2022-10-13 13:36
Информагентства
ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՎԵԼ Է «ԱՂԻՏՈՒ 3» ՔԱՐԱՆՁԱՎԻ ՀԱՆՔԱՎԱՅՐԵՐԻ ԴՆԹ-Ը՝ ՊԱՐԶԵԼՈՒ ԲՈՒՅՍԵՐԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄԸ ՊԱԼԵՈԼԻԹՅԱՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ
Օսլոյի համալսարանի հովանու ներքո գործող միջազգային հետազոտական թիմը արդյունահանել և վերլուծել է հայկական «Աղիտու 3» քարանձավի հանքավայրից հանել և ուսումնասիրել է ԴՆԹ-ը։ Մոտ 40-ից 25 հազար տարի առաջ քարանձավն օգտագործվել է ուշ պալեոլիթյան շրջանի մարդկանց կողմից՝ որպես ապաստան։ ԴՆԹ-ի մանրամասն անալիզը ցույց է տալիս, որ քարանձավի բնակիչները օգտագործել են բազմաթիվ բույսերի տեսակներ՝ տարբեր նպատակներով, այդ թվում՝ դեղամիջոցների, ներկանյութերի կամ թելերի արտադրության համար, գրել է Phys.org-ը։
Պեղումները իրականացվել են Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի ղեկավարությամբ՝ «Մշակույթի դերը մարդու վաղ ընդլայնման մեջ» (ROCEEH) հետազոտական նախագծի ներքո, որը հիմնված է Թյուբինգենի համալսարանում, Սենկենբերգի գիտահետազոտական ինստիտուտում Ֆրանկֆուրտի բնական Պատմության թանգարանում:
Առաջին հայացքից քարանձավը ոչնչով չի տարբերվում հարավային Հայաստանի բարձրլեռնային շրջանների բազալտե քարանձավներից։ Այնուամենայնիվ, մետր խորություն, 18 մետր լայնություն և 6 մետր բարձրություն ունեցող քարանձավը ինչ որ առանձնահատկություն ունի. այն ուշ պալեոլիթյան գտածոներ պարունակող սակավաթիվ վայրերից է Հայաստանի Հանրապետությունում։ Քարանձավների հանքավայրերը տեղեկություններ են բացահայտում 39-ից 24 հազար տարի առաջ մարդկանց բնակավայրերի մասին:
«Քարե արտեֆակտներ, կենդանիների մնացորդներ, ոսկորներ, գործիքներ, պատյանների ուլունքներ և հրդեհների փայտածուխ արդեն հայտնաբերվել են քարանձավում», - բացատրել է Տյուբինգենի համալսարանի ROCEEH նախագծի պեղումների գիտական ղեկավար դոկտոր Էնդրյու Կանդելը:
«Թեև մենք գիտենք, որ բույսերը հիմնարար դեր են խաղացել նախապատմական մարդկանց կյանքում, բացի որպես սնունդ ծառայելուց: Բույսերի մասերը, ինչպիսիք են սերմերը, տերևները, պտուղները և արմատները, հազվադեպ են պահպանվում, քանի որ դրանք օրգանական են և սովորաբար արագ քայքայվում են, ինչը դժվարացնում է դրանց ուսումնասիրությունը», - ասել է մասնագետը:
Որպեսզի շարունակեն տեղեկություններ տրամադրել պալեոլիթի ժամանակաշրջանում բույսերի օգտագործման մասին, հետազոտական թիմը քարանձավների հանքավայրերից արդյունահանել է բույսերի ԴՆԹ: ԴՆԹ-ի անալիզների արդյունքները ցույց են տալիս, որ հանքավայրերը ավելի շատ բուսական գենետիկ նյութ են պարունակել այն ընթացքում, երբ մարդիկ շատ են այցելել քարանձավ:
«Հետևաբար, մենք հայտնաբերված բույսերի մեծ մասը կապում ենք մարդու գործոնի հետ: Մարդիկ բույսեր էին հավաքում իրենց ամենօրյա գործունեության ընթացքում: Օգտագործելուց հետո բույսերի մնացորդները մնացել են քարանձավում, որտեղ, ի ուրախություն մեզ, նստվածքում պահպանվել է դրանց ԴՆԹ-ն»,- բացատրել է Սենկենբերգի հետազոտական ինստիտուտի ROCEEH նախագծի համահեղինակ դոկտոր Անժելա Բրուխը:
Հետազոտողները կարողացել են բացահայտել ընդհանուր առմամբ 43 բույսեր, որոնցից բոլորը, բացառությամբ հինգի, հարմար են մարդու օգտագործման համար: Որոշ բույսեր ունեն բուժիչ հատկություններ, իսկ մյուսները կարող են օգտագործվել որպես սնունդ, բուրավետ նյութերի հիմք կամ մոծակներին վանող միջոց։ Բույսերի ԴՆԹ-ի հայտնաբերումը, ցույց է տալիս, որ տարածաշրջանի մարդիկ օգտագործում էին բույսերը թելեր պատրաստելու համար:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-06-14 15:51Верховный лидер Ирана Али Хаменеи назначил Маджида Мусави командующим военно-космическими силами Корпуса стражей исламской революции Ирана, отвечающими за ракетный потенциал республики.
-
New2025-06-14 15:48Иран официально уведомил Францию, Великобританию и США о том, что он начнет очень масштабные атаки против Израиля, сообщает Telegram-канал Mehr.
-
New2025-06-14 15:47Азербайджан ожидает от Армении конкретных шагов по реализации Зангезурского коридора, который имеет стратегическое значение для всего региона. об этом заявил помощник президента Азербайджана Хикмет Гаджиев, выступая на панельной дискуссии «Средний коридор: новая геополитическая и экономическая линия жизни» в рамках форума GLOBSEC-2025.
-
New2025-06-14 15:44Все представители Ирана, участвовавшие в переговорах с США по ядерной сделке, были убиты в ходе ударов Израиля по иранской территории. Об этом рассказал президент США Дональд Трамп в разговоре с журналисткой CNN Даной Баш.