ԼԵՄԿԻՆԻ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏՆ ԱՐԵՎՄՏՅԱՆ ՄԱՄՈՒԼԻՆ ԿՈՉ Է ԱՆՈՒՄ ՀՍՏԱԿԵՑՆԵԼ ԲԱՌԱՊԱՇԱՐԸ ՀԱՅ-ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ ԼՈՒՍԱԲԱՆԵԼԻՍ

Ցեղասպանության կանխարգելման Լեմկինի ինստիտուտը խորապես անհանգստացած է վնասակար և հաճախ անտեղյակ լրատվամիջոցների հռետորաբանությունից, որն օգտագործվում է ադրբեջանական պետության կողմից Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի դեմ ձեռնարկված միակողմանի և չհրահրված լուսաբանման ժամանակ։ Այս մասին ասվում է ինստիտուտի տարածած հայտարարության մեջ:

«Սկսած սեպտեմբերի 13-ից, երբ Ադրբեջանը սկսեց գնդակոծել Հայաստանի արևելքի մի քանի բնակավայրեր՝ խախտելով միջազգային և մարդասիրական իրավունքի հիմնարար սկզբունքները, հարձակումները լուսաբանող արևմտյան լրատվամիջոցները օգտագործում են եզրեր, որոնք նսեմացնում, անտեսում կամ անկարևորում են Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունները և ագրեսիայի հանցագործությունները»,- ասվում է հայտարարության տեքստում:

Մասնավորապես, նշվում է, որ արևմտյան լրատվամիջոցները կանոնավոր կերպով օգտագործում են նույն հռետորական գործիքակազմը, որոնք մոբիլիզացվել էին 1990-ականներին բոսնիացիների վրա սերբերի հարձակումների և տուցիների վրա հութիների հարձակումների մասին լուսաբանումների ժամանակ. հռետորաբանություն, որը ցեղասպան հարձակումներն ու ծրագրերը վերաձևակերպում էր որպես հնագույն ատելություն և թրայբալիզմ:

Հաշվի առնելով, որ Ադրբեջանի գործողությունները ռազմական, ռազմավարական և դիվանագիտական առումով աջակցություն են ստանում ՆԱՏՕ-ի առանցքային անդամ Թուրքիայի կողմից, արևմտյան մամուլը պետք է առանձնահատուկ շահագրգռվածություն ցուցաբերի՝ ապահովելու, որ այս հակամարտությունը ներկայացվի ճշգրիտ կերպով»:

«Հայաստանի նկատմամբ բռնության լուսաբանումը խիստ հակադրվում է 2022թ. փետրվարին Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման լուսաբանմանը: Այդ պատերազմի սկզբում արևմտյան լրատվամիջոցները հստակ էին այն հարցում, թե որ երկիրն է ագրեսորը: Նրանք առաջարկում էին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ելույթների խորը վերլուծություն և Ուկրաինայի և ուկրաինացիների նկատմամբ նրա վերաբերմունքի այլ ապացույցներ։ Թեև Հարավային Կովկասն ավելի փոքր է և ավելի հեռու Եվրոպայից, քան Ուկրաինան, դա արդարացում չէ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ատելության հռետորաբանությունն անտեսելու, ադրբեջանական քարոզչությունը վերարտադրելու, պատճառահետևանքային կապի շուրջ խառնաշփոթ սերմանելու և տեղում փաստերը պատշաճ կերպով չլուսաբանելու համար»,- ասվում է հայտարարության մեջ:

Լեմկինի ինստիտուտը բերում է մի քանի «մոլորեցնող և, հետևաբար, վնասակար բառապաշարի» կիրառման մի շարք օրինակներ, որն օգտագործում են լրատվամիջոցները հակամարտությունը լուսաբանելիս: «2020թ. Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ պատերազմից հետո լրատվամիջոցները հետևողականորեն օգտագործում են «բախումն(ներ)» եզրը։ Եզրն ինքնին չի կարող ճշգրիտ հստակություն տալ հակամարտության մանրամասների վերաբերյալ, և այն հաճախ օգտագործվում է որպես հրատապ լուրերի «գրավիչ վերնագիր»: Դրա հաճախակի օգտագործմամբ տպավորություն է ստեղծվում, որ հակամարտությունը ծավալվում է անհասկանալի հարցերի շուրջ: Օրինակ՝ սեպտեմբերի 15-ի «Ալ Ջազիրա»-ի հոդվածը, որը վերնագրված է «Ադրբեջան-Հայաստան սահմանային բախումների հետևանքով զոհերի թիվը մեծանում է», ունի հետևյալ ենթավերնագիրը. «ՄԱԿ-ը ողջունում է հրադադարը այն բանից հետո, երբ երկօրյա մարտերում 176 զինվոր է զոհվել, ինչի համար կողմերից յուրաքանչյուրը մեղադրում է մյուսին»: Թեև ճիշտ է, որ կողմերից յուրաքանչյուրը մեղադրում է մյուսին, բայց կա մեկ կողմ, որը անհիմն կերպով ներխուժել է ինքնիշխան պետության տարածք»,- նշում են ինստիտուտի մասնագետները: Նույն կերպ, սեպտեմբերի 14-ին CNN-ը հրապարակել էր «Զինադադարը կարճատև է, քանի որ Ադրբեջանը և Հայաստանը վերսկսում են հարձակումները» վերտառությամբ հոդված, որից տպավորություն է, որ ռազմական գործողությունները շարունակելու որոշումը փոխադարձ է, և փաստացի անտեսվում է Հայաստանի Հանրապետության վրա Ադրբեջանի կամայական հարձակումը:

«Լեմկինի ինստիտուտը կոչ է անում արևմտյան լրատվամիջոցներին հստակեցնել իրենց բառապաշարը և խուսափել «հավասարակշռված լուսաբանման» կեղծ չեզոքությունից, որը պարզապես վերարտադրում է ագրեսորի քարոզչությունը և բորբոքում ցեղասպան գործողություններն ու հռետորաբանությունը: Արևմտյան ԶԼՄ-ները պետք է ասեն ճշմարտությունը և Հայաստանի դեմ պատերազմն անվանեն այնպես, ինչպես որ կա: Թուրքիայի և Ադրբեջանի կառավարությունները բացահայտ արտահայտում են իրենց թշնամանքը հայ ազգի, ժողովրդի և մշակույթի հանդեպ։ Եթե դա չվերահսկվի, աշխարհը կկանգնի ևս մեկ ավերիչ ցեղասպանության առաջ, և մամուլն էլ կրկին կունենա իր մեղսակցությունը»,- ասվում է հայտարարության մեջ:  

Վիկտորյա ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ, Aravot.am