ՊԱՏԺԱՄԻՋՈՑՆԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԵ՞Մ. ԵՐԿԱԿԻ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ ԵՆ, ՋԵՆՏԼՄԵՆՆԵ՛Ր
ԱՄՆ-ը որոշել է Հայաստանի դեմ պատժամիջոցներ կիրառել Իրանի հետ ունեցած հարաբերությունների համար։ Որևէ մեկն այդ մասին հաղորդագրություն տեսե՞լ է մեր ԶԼՄ-ներում։ Բայց գլխավոր զվարճանքն այն է, որ ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ Ադրբեջանը չեն ներառվել պատժամիջոցների ցուցակում, թեև նրանց առևտրական հարաբերություններն Իրանի հետ շատ ավելի խորն են։
Իրանի հետ ՀՀ-ի առևՎուրը չի հասնում կես միլիարդի, այդ երկիրը չի մտնում Հայաստանի առևտրական խոշորագույն գործընկերների եռյակ։ Մինչդեռ Թուրքիայի առևտուրն Իրանի հետ հասնում է տարեկան մինչև 10 միլիարդի, իսկ Ադրբեջանում Իրանը նույնիսկ մասնաբաժին ունի նավթարդյունաբերության մեջ։
Բայց մեզ մոտ բոլորը լռում են։ Եվ ամենահնչեղ լռությունը նրանց կողմից է, ովքեր տարիներ շարունակ ելումուտ են ունեցել ամերիկյան դեսպանություն։ Իսկ հիմա նրանք նստած են կառավարական գրասենյակներում և ճիշտ այնպես են լռում, ասես ջուր են առել բերանները։ «Հայկական հարցը» պետք է լուծվի վերջնականապես, և մենք այսօր այդ լուծման շեմին ենք»,-այսօր Ֆեյսբուքում գրել է ցանցային ակտիվիստ Արթուր ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ («Ադեկվադ»)։
Լուրն այնքան արտառոց է հնչում, որ սկզբում ոչ այնքան հավաստի թվաց։ Իսկապես, Իրանի դեմ ԱՄՆ-ի պատժամիջոցային պատերազմը առաջին տարին չէ, որ մղվում է, սակայն ողջ այդ ընթացքում Վաշինգտոնը լիակատար ըմբռնում է ցուցաբերել Հայաստանի և Թեհրանի հարաբերությունների յուրահատկության նկատմամբ։ Այնինչ դեռևս մարտի 10-ին Ամերիկայի Հայկական ազգային կոմիտեի (ԱՀԱԿ) գործադիր տնօրեն Արամ Համպարյանը իր էջում թողել է հետևյալ գրառումը (թարգմանությունը մերն է)։
«Պատժամիջոցների ընտրողական կիրառում Հայաստանի դեմ։
Ինչո՞ւ են հենց Հայաստանն ընտրել պատժամիջոցների համար, մինչդեռ խոսք անգամ չկա որևէ պատժամիջոցների մասին Թուրքիայի, Ադրբեջանի և այլ երկրների նկատմամբ, որոնք համաձայն օրենքի պետք է ենթարկվեն պատժամիջոցների և շատ ավելի լայն ու մեծ հետևանքներով հղի կապեր ունեն Իրանի հետ։
Նման հակասությունը էական հարցեր է ծնում մասշտաբների, ծավալների և ընտրողականության վերաբերյալ, որ ցուցաբերում է Վարչակազմը պատժամիջոցների կիրառման առնչությամբ որոշումներ ընդունելու ընթացքում։
Ահա փաստերը.
ՄԱՍՇՏԱԲՆԵՐ։ Տնտեսական փոխգործակցության մակարդակը Հայաստանի և Իրանի միջև շատ ավելի ցածր է, քան հարևան Թուրքիայի և Ադրբեջանի պարագայում։
-Թուրքիան ներառված է Իրանի խոշորագույն տնտեսական գործընկերների թվում, ընդ որում նավթային և գազային ոլորտներում, ինչպեսև այլ արտադրանքի երկկողմ առևտրի ամենամյա ծավալը հասնում է մոտ 10 մլրդ դոլարի։
-Ադրբեջանական «Շահ Դենիզ» հանքավայրը ներկայումս 10%-ով պատկանում է Իրանին (Իրանի ազգային նավթային ընկերության միջոցով), ընդ որում պատժամիջոցների ենթակա ներդրումների արժեքը կազմում է ավելի քան 2 մլրդ ԱՄՆ դոլար։
-Համեմատության համար. Հայաստանի տարեկան առևտուրն Իրանի հետ վերջին տարիներին չի հասնում 300 մլն դոլարի։
ԾԱՎԱԼՆԵՐ։ Իրանի և Հայաստանի միջև առևտրում արտադրանքի, ապրանքների և ծառայությունների ցանկը սահմանափակ է.
-Հայաստանը Իրանին տրամադրում է էլեկտրականություն, ոչխարի և այծի միս, ինչպես նաև ոչ երկակի նշանակության այլ արտադրանք։
-Իրանը Հայաստան է արտահանում հիմնականում գազ և այլ նավթամթերք, ինչպես նաև երկաթի հանքաքար, ապակի և պարարտանյութեր ամբողջը՝ ոչ երկակի նշանակության)։
-Իրանի առևտուրը ինչպես Թուրքիայի, այնպես էլ Ադրբեջանի հետ ներառում է արտադրանքի և ծառայությունների շատ ավելի լայն սպեկտր։
ԸՆՏՐՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ։ Հայստանն ընտրվել է որպես պատժամիջոցների ընտրողական կիրառման երկիր, չնայած փոխգործակցության շատ ավելի ցածր մակարդակ ունի Իրանի հետ, քան Թուրքիան, Ադրբեջանը կամ այլ երկրներ, որոնք օրենքի պահանջների համաձայն ենթակա են պատժամիջոցների կիրառման։
Առավել հստակեցնելու համար. ընտրողական պատժամիջոցներ են կիրառվում ընդդեմ Հայաստանի.
-ժողովրդավարական երկրի, որը համընդհանուր հավանության է արժանացել ազատ և արդար ընտրությունների անցկացման, ինչպես նաև լավ կառավարման համար,
-ՆԱՏՕ-ի «Համագործակցություն հանուն խաղաղության» ծրագրի անդամ երկրի, որն ավանդ է ներդնում Աֆղանստանում, Իրաքում, Մալիում, Կոսովոյում և Լիբանանում խաղաղության պահպանման գործում,
-առավելապես քրիստոնյա բնակչություն ունեցող երկրի (առաջին քրիստոնյա ազգը աշխարհում), որն աջակից է ազատությանը և հանդես է գալիս ատելության ու անհանդուրժողականության քաղաքականության դեմ,
-շրջափակման մեջ գտնվող և դեպի ծով ելք չունեցող երկրի, որի բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն հավասար է տարեկան մոտ 4000 դոլարի,
-մի երկրի, որն անվտանգ ապաստան է հանդիսանում Մերձավոր Արևելքի կրոնական փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների և այլ փախստականների համար,
-երկրի, որն իր անվտանգությանը սպառնացող լուրջ վտանգների է բախվում Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից»։
Որպես երկակի չափանիշների օրինակ Արամ Համպարյանը բերում է Mahan Air ավիաընկերությունը, որը գտնվում է ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների տակ։ Ընկերությունը թռչում է ավելի քան 40 ուղղություններով, այդ թվում Բաքու և Թուրքիայի չորս օդանավակայաններ, ունի ավելի քան 50 ներկայացուցչություն աշխարհի 25 երկրներում։ Ընկերության երևանյան ոչ մեծ մասնաճյուղը (Flight Travel) Թրամփի վարչակազմի պատժամիջոցների տակ ընկավ՝ հայտնվելով ամբողջ աշխարհում տասնյակ ներկայացուցչություններ ունեցող Mahan Air -ի ընդամենը երեք մասնաճյուղերի թվում (մյուս երկուսը գտնվում են Մալայզիայում և Թայլանդում)։ Թուրքիայում գտնվող շատ ավելի խոշոր ներկայացուցչությունը խուսափեց պատժամիջոցներից, չնայած շատ ավելի մեծ չափերին, ծավալներին և ֆինանսական շրջանառություններին (հինգ օդանավակայան), քան Flight Travel-ը Երևանում։
Մեր կողմից հավելենք, որ վերջնական որոշումն առայժմ ընդունված չէ և, դատելով այս գրառումից, ԱՀԱԿ-ը պատրաստվում է որոշակի քայլեր ձեռնարկել անցանկալի զարգացումները կասեցնելու նպատակով։ Որոնք, ընդգծենք, դժվար է նույնիսկ ընտրողական վերաբերմունք անվանել, այնքան որ գաշահոտում են իրենց պատվիրվածությամբ ու միտումնավորությամբ։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-11-26 10:112348Они родились с разницей в три дня и 15 лет: Леониду Азгалдяну 22 ноября нынешнего года исполнилось бы 80, а Монте Мелконяну (Аво) 25 ноября – 65 лет. Самые любимые и почитаемые народом герои Первой Карабахской войны, воины чести и справедливости, достойные сыны нации, ставшие легендой еще при жизни. Личности с сильнейшей харизмой, безусловные лидеры и талантливые полководцы. Люди, без которых немыслима история национально-освободительного движения армянского народа, сотворившие армию и победу, ставшие примером мужества и патриотизма на многие поколения вперед.
-
2022-11-25 10:052103В последние месяцы власти развернули вроде бы бурную деятельность против коррупции. Постоянно появляются сообщения о намерении конфисковать незаконное имущества того или иного бывшего чиновника, разоблачении коррупционных схем или отдельных случаев в том или ином ведомстве, задержании сотрудников госучреждений, возвращении в бюджет миллионов и миллиардов драмов и пр. Сотрудникам структур, занятых этой важной работой, постоянно повышают зарплаты и выплачивают премии, дабы, мол, обеспечить их неподкупность.
-
2022-11-23 10:042412Это было всего 8 лет назад, а кажется – в другой жизни. В той жизни, где мы были победителями, где наша армия была сильной и мощной, надежной защитницей Армении и Арцаха и любимым детищем армянского народа. В той жизни власти полностью владели ситуацией на границах обеих армянских государств, командование Армянской армией было высокопрофессиональным и уверенным в своих силах, генералы отдавали адекватные приказы, а солдаты готовы были выполнить самое сложное, казавшееся невыполнимым задание. Такое, как 22 ноября 2014 года.
-
2022-11-18 10:37145516 ноября Комитет по международным отношениям Сената США провел слушания по Кавказу под руководством главы Комитета Боба Менендеса. Докладчиками выступили помощник госсекретаря США по делам Европы и Евразии Карен Донфрид и старший советник по переговорам по Кавказу и сопредседатель Минской группы ОБСЕ от США Филип Рикер. В ходе слушаний выявились весьма интересные факты – в основном благодаря главе комитета Бобу Менендесу, задававшему докладчикам очень конкретные и четкие вопросы относительно ситуации в регионе, а также 44-дневной войны и ее последствий.
