Последние новости
2020-06-24 16:00

ԲՅՈՒՋԵԻ ՃԵՂՔԵՐՆ ԱՃՈՒՄ ԵՆ

0
Telegram

Այն, որ Հայաստանում ներկայիս տնտեսական ճգնաժամի հարվածներն առաջիններից մեկն իր վրա կզգա երկրի բյուջեն, կասկածից վեր էր։ Բայց այդուհանդերձ, դատելով որոշ թվերից, այդ հարվածը ծայրահեղ ու անսպասելի ցավոտ եղավ…

Ըստ Պետական եկամուտների կոմիտեի տվյալների, ընթացիկ տարվա մայիսին Հայաստանում վճարվել են 80 մլրդ դրամից քիչ ավելի գումարի հարկեր ու պետական տուրքեր: Այդ թիվն ինքնին առանձնապես ոչինչ չի ասում։ Այլ բան է՝ համեմատության մեջ։ Ահա ուրեմն, ընթացիկ տարվա ապրիլին այդ ցուցանիշն արձանագրվել է 150 միլիարդի, իսկ անցած տարվա մայիսին՝ 104 միլիարդի մակարդակում։ Այլ կերպ ասած, 2020 թվականի մայիսին հարկերի և պետական տուրքերի գծով հայոց գանձարան մտած գումարը գրեթե երկու անգամ ավելի քիչ է նախորդ ամսվա համեմատ և 20%-ով պակաս, քան նախորդ տարվա նույն ամսին։ Ասել, թե անկումը պատկառելի է, կնշանակի՝ ոչինչ չասել։ Հարկերի ներհոսքի այսչափ կտրուկ նվազումը, մանավանդ եթե միտման բնույթ կրի, ուղղակի աղետալի է։

Խնդրի մասշտաբները ցույց տալու համար անդրադառնանք թվերին։ Վերջերս ՀՀ ֆինանսների նախարար Ատոմ Ջանջուղազյանը հայտարարեց, որ ԱՄՀ-ն Հայաստանին 315 միլիոն դոլարի չափով բյուջետային վարկ կտրամադրի: Նախարարն ասաց, որ այդ գումարները կուղղվեն բյուջետային ծրագրերի ֆինանսավորմանը, և բացատրեց դա նրանով, որ համավարակի պատճառով սպասվում է տնտեսական անկում և, համապատասխանաբար, բյուջեի հարկային մուտքերի կրճատում: Ամեն ինչ կարծես թե տրամաբանական է։ Բայց այստեղ հետաքրքիր է մեկ այլ բան. ըստ էության, մայիսին հարկային մուտքերի անկումը (ապրիլի համեմատ) կազմել է շուրջ 70 միլիարդ։ Այսինքն՝ 145 միլիոն դոլար, իսկ դա 2020 թվականի Հայաստանի բյուջեի ֆինանսավորմանը ԱՄՀ-ի կողմից հատկացվող վարկի ամբողջ գումարի գրեթե կեսն է։ Եթե հարկային մուտքերի այսչափ էական անկման բացասական միտումը պահպանվի, ինչն առավել քան հավանական է, ապա 300- միլիոնանոց վարկը ստիպված կլինեն ծախսել երկու-երեք ամսվա ընթացքում, ընդ որում չկարկատելով բյուջեի անցքերը:

Ասենք, հարկահավաքման մայիսյան զեկույցը բովանդակում է նաև այլ, ոչ պակաս հետաքրքիր և միևնույն ժամանակ մտահոգիչ նրբություններ: Ինչպես պարզվում է, մայիսին միջոցների ներհոսքը գանձարան կրճատվել է հիմնականում ուղղակի հարկերի գծով։ Մասնավորապես, վճարվել է 6 միլիարդ դրամով ավելի քիչ եկամտահարկ, քան ապրիլին։ Դա, ըստ էության, վկայում է աշխատատեղերի կամ աշխատավարձերի կրճատման մասին։ Թեև, ամենայն հավանականությամբ, այդ գործոնները համակցված են։ Ուղղակի հարկերի մեկ այլ տեսակի՝ շահութահարկի պարագայում պատկերը պարզապես վհատեցնող է։ Եթե ապրիլին շահութահարկի գծով բյուջե է մուտքագրվել 52 մլրդ դրամ, ապա մայիսին՝ ընդամենը 4 միլիարդ։ Նկատեք, սա բնավ անկում չէ, ցուցանիշի կրճատում չէ։ Սա դրա (ցուցանիշի) փլուզում է։

Այստեղ ձեռնպահ մնանք սեփական գնահատականներից ու մեկնաբանություններից և հղում կատարենք Նիկոլ Փաշինյանի հունվարյան (ընթացիկ տարվա) ֆեյսբուքյան գրառումներից մեկին։ Վարչապետը հանրությանը հաղորդեց, թե 2017 թվականի համեմատ՝ 2019-ի արդյունքներով ուղղակի հարկերի ծավալն աճել է 4,4 տոկոսով։ Նա ներկայացրեց նաև մի շարք այլ թվեր, բայց նախ որոշեց «տառաճանաչության» մի փոքրիկ դաս անցկացնել. «Մինչ հաջորդ փաստի ձևակերպումը՝ ասեմ, որ ուղղակի հարկատեսակները ավելի հակված են ստվերայնության, քան անուղղակի հարկերը։ Սա հատկապես խոշորների պարագայում, որոնք ակցիզային հարկը, ԱԱՀ-ն ավելի մեծ պատրաստակամությամբ են վճարում, քանի որ այդ հարկերը ետ են ստանալու սպառողներից, որովհետև այդ հարկերը ներառվում են վաճառքի գնի մեջ։ Համապատասխանաբար՝ հարկային վարչարարության տեսանկյունից էլ ուղղակի հարկերի արձանագրումը ավելի մեծ ջանք է պահանջում, քան անուղղակի հարկերը։ Սա հաշվի առնենք և տեսնենք, թե 1000 խոշորների կողմից վճարված հարկերի մեջ ուղղակի հարկերի մասնաբաժինը ի՞նչ փոփոխություններ է կրել վերջին տարիներին»։

Իսկ մենք հաշվի առնենք տարեսկզբին վարչապետի ասածը և այդ տեսանկյունից դիտարկենք մայիսյան հարկային մուտքերը։ Եվ այսպես, փաստ առաջին. կտրուկ նվազել են ուղղակի հարկերը։ Ինչպես ասում էր վարչապետը, «դրանք ավելի հակված են ստվերայնության»։ Այստեղ հանգում ենք այն եզրակացության, որ մայիսին հայրենի բիզնեսն անցել է ստվեր։ Փաստ երկրորդ. մայիսին հարկերը 3 միլիարդով ավելացել են միայն ԱԱՀ-ի գծով, իսկ ինչպես կես տարի առաջ ասում էր Նիկոլ Փաշինյանը, խոշոր ընկերությունները ավելի մեծ պատրաստակամությամբ են վճարում ԱԱՀ-ն, քանի որ այդ հարկի ծախսերը «ետ են ստանալու սպառողից»։ Այսինքն այդ աճն ապահովվել է սպառողների հաշվին։

ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА

  • УПУЩЕННЫЙ ШАНС
    2025-03-13 10:07

    Армения официально получила право на экспорт в страны ЕС чешуйчатой рыбы и икры, начиная с 16 марта 2025 года, сообщили в представительстве ЕС в РА, передает АРКА. Такая возможность установлена в соответствии с недавно принятым регламентом Европейской комиссии 2025/354 для субъектов-экспортеров, которые зарегистрированы в системе ЕС «TRACES». "Это важное событие является значительным шагом на пути к экономической диверсификации Армении, что создаст новые возможности для роста и глобального сотрудничества", - говорится в заявлении.

  • ИНТЕРЕСНЫ НЕ СЛОВА, А ДЕЛА
    2025-03-11 09:29

    Думаю, что никого не интересует то, о чем говорится на заседании Правительства. Об этом заявил на заседании Правительства 6 марта премьер-министр Армении Никол Пашинян, передает News.am. «Сейчас всех интересует то, какие часы носит премьер-министр, сколько в нем бриллиантов, кто и что украл и так далее», - посетовал Пашинян, сыгравший одну из главных ролей, если не главную, во внедрении этого подхода в сознание значительной части общества, когда сам был оппозиционером. Он признал, что если разместить подобный видеоматериал, то он наберет миллиарды просмотров. «Но если человеку сказать: мы создали инфраструктуру для обеспечения вашего благополучия, то это его не заинтересует. Поэтому нужно приложить усилия, больше общаться с людьми», - добавил Пашинян.

  • КОРМЯЩАЯ ОТРАСЛЬ ГИБНЕТ
    2025-03-08 10:03

    Судя по всему, Армения уверенными шагами движется если не к полной потери аграрного сектора, то по меньшей мере к значительному сокращению сельхозотрасли. С точки зрения экономики страны, разумеется, это более чем тупиковый маршрут. Однако этот путь выглядит гораздо более опасным с точки зрения продовольственного обеспечения. В этом плане ситуация из года в год ухудшается. И тому есть наглядное подтверждение.

  • МНОГОТОЧИЕ НАД i
    2025-03-08 09:53

    Армения не уведомляла о выходе из Организации Договора о коллективной безопасности (ОДКБ), но она и не собирается выходить. Об этом заявил РИА Новости замглавы МИД РФ Александр Панкин. "Ереван не уведомлял нас о выходе, они не собираются выходить, они призаморозили активность, но при этом они остаются членом ОДКБ", - сказал Панкин. Он также отметил, что если Армения до конца 2025 года не оплатит взнос в бюджет ОДКБ, то страны-участницы организации "могут рассмотреть разные сценарии". "Может возникнуть к 1 января (2026 года - ред.) ситуация, что два года неплатежа, страны могут рассмотреть разные сценарии", - сказал Панкин, подчеркнув при этом, что "выгонять, наверное, никого не будут".

ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ