2020-10-22 19:04
Соб.инф.
Կարեն ՎՐԹԱՆԵՍՅԱՆ. ԻՆՉՊԵՍ ՉԴԱՌՆԱԼ ԱՊԱՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԶՈՀ
Ճգնաժամային իրավիճակներում՝ առավել ևս «տեղեկատվական սովի» պայմաններում, շատ արագ միֆեր են կերտվում, տարածվում են բամբասանքներ, կեղծ տեղեկություններ, հաճախ նաև միտումնավոր ապատեղեկատվություն։
Ոչ ոք չի կարող վստահ պնդել, որ երբեք ապատեղեկատվության զոհ չի դառնա, բայց կարելի է էապես նվազեցնել խաբվելու հավանականությունը, եթե մի քանի պարզ կանոնի հետևել։
Ա) Ո՞Վ Է ՍԿԶԲՆԱՂԲՅՈՒՐԸ. ով է առաջինը հայտնել այս կամ այն լուրը։ Հաճախ պարզվում է, որ տեղեկության աղբյուրն ընդամենը ֆեյսբուքյան անհայտ մի օգտատիրոջ գրառում է (հասկանալի էլ չէ, թե այդ օգտատերն իրական մարդ է, թե ֆեյք), ինչ-որ անհայտ կայքի (ասենք՝ armenianhotnews.live, կամ սենց մի բան, որ հնարավոր չէ հասկանալ, թե ով է ստեղծել, երբ, ինչ նպատակով), կամ նույնիսկ ընդհանրապես նշված չէ որևէ աղբյուր։
Երբ տեսնում եք գրած է «ասում են, որ...», «լուրեր են պտտվում», «հայտնում են», «հայտնի է դարձել», բայց չի նշվում, թե կոնկրետ ով է ասում, հայտնում (անուն, ազգանուն, պաշտոն), ապա այդպիսի լուրերին ավելի լավ է չհավատալ, առավել ևս պետք չէ տարածել։
Բ) ԳՏՆԵԼ ՍԿԶԲՆԱՂԲՅՈՒՐԸ. Նույնիսկ եթե նշվում է սկզբնաղբյուրը, պետք է փորձել այն գտնել, ուշադիր կարդալ / դիտել / լսել սկզբնական լուրը և հասկանալ արդյոք ինֆորմացիան ճիշտ են փոխանցել սկզբնաղբյուրից (կարող է պարզվել, որ սկզբնական լուրում մի քիչ այլ բան է ասվում, կամ ինչ-որ մի կտոր լուրի կոնտեքստից կտրած են տարածում)։ Կարևոր է նաև հասկանալ ժամանակը, թե երբ է հայտնվել սկզբնական լուրը։ Լինում է, որ 1–2 տարվա լուրերը, հայտարարությունները որպես նոր եղած բան շրջանառում են։
Եթե սկզբնական լուրը սկզբնաղբյուրում չեք գտնում, ապա է՛լ ավելի է աճում հավանականությունը, որ ձեզ մոլորեցնում են (կապ չունի, սխալմամբ, թե միտումնավոր)։
Գ) ՔԻՉ ՀԱՎԱՏԱՑԵՔ ՍԵՆՍԱՑԻՈՆ ԼՈՒՐԵՐԻ. Եթե զգում եք, որ լուրն առաջացնում է ուժեղ էմոցիոնալ ռեակցիա (էական չէ, դրական, թե բացասական), ապա զգույշ եղեք. ամենայն հավանականությամբ այն կա՛մ սխալ է, կամ չափազանցված, կա՛մ կոնտեքստից կտրած։ Հենց զգացիք, որ նյութը կարդալիս միանգամից ցանկություն առաջացավ այն տարածելու, շունչ քաշեք, սառը ջուր խմեք, հաշվեք մինչև 30-ը, հետո նորից ուշադիր կարդացեք։
Եթե ոգևորությունը կամ կատաղությունը չանցավ, ապա փորձեք մի անգամ էլ քիչ թե շատ մեդիագրագետ ձեր ծանոթներից ճշտել, արդյոք ճիշտ եք հասկացել, թե ինչ է գրած, արդյոք վստահելի է։
Դ) ԱՌԱՆՑ ԺԱՄԱՆԱԿԻ / ՏԵՂԻ ԼՈՒՐԵՐԸ ՊԵՏՔ Է ԿԱՍԿԱԾ ԱՌԱՋԱՑՆԵՆ. եթե լուրում չկա պատասխան «կոնկրետ ե՞րբ» և «կոնկրետ որտե՞ղ» հարցերին, ուրեմն մի բան այն չէ։ Ի դեպ, սա վերաբերում է նաև վիդեոներին. հաճախ ինչ-որ գործողություն է նկարահանած, բայց երբ է եղել, որտեղ է եղել, ընդհանրապես պարզ չէ։ Հիշեք, որ տեսանյութի հրապարակման օրը և տեսանյութի նկարահանման օրը կարող են իրարից շաբաթներով ու ամիսներով հեռու լինել։
Զգոն եղեք։3
Կարեն Վրթանեսյան, ֆեյսբուքյան էջ
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-04-19 10:38Усилиями членов организации ДИАЛОГ издание 1852 года "Песни" Саят-Новы с дарственной надписью Ованеса Туманяна передано в дар музею Ованеса Туманяна в Ереване.
-
New2025-04-19 09:49"Республика Армения находится на грани политического исчезновения. Это не метафора, - пишет на своей странице в Фейсбук доктор политических наук, военный историк Армен Айвазян. - Процесс уже запущен — им управляют извне, исполняется он изнутри, а преподносится под обманчивой вывеской «мира». Если его не остановить, так называемый мирный договор между Арменией и Азербайджаном станет не миром, а последним актом сдачи — и прологом к исчезновению нации. Ниже — суть того, что действующая власть готова без сопротивления и без стыда передать врагу.
-
2025-04-18 14:31В рамках клиенториентированной политики компания «Южно-Кавказская железная дорога» проводит ряд мероприятий по улучшению сервиса обслуживания пассажиров.
-
2025-04-18 11:26"Очередная демонстрация трагедии нашей страны имела место в НС, - пишет на своей странице в Фейсбук экс-замминистра обороны Армении Артак Закарян. - Обвиняемые в заговоре, те, кто отрекся от тысячелетнего армянского Арцаха и сдал его, те, кто пожертвовал более 5000 молодых жизней в спровоцированной авантюрной войне, те, кто сдал оккупированную Азербайджаном территорию площадью более 200 квадратных километров, те, кто отдал территории РА (Армянской ССР) врагу путем делимитации, те, кто довел страну до порога общего долга в размере около 13 миллиардов долларов, говорят о своих "достижениях"...