2020-08-06 09:39
Зара ГEВОРКЯН
ՍՏԵՂԾԵ՛Ք ԱՐԴԵՆ ԿԻԲԵՌԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՅԴ ԿԵՆՏՐՈՆԸ
Երեկ տագնապալի, թեև մի տեսակ սովորական դարձած (քանի որ առաջին անգամը չէ) լուր ստացվեց այն մասին, որ ադրբեջանցի հաքերները կոտրել են մեր կառավարական ներքին ցանցը՝ «տանելով» 55 տերաբայթ տեղեկատվություն:
«Մի հարցրեք ինձ, սա ճիշտ է, թե սխալ։ Ես տեղյակ չեմ։ Պարզապես լավ կլիներ լսել մեկնաբանություններ։ Եվ հասկանալ, թե վերջապես ե՞րբ է Հայաստանը ունենալու կիբեռանվտանգության միասնական կենտրոն, ե՞րբ է հարց դրվելու կրիտիկական ենթակառուցվածքների պաշտպանության մասին։ Եվ, վերջապես, ե՞րբ ենք մենք լսելու, որ ինչ-որ մեկը բառադիության համար պատասխանատու է ճանաչվելու»,- այդ առիթով հայտարարեց մեդիափորձագետ, տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ Սամվել ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԸ ։
Մեկնաբանություններ հաջորդեցին։ ՀՀ վարչապետի մամլո քարտուղար Մանե Գևորգյանի խոսքերով, «ՀՀ ԱԱԾ կողմից իրականացված աշխատանքների ընթացքում պարզվել է, որ համացանցում շրջանառվում է ՀՀ կառավարության սերվերների ղեկավարման համակարգի աշխատանքային գործընթացը պատկերող համակարգչային էկրանի լուսապատճենը (screenshot)։ Սա սակայն չի վկայում 55 տերաբայթ ծավալով տեղեկատվության կորզման մասին»: Բավականին մշուշոտ է։ Ինչ վերաբերում է կիբեռանվտանգության ապահովման հարցի լուծմանը, ինչը կարևորագույններից մեկն է երկրի տեղեկատվական և պետական անվտանգության ապահովման համատեքստում, ապա դրան Մ.Գևորգյանն առհասարակ չանդրադարձավ: Մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկելու մասին նույնպես խոսք չկա։
«Տեղի ունեցած ամենը ոչ թե պարզապես անփութություն է, այլ համատարած անհեթեթություն, - իրավիճակը մեկնաբանում է ենթակառուցվածքային նախագծերի մասնագետ Արտակ Վարդանյանը։ - Ուշադրություն դարձրեք. ադրբեջանցի հաքերները տեղեկատվություն են տարածում այն մասին, որ իրենք հերթական, սատանան գիտե թե որերորդ անգամ կոտրել են մեր կառավարական սերվերը։ Մեր ԱԳՆ-ը և ԱԱԾ-ն հապշտապ հայտարարում են, թե ԱԱԾ-ի կիբեռանվտանգության մասնագետների հավաստմամբ, հարևան հաքերների կողմից հրապարակված սքրինները ոչ թե սերվերը կոտրելու վկայությունն են, այլ լոկ կայքի ղեկավարման համակարգի աշխատանքային լուսապատճենը (ընդ որում միայն ԱԱԾ-ն գիտի, թե ինչ է դա նշանակում, և ինչու դա չի վկայում կոտրելու մասին)։ Ադրբեջանցի հաքերները, ի պատասխան ԱԳՆ հայտարարության, հրապարակում են մեր քաղաքացիների ավելի քան 100 մահվան վկայական (այստեղ արդեն ոզնուն էլ պետք է հասկանալի լինի, որ կոտրում եղել է, քանի որ այդ վկայականները բաց փաստաթղթեր չեն): Բացի այդ, մեր կառավարության կողմից դեռևս չհաստատված լուրեր են շրջում այն մասին, որ այս անգամ տեղեկատվության լուրջ արտահոսք է եղել իրավապահ համակարգից, ներառյալ 2019 թվականի փաստաթղթերը։ ԱԱԾ մասնագետները լռում են, ըստ երևույթին՝ փորձելով հասկանալ, թե որքան և ինչ տեղեկատվություն են մեզանից թռցրել այս անգամ…»։
Ի՞նչ է նշանակում այս ամենը։ Ըստ Ա.Վարդանյանի, իրեն հարգող ցանկացած պետությունում հաքերների կողմից (հատկապես թշնամական պետության) պետական պաշտպանված ցանցի կոտրման կրկնակի փաստից հետո անվտանգության ծառայության ղեկավարը և պետական տվյալների կիբեռանվտանգության համար պատասխանատու անձը ոչ թե պարզապես հրաժարական կտային, այլ խայտառակ կերպով կհեռացվեին զբաղեցրած պաշտոններից:
«Բայց դա՝ իրեն հարգող պետությունում, որը բոլորին ու ամենուր չի պատմում ծրագրավորման ոլորտի աննախադեպ զարգացման մասին, այլ պարզապես կիբեռանվտանգության իր մասնագետներին լուռումունջ վճարում է համարժեք գումար, որպեսզի ոլորտում ցանկանան աշխատել գրագետ, խելացի ծրագրավորողներ, - շարունակում է Ա.Վարդանյանը:- Մինչդեռ «հպարտ» պետությունում, որտեղ անվտանգության ծառայությունների առջև դրված հիմնական խնդիրը ոչ թե բուն պետության և նրա կառավարման համակարգերի անվտանգությունն ապահովելն է, այլ ներքին ընդդիմությանն ահաբեկելն ու դրա հիմնական ներկայացուցիչներին մշտապես հետևելը, իհարկե, ոչ մի անվտանգության ղեկավար ոչ մի հրաժարական էլ չի տա և, առավել ևս, խայտառակ կերպով պաշտոնանկ չի արվի։ Ավելին, հպարտ պետության հպարտ քաղաքացիներին չի էլ հետաքրքրում հարևանների կողմից պետական սերվերի կոտրումը, որը, ի դեպ ասած, պետք է լինի կառավարման ամենապաշտպանված տեղեկատվական համակարգը երկրում: Բազմապատիկ ավելի պաշտպանված, քան հենց նույն բանկային սերվերները։
Ո՜վ գիտե, թե որքան կարևոր ու գաղտնի տեղեկություններ են հասցրել ներբեռնել ադրբեջանցի հաքերները՝ կոտրելով մեր կառավարական ցանցը։ Մենք դա արդեն երբեք չենք իմանա։ Իսկ «պողոսներին» կկերակրեն այն հեքիաթով, թե մեր քաղաքացիների մահվան հարյուրավոր վկայականների արտահոսքը բնավ այնպիսի ֆորս-մաժոր չէ, որի պատճառով վարչապետ Փաշինյանը որոշի հանկարծ աշխատանքից հեռացնել ԱԱԾ-ի բոլոր այն պաշտոնյաներին, որոնք պատասխանատու են տեղեկատվության այս հերթական արտահոսքի համար։ Կարծում եմ, այսպիսին են տխուր իրողությունները…»։
Մինչդեռ տեղի ունեցող ամենի լույսի ներքո կցանկանայինք իշխանության ներկայացուցիչներից դյուրըմբռնելի բացատրություններ և հստակ պատասխան լսել այն հարցին, թե ե՞րբ է Հայաստանում ստեղծվելու կիբեռանվտանգության միասնական կենտրոն, հիմնավորապես զբաղվո՞ւմ է արդյոք իշխանությունն այդ խնդրով, կամ մտադի՞ր է զբաղվել ամենամոտ ժամանակներս:
Կցանկանայինք նաև հիշեցնել հայկական ԶԼՄ-ների վրա կիբեռհարձակումների մասին։ Մասնավորապես, միայն հունիսի ընթացքում երկու անգամ կոտրել են «Գոլոս Արմենիի»-ի կայքը։ Եվ եթե առաջին անգամ նրա աշխատանքը հաջողվեց վերականգնել համեմատաբար կարճ ժամկետում, ապա երկրորդ անգամ չարամիտները պարզապես իսպառ ոչնչացրել էին տվյալների գրեթե ողջ բազան և արխիվը։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-05-31 11:27«Турецкие кураторы поставили перед Пашиняном задачу минимизировать роль Армянской Апостольской Церкви в обществе и сменить нынешних иерархов», - говорит в интервью «ГА» иподиакон Армянской Апостольской Церкви Вартан ПОГОСЯН.
-
2025-05-30 13:13Ранним утром, наткнувшись на пост премьера Пашиняна в Фейсбуке: «Святой отец, иди и продолжай иметь свою тетю, какое тебе дело до меня?», подумалось, что до какой бы степени низости ни пал руководитель страны, это чересчур, и скорее всего страницу Пашиняна в соцсети взломали. Но нет, никаких опровержений не последовало, более того, через короткое время последовал следующий пост не менее подзаборного содержания. Общество в очередной раз впало в шок, все обсуждают премьерские статусы – в центре общественного внимания вновь оказался этот субъект, представляющий Республику Армения – страну с древнейшей историей и культурой, который сегодня занят уже не просто обливанием грязью Армянской Апостольской Церкви, а банально публичным оскорблением духовных пастырей матом.
-
2025-05-29 09:45В Бишкеке состоялось очередное заседание Совета министров обороны ОДКБ 2025 года. Армянское руководство в очередной раз проигнорировало мероприятие – это уже действительно выглядит крайне нелепо, особенно если учесть, что на вышеупомянутом заседании обсуждались и были утверждены документы, касающиеся планирования военного сотрудничества государств – членов ОДКБ на 2026-2030 годы, совершенствования вопросов управления войсками ОДКБ, и т.д. Напомню: будучи в Ереване неделю назад, глава МИД РФ Сергей Лавров заявил, что Россия заинтересована в активном участии Армении в ОДКБ, на что глава МИД РА Арарат Мирзоян ответил, что в Армении есть опасения, что механизмы отношений между Москвой и Ереваном не всегда работали в полной мере, и Ереван не удовлетворен работой ОДКБ.
-
2025-05-29 09:38Азербайджанская пресса вовсю тиражирует заявление Пашиняна о том, что «если Конституционный суд примет решение о несоответствии мирного договора Конституции Армении, то я инициирую конституционные изменения. Процесс установления мира и подписание мирного договора не должны быть упущены… Общество будет убеждено в необходимости этих изменений для достижения устойчивого мира в стране». Тиражирует, естественно, как очередное свидетельство готовности армянской стороны к очередной односторонней уступке в контексте пункта об Арцахе в Декларации о независимости РА, являющейся частью армянской конституции.