Ռուբեն Մելիքյան. Քրեական դատավարության հինգ կնճիռները
Արդարադատության նախկին փոխնախարար, Արցախի նախկին ՄԻՊ Ռուբեն Մելիքյանը ներկայացրել է քրեական դատավարության այն խնդիրները, որոնք առավել հաճախ են հանդիպում։
«Վերջին տարում մեր պետությունն իրականացնում է գերակտիվ քրեադատավարական գործունեություն։ Այդ գործունեությունը, վերաբերելով հանրային հնչեղություն ունեցող փաստերի և հանրային անձանց, բնականորեն ստանում է գերակտիվ լուսաբանում։
Ստորև ընդհանրացված ձևով ներկայացնում եմ առկա առաջնահերթ մասնագիտական խնդիրները, որոնք վերաբերում են քրդատ մինչդատական վարույթին։
1) ՆԱԽԱՔՆՆԱԿԱՆ ԳԱՂՏՆԻՔ.
Այո՛, նախաքննական գաղտնիքը լեգիտիմ հանրային արժեք է։ Բայց ո՞րտեղ է այն սկսում և ո՞րտեղ ավարտվում, ինչպե՞ս է հավասարակշռվում մյուս լեգիտիմ հանրային արժեքներին։ Այս հարցերը գործող օրենքով անպատասխան են, իսկ պրակտիկան է՛լ ավելի է խորացնում օրենսդրական խնդիրը։ Ունենալով տեղեկատվություն հրապարակելու բացարձակ մենաշնորհ՝ պետությունը հաճախ կարող է այն չարաշահել, և իմ դիտարկմամբ երբեմն չարաշահում է։ Խնդիրը խորանում է այն իրողությամբ, որ մեր օրերում զուտ տեղեկատվական «միջամտությամբ» հնարավոր է մարդուն ավելի մեծ վնաս հասցնել, քան անգամ քրեական պատասխանատվությամբ։
2) ԿԱԼԱՆՔԻ ԴԱՏԱԿԱՆ ՆԻՍՏԵՐԻ ԴՌՆՓԱԿՈՒԹՅՈՒՆ.
Կապված է նախորդ խնդրին։ Օրենքով կալանքի դատական նիստերը բացառապես դռնփակ են։ Ինչու՞։ Նախաքննական գաղտնիքի պահպանման համար։ Կա՞ իրավաչափ շահերի հավասարակշռում։ Չկա։ Հանրությունն օրենքի ուժով զրկված է դատական նիստի վերաբերյալ պատշաճ տեղեկացվելու և դատարանի նկատմամբ հանրային վերահսկողություն իրականացնելու իրավունքից։ Եթե առկա է դռնփակության հատուկ հիմք (պետական գաղտնիք, հանրային բարքերի նկատառում և այլն), այո՛, այն պետք է դատարանի հատուկ որոշմամբ դտնփակ գումարվի։ Սակայն սովորական, “by default” տարբերակը պետք է դռնբացությունը լինի։
3) ԿԱԼԱՆՔԻՆ ՊԱՏՇԱՃ ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔՆԵՐԻ ԲԱՑԱԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆ.
Տնային կալանքը, վարչական վերահսկողություն (օրինակ ոտքին կրվող էլեկտրոնային սարքի կիրառմամբ) մեր օրենքով բացակայում են։ Ենթակառուցվածք էլ դեռ չենք ստեղծել։ Ավելին, մեր օրենքը դեռ թույլ չի տալիս կալանք ընտրելու փոխարեն միանգամից մի քանի այլընտրանքային միջոց կիրառել (օրինակ՝ վարչական վերահսկողություն, գրավ, բացակայելու արգելք և երաշխավորություն)։ Այս ամենն օբյեկտիվորեն նվազեցնում են խափանման միջոց կալանքից խուսափելու հնարավորությունները։
4) ՔՆՆՉԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼԻՍ ՏԵՍԱԿԱՊԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄ.
Գործող քրդատ օրենսգիրքն ընդունվել է դեռ 20-րդ դարում։ Հիմա տեխնալոգիաներն ուրիշ են։ Մյուս կողմից էլ, քրեական գործերով վկաների, տուժողների «աշխարհագրությունն» է փոխվում։ Ինչու՞ նրանց չհարցաքննել տեսակապով, օրինակ՝ ՀՀ դիվանագիտական ներկայացուցչություններում (որ գործի ՀՀ իրավազորությունը և ապահովվի քննչական գործողության «տեխնիկական կողմը»)։ Օրենքը չի նախատեսում, բայց չի էլ արգելում։ Այս առումով, պետք է ուրախությամբ նշեմ, որ պրակտիկայում միտումը դրական է։ Վերջերս իմ մասնակցությամբ կատարվել են տեսակապով հարցաքննություններ (ես հանդես էի գալիս որպես տուժողի ներկայացուցիչ), և դա շատ ողջունելի է։
5) ՍՈՒՏ ՑՈՒՑՄՈՒՆՔՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԴԻՖԻՑԻՏ.
Մեր օրենքով մեղադրյալն ունի ստելու լիակատար իրավունք։ Թվում է, թե վկան, տուժողը չունեն, բայց իրականում լավ էլ ունեն - ցանկացած պահի, մինչև դատաքննության ավարտը կարող են նոր, «ճիշտ» ցուցմունք տալ և այդ փաստով ազատվել քրեական պատասխանատվությունից։ Դա լա՞վ է։ Միշտ համարել եմ, որ այս պրակտիկան աղճատում է մեր քրեադատավարական իրականությունը և շարունակում եմ այդպես մտածել», տեղեկացնում է Panorama.am-ը։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-07-10 19:24
В Турции разгорелся скандал вокруг карикатуры, опубликованной в известном сатирическом журнале LeMan, который уже более 30 лет высмеивает власть. Из-за рисунка, на котором изображены два персонажа – бородатый мужчина в такия (традиционная мусульманская шапочка), представившийся Мухаммедом, и мужчина в цилиндре, напоминающий хасидского еврея, по имени Муса, – полиция ворвалась в редакцию и арестовала сотрудников. На фоне горящих зданий и летящих ракет оба персонажа изображены с крыльями, пишет Index on Censorship.
-
2025-07-10 19:19
Россия в контексте угроз США в адрес БРИКС призывает к компромиссам. Об этом, как передает РИА Новости, заявил замглавы российского МИД Сергей Рябков.
-
2025-07-10 19:15
Прошедшие с утра обыски, последовавшие за ними аресты и весь сопутствующий процесс не имеют отношения к праву. Это действия по "указке" сверху, мишенью которых стала партия Дашнакцутюн (АРФД), поэтому адвокаты приняли решение не участвовать в происходящем и не легитимизировать процесс своим присутствием. Об этом в беседе со Sputnik Армения заявил адвокат Сергей Арутюнян.
-
2025-07-10 18:19
Рост ВВП Армении в 2025 г. составит около 4,9%. Такая оценка приводится в Региональном экономическом обзоре на лето 2025 г., составленном Евразийским фондом стабилизации и развития.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2020-09-22 21:25
Սեպտեմբերի 17-ին ԱԺ նիստում ՀՀ Քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արսեն Այվազյանը ներկայացրեց «Քննչական կոմիտեի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրինագիծը, որով նախատեսվում է, որ զինվորական ծառայություն չանցած անձինք կարող են աշխատել Քննչական կոմիտեում:
-
2020-07-01 22:16
«ԳԱ»-ի զրուցակիցն է փաստաբան, «Կոնցեռն Դիալոգ» ընկերության գործընկեր, արդարադատության նախկին փոխնախարար Արթուր ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ:
-
2019-09-17 09:15
«Իմ քայլը» խմբակցությունն երեկ կայացած նիստում որոշել է Սահմանադրական դատարանի անդամներից մեկի` Հրայր Թովմասյանի նկատմամբ սկսել լիազորությունները դադարեցնելու գործընթաց։
-
2019-07-09 10:45
ՀՀ արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանն այսօր ընդունել է ՀՀ-ում Եվրոպական միության պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Պյոտր Սվիտալսկիին: Այդ մասին NEWS.am-ին հայտնեցին ՀՀ արդարադատության նախարարության մամուլի ծառայությունից։