2020-12-25 10:05
Магдалина ЗАТИКЯН
0
«ՇՈՒՇԻՈՒՄ ՄՆԱՑ ԱՄԵՆ ԻՆՉ՝ ԱՅԴ ԹՎՈՒՄ ՄԵՐ ՍՐՏԵՐԸ»
Երևանի «Նարեկացի» արվեստի կենտրոնում իրարանցում էր և չնայած որ բոլորը խիստ զբաղված էին, այնուամենայնիվ ինձ անհամբեր սպասում էին «տան տերերը» և իրենց մտերիմները՝ կենտրոնի հիմնադիր Նարեկ Հարությունյանը, իր եղբորորդի Արամը, ԱՄՆ-ից ժամանած ընկերներ Հարություն Աղավյանն ու Գրեգ Բադիշխանյանը և «Նարեկացու» Շուշիի մասնաճյուղի տնօրեն Հայկ Պապյանը: «Նարեկացին» լի էր արցախցիներով՝ Շուշիից և Արցախի այլ բնակավայրերից, որոնք ներառվել են այս արվեստի կենտրոնի բարեգործական ծրագրերի ցուցակում՝ ի նպաստ փախստականների և տեղահանվածների:
Զրուցակիցներս հերթով էին մոտենում ինձ. ամեն ոք պետք է շտապեր հավաքել և փաթեթավորել մարդասիրական օգնությունը, հասցնել այն Արցախից տեղահանված մեր հայրենակիցներին՝ Երևանում և մայրաքաղաքից դուրս, ստուգել շահառուների ցուցակները, հաշվապահական հաշվետվությունները, բարերարների հետ քննարկել բոլոր հարցերը և ժամանակ տրամադրել արցախցիներին՝ իրենց հարցերին պատասխանելու համար: Նարեկ Հարությունյանը գիտակցում էր, որ մեր զրույցը սկսվելու է Շուշիի հիասքանչ մասնաճյուղի և Հեքիաթների տան մասին հարցուփորձից, որտեղ դեռ անցյալ ամռանը ես և գործընկերս սուրճ էինք խմում Հայկ Պապյանի և Շուշիի այս հիանալի մշակութային օջախի աշխատակիցների հետ միասին:
Շուշիի մասնաճյուղի մասին լսելիս Նարեկ Հարությունյանը փախցնում էր հայացքը, որպեսզի թաքցնի հուզմունքն ու արտասվող աչքերը: Կարծես նա ավելի նուրբ սիրով էր տածված դեպի Շուշիի «Նարեկացի» կենտրոնը, քան Երևանինը: Իրոք, մայրաքաղաքը լի է մշակութային կենտրոններով, երևանցիներն էլ ավելի հանգիստ, անգամ անտարբեր են մշակույթի նկատմամբ: Իսկ Շուշիում մշակույթին և կրթությանը այլ կերպ են վերաբերվում, հատկապես երբ այն բարեգործական հիմքերի վրա է դրված: Այնտեղ յուրաքանչյուր նոր նախագիծ և մշակութային ծրագիր՝ լինի դա արվեստների ու արհեստների դասընթաց երեխաների և երիտասարդների համար, համերգ, թատերական ներկայացում կամ քանդակագործության միջազգային փառատոն - ամեն ինչ լուրջ քայլ էր դեպի հոգևոր զարգացում և մտավոր առաջընթաց, նոր գիտելիքների և հմտությունների ձեռքբերում բոլոր այն մարդկանց համար, ով ոտք էր դրել «Նարեկացի»:
Շուշիի մասնաճյուղը իր դռները բացեց 2006 թ.՝ Երևանում արվեստի կենտրոնի հիմնադրումից 2 տարի անց, և անմիջապես մի հրաշք դարձավ ոչ միայն Շուշիի, այլև ամբողջ տարածաշրջանի բնակիչների համար: Կենտրոնը կառուցվել է հին, խարխուլ շենքերից մեկի հիմքի վրա: Վերականգնումից հետո այստեղ գործեցին համերգասրահը, ցուցահանդեսային և թատրոնային դահլիճները, դասասենյակները և գրադարանը, նաև հայկական ազգագրական պարերի, գորգարվեստի, նկարչության, բրուտագործության, թատերական, այդ թվում խամաճիկների արվեստի խմբակները: Կենտրոնը հատուկ ծրագրեր էր կազմակերպում Արցախի սահմանային գոտիներում՝ զինվորների համար: Այստեղ ի շնորհիվ Սփյուռքում բնակվող Շամլյանների ընտանիքի պարբերաբար գործում էր «Արամ Մանուկյան» ճամբարը, որը տարեկան այցելում էր 400 երեխա: Շուշիի «Նարեկացի» արվեստի կենտրոնի աշխատակազմն էլ սակավ չէր, այնտեղ աշխատում էին ավելի քան 20 ուսուցիչներ, արվեստի գործիչներ, կազմակերպիչներ, ղեկավարներ և այլոք: Ստեղծագործության տարբեր խմբակներ բացվել էին նաև «Հեքիաթների տանը», որը դարձավ նաև «BrutArt» կերամիկայի միջազգային սիմպոզիումի նախաձեռնողը: Երկու տարվա ընթացքում «BrutArt»-ը ճանաչվեց ոչ միայն Արցախում, այլ նաև իր սահմաններից դուրս: Մասնակիցների ցանկում էին տարբեր երկրներից ժամանած տաղանդավոր վարպետներ:
«ՉԵՄ ԿԱՐՈՂ ԽՈՍԵԼ ԱՅՆ ԻՐԱՎԻՃԱԿԻ ՄԱՍԻՆ, ՈՐՈՒՄ ՄԵՆՔ ՀԱՅՏՆՎԵՑԻՆՔ: Մեր ժողովրդին պակասում է միասնությունը, որը պետք է բոլորիս համախմբի Արցախի, ազգային շահերի և արժեքների համար պայքարի շուրջ, - ասում է Նարեկ Հարությունյանը: -Բայց ամենացավալին այն է, որ մեր ՝ այն էլ իշխանության մեջ դավաճաններ կան: Այս ամենը անկախության տարիների ողջ ընթացքում վատ կառավարման, ազգային շահերի բացակայության արդյունք է: Բայց չէ որ հենց ազգայինը, այդ թվում Արցախի հարցը ամեն ինչից վեր պետք է լինի յուրաքանչյուր հայի համար: Ցավոք, այսօր մենք կորցրել ենք Արցախի զգալի մասը, այդ թվում Արցախի սիրտը՝ Շուշին»:
«Շուշիի մասնաճյուղից մեզ չհաջողվեց հանել ոչ մի իր, - զուսպ ասում է Հայկ Պապյանը. - Եթե իմանայինք, որ մեզ դավաճանելու են, մի քանի բեռնատարով կհանեինք գույքը, սարքերը, բազմաթիվ երաժշտական գործիքները, ստեղծագործական նմուշները՝ կերամիկայից և տիկնիկներից մինչ գորգեր և գեղանկարներ, որոնք ստեղծել են երեխաները և մեծահասակները: «Հեքիաթների տանը» գործում էր սրճարան, որտեղ մնաց գույքը՝ հիմնականում մեր վարպետների ձեռագործ աշխատանքը: Շուշիի «Նարեկացին» մոտ 2 միլիոն դոլարի վնաս է կրել՝ չենք խոսում շինարարության և բարելավման ծախսերի մասին, որոնք արվել են 2006 թ. և շարունակվում էին պատերազմից առաջ: Մեզ հաջողվեց վերցնել միայն տեսախցիկը, ֆոտոխցիկը, աշխատանքային դրոնը, մի քանի ամիս առաջ էլ ես հեղինակային գորգի մի նմուշ էի բերել Երևան: Դեռ հոկտեմբերի 10-ին ես հասկացա, որ մեր երկրում ինչ-որ բան այն չէ, կասկածներս սրվեցին, երբ թշնամին սկսեց ակտիվորեն ռմբակոծել Ստեփանակերտը և ներխուժել Հադրութ: Բայց այդ իրավիճակում մենք ստիպված էինք շտապ տարհանել մարդկանց: Մնացած ամեն ինչ՝ այդ թվում մեր սրտերը մնացին Շուշիում»:
Հայկ Պապյանը պատմեց, որ ռազմական գործողությունների ակտիվացման սկզբից Շուշիի բնակիչները սկսեցին հավաքվել «Նարեկացիում», չնայած այնտեղ չկար ապաստան: Մարդիկ հավատում էին, որ այս հոգևոր օջախում նրանք պաշտպանված կլինեն, հույս և հավատ կգտնեն: Կենտրոնի անձնակազմը աշխատում էր մինչ նոյեմբերի 4-ը, անգամ Ստեփանակերտի ապաստարաններում անցկացվեցին կերամիկայի դասընթացներ: Կավը և այլ նյութերը բերվում էին Շուշիից: Սակայն եկավ չարաբաստիկ օրը, երբ բոլորը ստիպված եղան լքել Շուշին և հարազատ կենտրոնը՝ փրկելով կանանց ու երեխաներին:
«ՇՈՒՇԻԻ ՄԵՐ ՄԱՍՆԱՃՅՈՒՂԸ ՓԱՍՏԱՑԻ ՉԻ ԼՈՒԾԱՐՎԵԼ: Նարեկը պահպանել է փաստաթղթերը, որոնց համաձայն աշխատակիցները շարունակում են աշխատավարձ ստանալ: Մենք չենք հանձնվում և միտք ունենք վերածնել մեր մասնաճյուղը Հայաստանի գեղատեսիլ վայրերից մեկում՝ Սաղմոսավանքի կամ Դեբեթի մոտակայքում, - ասաց Հայկը՝ նշելով, որ այս գաղափարին աջակցում են իրենց ընկերներն ու մտերիմները և այժմ դրամահավաք է կազմակերպվել, որից գոյացած միջոցներն ուղղվելու են «Նարեկացիի» նոր մասնաճյուղի ստեղծմանը:
Վերածննդի գաղափարով է ապրում նաև Նարեկի եղբորորդին՝ Արամ Հարությունյանը Նյու Յորքից, որտեղ նա ունի լավ աշխատանք և, չնայած երիտասարդ լինելուն, գրանցել է հաջողություններ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում: Արցախյան երկրորդ ատերազմի հենց սկզբից երիտասարդն հոգով իր ժողովրդի հետ էր, և թողնելով ամեն ինչ անժամկետ եկավ Հայաստան՝ արցախցիներին և հայրենիքին օգնելու նպատակով:
«Ես առաջին անգամ եմ ներգրավվել բարեգործական ծրագրերի մեջ և արդեն հասկացել եմ դրանց կարևորությունը, - ասաց Արամը: - Մեր ընտանիքը միշտ զբաղվել է բարեգործությամբ: Պապս կառուցել է Շահումյանի շրջանի Քնարավան գյուղը` կոչելով այն տատիկիս անունով: Նա ստեղծել էր Արցախի այդ հատվածում հանգրվան՝ վայր, որտեղ մեր հայրենակիցները, Ղարաբաղյան առաջին պատերազմից հետո կորցնելով ամեն ինչ, կարողացան կյանքը զրոյից սկսել և վերածնվել: Ես մանկությունից տեսել եմ պապիկիս վառվող աչքերը, վարակվել եմ իր հայրենասիրությամբ: Պապս հիմնեց Քնարավանը լիարժեք ենթակառուցվածքներով, և երբ Հայաստանի իշխանությունները որոշում կայացրեցին պարզապես նվիրել Քարվաճառի շրջանը և Քնարավանը Ադրբեջանին, ես հասկացա, ինչն է իմ կյանքի և պայքարի իմաստը, իմ առաքելությունը: Մենք մի երազանք ունենք` նոր Քնարավան կառուցել Հայաստանում: Ես հավատում եմ, որ մի օր այն կիրականանա ու նոր Քնարավանում կբնակեցվեն այդ գյուղից տարհանված արցախցիները»:
Այժմ Արամը օգնում է հորեղբորը՝ Նարեկին և հումանիտար օգնություն է տրամադրում արցախցիներին՝ սննդամթերք, հիգիենայի պարագաներ, նոր ձմեռային հագուստ երեխաների և կանանց համար, ինչպես նաև վերմակներ, բարձեր, անկողնային պարագաներ, տաքացուցիչներ, կենցաղային սարքեր և այլն: Արամի խոսքերով, պատերազմի հետևանքով արցախցիները ստիպված են պարբերաբար փոխել իրենց բնակվայրերը, ապրելով մեկ ընկերների կամ բարեկամների տանը, մեկ հյուրանոցում կամ այլ կացարանում, ինչը մեծ դժբախտություն է թե մեծերի, թե փոքրիկների համար: Եթե մարդ չունի տուն, ապա չունի ապագա: Հենց սա է, որ դրդում է Արամին երազել նոր Քնարավանի մասին:
«ԱՄՆ-ում ընկերներս ինձ հարցնում էին, թե ինչու եմ մեկնում պատերազմող Հայաստան: Ես պատասխանեցի՝ պետք է հայ լինեք, որպեսզի դա հասկանաք: Ես չէի կարող ձեռքերս ծալած նստել ԱՄՆ-ում, երբ իմ հասակակից հայ տղաները կռվում են Արցախում` չխնայելով իրենց կյանքը: Համոզված եմ, որ հայրենիքը իմ կարիքը ունի, այդ պատճառով էլ այսօր այստեղ եմ», - հավաստիացրեց Արամը՝ պատրաստվելով Հայկ Պապյանի հետ հերթական օգնության տուփերը տանել Հայաստանի մարզեր՝ Շուշիից, Քնարավանից և Արցախի այլ շրջաններից տեղահանված ընտանիքներին:
«Նարեկացի» արվեստի միությունը օգնության ծրագիրն իրականացնում է Նարեկ Հարությունյանի և իր ընկերների հովանավորությամբ: Ինձ հաջողվեց զրուցել նրանցից երկուսի՝ Հարություն Աղավյանի և Գրեգ Բադիշխանյանի հետ: Հարություն Աղավյանը Հայաստան է եկել ԱՄՆ-ից՝ մասնակցելու դավաճան կառավարության դեմ բողոքի ցույցերին և աջակցելու Նարեկին և Գրեգին փախստականներին օգնություն հասցնելու հարցում, կամ, ինչպես ինքն ասաց, «կատարելու իր պարտքը հայրենիքի առջև»: Գրեգ Բադիշխանյանը, որը նույնպես ԱՄՆ-ից է, իր վրա է վերցրել հովանավորչության ֆինանսավորման զգալի մասը:
«Ես Նարեկին վաղուց եմ ճանաչում, այցելել եմ նրա կենտրոնի Շուշիի մասնաճյուղ և հիացել հովանավորչական հիմունքներով այնտեղ ծավալված հսկայական գործունեությամբ: Հենց իմացա, որ Նարեկը ծրագիր է իրագործում՝ իրենց հայրենիքը պատերազմի արդյունքում լքաց մեր հայրենակիցներին օգնելու համար, անմիջապես որոշեցի աջակցել նրան, - ասում է Գրեգը: - Նարեկը ոչ միայն ապահովում է բոլոր անհրաժեշտ իրերով և սնունդով Արցախից տեղահանված երեխաներին, մայրերին և ընտանիքներին, այլ նաև փորձում է ֆինանսական օգնություն ցուցաբերել, որի համար պետք են լրացուցիչ նվիրատվության աղբյուրներ: Արդեն մոտ 450-500 ընտանիք ստացել է մեր օգնությունը: Մեր գործունեությունը թափանցիկ է և, ամենակարևորը, անհրաժեշտ է հայրենակիցներին»:
Նարեկ Հարությունյանի խոսքերով, իր կենտրոնում փախստականների հոսքը չի կտրվում և ամեն օր նոր ցուցակներ են կազմվում:
«Բոլորն օգնության կարիք ունեն, և Գրեգի, Հարությունի, Շանթ Մարտիրոսյանի ու Սփյուռքի մեր մյուս ընկերների շնորհիվ մեզ հաջողվում է այն ապահովել, - ասում է Նարեկը: -Կարևոր է նաև հոգեբանական պահը. Մենք պետք է ամեն կերպ աջակցենք արցախցիներին՝ և նյութապես, և հոգեպես, տանք նրանց հույս և հավատ, որպեսզի իրենք հանկարծ չցանկանան լքել Հայաստանը»:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-11-21 13:33В столичном Малом зале «Арно Бабаджанян» при полном аншлаге прошел 5-й Съезд Союза строителей Армении, в котором приняли участие руководители входящих в организацию компаний, представители ответственных за сферу государственных структур, строители и архитекторы. В их числе председатель Союза строителей Гагик Галстян, председатель Комитета по градостроительству РА Егиазар Варданян, глава Палаты архитекторов Армении Александр Бадалян и другие. Мероприятие открылось гимном Республики Армения, затем епископ Вазген Мирзаханян передал участникам съезда благословение Католикоса Всех армян Гарегина II. Он отметил, что Католикос всегда поддерживал архитекторов и строителей, благодаря добросовестному труду которых многие армянские храмы и монастыри вновь восстали из руин. Одним из важных проявлений преданной деятельности представителей этих профессий стал Собор Первопрестольного Эчмиадзина, реставрированный руководимой Гагиком Галстяном строительной организацией и совсем недавно представший перед армянством и гостями нашей страны во всей красе и исторической важности.
-
2024-11-21 10:55В Ереване, в офисе Объединения молодых ученых и специалистов Арцаха (ОМУСА) состоялась презентация очередного, № 22 (3-го за этот год) журнала "Научный Арцах". В свежий выпуск вошли 19 статей 23 авторов, из которых 1 доктор наук, 5 кандидатов наук, 17 аспирантов и соискателей. В этом номере география вовлеченных ученых была особенно широкой и охватила Ереван, Гюмри, Ванадзор, Спитак, Одзун (Армения), а также Каир (Египет) и т.д. По традиции, на мероприятии присутствовали авторы вошедших в данный номер статей. Они представили свои научные темы, ответили на вопросы коллег, выступили с замечаниями и предложениями, дав старт следующему выпуску издания. Презентацию открыл главный редактор "Научного Арцаха", кандидат юридических наук Аветик АРУТЮНЯН. Он приветствовал и поздравил авторов в связи с публикацией научно-исследовательских статей и пожелал дальнейших успехов в научной деятельности.
-
2024-11-20 11:03Дожидаться художницу Гаянэ Шушеци в Гадрутском Культурно-молодежном центре «Дизак Арт» Еревана, где вот-вот должна была открыться персональная выставка ее картин, было одно удовольствием. Фойе центра, трансформированного в этот вечер в галерею, походило на праздничный зал, где искрился фейерверк красок, то перебивающих друг друга, то создающих гармонию.
-
2024-11-20 10:493000 подарочных коробок для 3000 новорожденных Арцаха – этой цифрой завершилась работа одной из самых теплых и полных любви программ, реализованных в рамках проекта Ser Artsakh. Инициированная и проводимая известной американской писательницей армянского происхождения, общественно-политическим деятелем, юристом и филантропом Анной Аствацатурян-Теркотт на базе фонда «Анна Аствацатурян», программа получила большой резонанс в сердцах арцахских мам и их малышей.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2022-04-15 08:16Ադրբեջանը փորձում է արագացնել իրադարձությունները Երբ գործընթացը, որի արդյունքում նախատեսվում է խաղաղության համաձայնագիր ստորագրել, մեկնարկում է Արցախի կարգավիճակի հստակեցման շրջանցումով, ապա եզրահանգումը կարող է լինել միայն մեկը. իշխող ռեժիմի պարագլուխը կրկին որոշել է «ամեն ինչ սկսել սեփական կետից»։ Նման եզրակացության է հանգեցնում նաև խոշոր գործարար Գուրգեն Արսենյանի խորհրդարանի ամբիոնից Փաշինյանին ուղղած կոչը՝ «սթափեցնել Ղարաբաղի ղեկավարությանը»։ Գործարար պատգամավորը շա՜տ է շտապում բիզնես սկսել թուրքերի հետ…
-
2022-04-08 08:59Ինչ վերաբերում է Բրյուսելում Ալիևի, Փաշինյանի և Շառլ Միշելի բանակցությունների արդյունքներին։ Հայկական կողմի համար ամենադրականն այն է, որ համատեղ ճեպազրույց չեղավ։ Այդպիսի ճեպազրույցների ժամանակ Փաշինյանն Ալիևի կողքին ողորմելի է դիտվում։ Համատեղ ասուլիսի բացակայությունը բոնուս է Փաշինյանի համար, որը դժվար թե ասելիք ունենար՝ ի պատասխան հայ հասարակայնությանը հուզող հարցերին։
-
2022-04-05 19:27Կապիտուլյանտը վախեցնում է պատերազմով՝ հող նախապատրաստելով նոր դավաճանության համար։ Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակը պաշտպանեց Քարագլխի ռազմավարական գագաթի մի մասը, չնայած թուրքական «բայրաքթարերից» ռմբակոծմանը և հակառակ Փաշինյանի ռեժիմի գաղտնի հրահանգներին։ Այս մասին վերջին օրերին բացահայտ հայտարարում են ռազմական փորձագետները։ Մասնավորապես, Դավիթ Ջամալյանը նշել է, որ Արցախի ղեկավարության կախվածությունը կապիտուլյանտի ռեժիմի ազդեցությունից էականորեն նվազել է։ Փորձագետը բարձր է գնահատել Պաշտպանության բանակի ջանքերը՝ Քարագլուխից ադրբեջանցիների մասնակի հետմղման ուղղությամբ:
-
2022-03-16 19:42Լեռնային Ղարաբաղի արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանը հայտարարում է, որ Արցախի ճանաչումը որպես Ադրբեջանի մաս անհնար է։ Դա կհանգեցնի հայկական Արցախի ոչնչացման։ Դավիթ Բաբայանը վստահ է. ինչպես էլ որ ընթանա հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, այն չպետք է ընթանա Արցախի շահերի հաշվին: Դավիթ Բաբայանը համարում է, որ Երևանում չի կարող լինել այնպիսի իշխանություն, որը կհամաձայնի Արցախի կարգավիճակին Ադրբեջանի կազմում... Բուն այն փաստը, որ Դավիթ Բաբայանը հայտարարում է դա, վկայում է այն մասին, որ իրականում նա լուրջ կասկածներ ունի։