2024-11-29 11:19
Информагентства
ԵՐԿՐԱԳՈՒՆԴԸ ՎԵՐՋԻՆ 20 ՏԱՐՈՒՄ ԹԵՔՎԵԼ Է 80 ՍԱՆՏԻՄԵՏՐՈՎ․ Ի՞ՆՉՆ Է ՊԱՏՃԱՌԸ
Վերջին 20 տարիների ընթացքում Երկիր մոլորակը թեքվել է 80 սանտիմետրով՝ ստորերկրյա ջրերի ինտենսիվ արտամղման պատճառով: Այս մեծության միջամտությունը հանգեցրել է 2150 գիգատոն ջրի վերաբաշխմանը 1993-ից 2010 թվականներին: Սա ոչ միայն փոխել է մեր մոլորակի պտտման առանցքը, այլև ծովի մակարդակը բարձրացրել է 6,1 միլիմետրով, ասվում է Geophysical Research Letters-ում հրապարակված հետազոտությունում։
Նոր ուսումնասիրությունում համոզիչ ապացույցներ են բերվում մարդածին գործոնների ազդեցության մասին մեր մոլորակի թեքության և պտույտի փոփոխության վրա: Հետազոտության գլխավոր հեղինակ և Սեուլի ազգային համալսարանի երկրաֆիզիկայի պրոֆեսոր Կի-Վեոն Սեոն ասել է.
«Երկրի պտտման բևեռն իրականում շատ է փոխվում: Մեր ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ կլիմայի հետ կապված պատճառներից ստորերկրյա ջրերի վերաբաշխումն ամենամեծ ազդեցությունն ունի Երկրի պտտման բևեռի տեղաշարժի վրա»: Գիտնականները մտահոգություն են հայտնել, որ նման ազդեցությունները երկար ժամանակ թերագնահատված են եղել:
Ջրային զանգվածների վերաբաշխումն ազդում է Երկրի պտույտի առանցքի վրա, որը նման է պտտվող գագաթին քաշ ավելացնելուն. նույնիսկ զանգվածի փոքր փոփոխությունը կարող է էապես ազդել շարժման հետագծի վրա: 2016-ին ՆԱՍԱ-ի ուսումնասիրությունն առաջին անգամ պարզել է, որ ջրի շարժումը ցամաքի և օվկիանոսների միջև ազդում է մոլորակի պտույտի վրա: Այնուամենայնիվ, միայն նոր ուսումնասիրությունն է տվել քանակական ճշգրիտ տվյալներ:
«Ես շատ ուրախ եմ, որ մենք կարողացանք բացատրել պտտվող բևեռների տեղաշարժի նախկինում չպարզված պատճառը։ Մյուս կողմից, որպես Երկրի բնակիչ և հայր, ես անհանգստացած և զարմացած եմ, որ ստորերկրյա ջրերի արտամղումը ծովի մակարդակի բարձրացման ևս մեկ աղբյուր է», - ասել է Սեոն:
Վարկածը ստուգելու համար հետազոտողներն օգտագործել են համակարգչային մոդելավորում՝ համեմատելով մոլորակի վրա ջրի զանգվածի վերաբաշխման մի քանի սցենար: Միակ տարբերակը, որը ճշգրիտ համընկել է դիտարկված բևեռների տեղաշարժի տվյալներին, եղել է այն մոդելը, որը հաշվի էր առնում 2150 գիգատոն ստորերկրյա ջրերի վերաբաշխումը:
«Նրանք քանակական կողմից են գնահատել ստորերկրյա ջրերի արտամղման ազդեցությունը բևեռային հատվածի շարժման վրա, և պարզվեց, որ դա բավականին նշանակալի է»,- ասել է ՆԱՍԱ-ի Ռեակտիվ Շարժման Լաբորատորիայի (JPL) գիտնական Սուրենդրա Ադհիկարին։
Որոշ շրջաններից ջրի շարժումն առանցքային դեր է խաղում Երկրի պտույտի առանցքի փոփոխության հարցում: Ամենամեծ ազդեցությունը գալիս է միջին լայնություններից ջրի զանգվածների վերաբաշխումից, ինչպիսիք են Հյուսիսային Ամերիկայի արևմտյան հատվածը և հյուսիսարևմտյան Հնդկաստանը, որտեղ ոռոգման և կենցաղային կարիքների համար ստորերկրյա ջրերի ինտենսիվ օգտագործումը հանգեցրել է մոլորակի զանգվածային հավասարակշռության զգալի փոփոխությունների, քանի որ ստորերկրյա ջրերը ի վերջո թափվում են օվկիանոսներ։
Թեև նման շարժումների ազդեցությունները միայն վերջերս են ուսումնասիրվել, պատմական տվյալների վերլուծությունը կարող է բացահայտել երկարաժամկետ միտումները և ավելի լավ պատկերացում ապահովել գլոբալ գործընթացների վրա ստորերկրյա ջրերի ազդեցության վերաբերյալ: Սա կարող է օգնել էկոլոգներին և բնապահպաններին մշակել ավելի արդյունավետ ռազմավարություններ՝ դանդաղեցնելու ծովի մակարդակի հետագա բարձրացումը և լուծելու կլիմայական այլ մարտահրավերները: Կարևոր է, որ հետագայում անհրաժեշտ փոփոխությունները իրականացվեն հետևողականորեն և ճիշտ։
Սա կարող է օգնել էկոլոգներին և բնապահպաններին մշակել ավելի արդյունավետ ռազմավարություններ՝ դանդաղեցնելու ծովի մակարդակի հետագա բարձրացումը և լուծելու կլիմայական այլ մարտահրավերները:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-03-15 12:36В тюрьме в армянском городе Армавир пятеро осужденных начали бессрочную голодовку. Как заявила в беседе со Sputnik Армения начальник управления по связям с общественностью Уголовно-исполнительной службы Минюста Армении Нона Навикян, голодовку они начали 13 марта.
-
New2025-03-15 12:35Правоохранители освободили гражданина Турции, задержанного в Ереване за оскорбления и неуважительное поведение по отношению к гостям и сотрудникам отеля «Лондон», заявил адвокат Рубен Меликян. По его словам, гражданин Турции «вел себя как хозяин со слугами», на что прибывшие на место правоохранители отреагировали адекватно.
-
New2025-03-15 12:31В общинах Паракар Армавирской области и Гюмри Ширакской области сегодня стартует предвыборная кампания. Об этом сообщает ЦИК Армении.
-
New2025-03-15 12:29Хотя отзыв представленных друг против друга исков из международных судов в рамках «мирного» договора обсуждался в контексте выполнения очередного азербайджанского предусловия, при этом, помимо политической составляющей, существует проблема человеческих судеб, написал депутат парламента Тигран Абрамян.