեղեկություններ տրամադրել պալեոլիթի ժամանակաշրջանում բույսերի օգտագործման մասին, հետազոտական թիմը քարանձավների հանքավայրերից արդյունահանել է բույսերի ԴՆԹ: ԴՆԹ-ի անալիզների արդյունքները ցույց են տալիս, որ հանքավայրերը ավելի շատ բուսական գենետիկ նյութ են պարունակել այն ընթացքում, երբ մարդիկ շատ են այցելել քարանձավ:
«Հետևաբար, մենք հայտնաբերված բույսերի մեծ մասը կապում ենք մարդու գործոնի հետ: Մարդիկ բույսեր էին հավաքում իրենց ամենօրյա գործունեության ընթացքում: Օգտագործելուց հետո բույսերի մնացորդները մնացել են քարանձավում, որտեղ, ի ուրախություն մեզ, նստվածքում պահպանվել է դրանց ԴՆԹ-ն»,- բացատրել է Սենկենբերգի հետազոտական ինստիտուտի ROCEEH նախագծի համահեղինակ դոկտոր Անժելա Բրուխը:
Հետազոտողները կարողացել են բացահայտել ընդհանուր առմամբ 43 բույսեր, որոնցից բոլորը, բացառությամբ հինգի, հարմար են մարդու օգտագործման համար: Որոշ բույսեր ունեն բուժիչ հատկություններ, իսկ մյուսները կարող են օգտագործվել որպես սնունդ, բուրավետ նյութերի հիմք կամ մոծակներին վանող միջոց։ Բույսերի ԴՆԹ-ի հայտնաբերումը, ցույց է տալիս, որ տարածաշրջանի մարդիկ օգտագործում էին բույսերը թելեր պատրաստելու համար:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-06-13 19:56Президент США Дональд Трамп заявил, что представители иранских властей звонят ему с просьбой заключить соглашение по ядерной программе Тегерана.
-
2025-06-13 19:55Международный аэропорт "Звартноц" принял три рейса иностранных авиакомпаний, запросивших вынужденную посадку. Об этом Sputnik Армения сообщили в Комитете гражданской авиации.
-
2025-06-13 19:53Совет безопасности ООН сегодня соберется на внеочередное заседание в связи с израильской атакой на Иран. Об этом сообщил постпред России при ООН Дмитрий Полянский.
-
2025-06-13 19:48Учитывая ситуацию, сложившуюся в Иране, призываем граждан РА, находящихся на территории ИРИ, сохранять бдительность, следовать официальным инструкциям, а в случае возникновения чрезвычайной ситуации обращаться в посольство по адресу электронной почты ([email protected]), страницам в социальных сетях (Facebook, Instagram), а также по следующим телефонным номерам - +98 21 66704833, мобильный: +989053774966.