BBC-Ն ԱՊԱՑՈՒՅՑՆԵՐ Է ՆԵՐԿԱՅԱՑՐԵԼ ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ ԶՈՒ-Ի ԿՈՂՄԻՑ ՀԱՅ ՌԱԶՄԱԳԵՐԻՆԵՐԻ ԿԱՆԽԱՄՏԱԾՎԱԾ ՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ
Անցած շաբաթ սոցիալական ցանցերում հայտնվեցին տեսանյութեր, որոնցում կարող են երևալ ռազմական հանցագործությունները, որոնք կատարվել են Լեռնային Ղարաբաղում, որտեղ պատերազմ է ընթանում ադրբեջանական և հայկական ուժերի միջև: BBC-ն այս թեմայով մեծ վերլուծական հոդված է հրապարակել։
Երկու տեսանյութեր ցույց են տալիս այն պահը, երբ ադրբեջանական զինուժը գերեվարել է երկու հայերի և, ենթադրաբար, նրանց գնդակահարման պահը:
ՀՀ իշխանությունները պարզել են մահացածների անունները՝ 1947 թվականին ծնված Բենիկ Հակոբյան, 1995 թվականին ծնված Յուրի Ադամյան: Ադրբեջանում տեսանյութերը կեղծ են անվանել:
Սոցիալական ցանցերում հայտնվում են ռազմագերիների, ինչպես նաև հակառակորդի զոհված զինվորների մարմինների լուսանկարներ ու տեսանյութեր: Այնուամենայնիվ, այս երկու տեսանյութերը ներկայումս ռազմագերիների կանխամտածված սպանության մասին միակ հայտնի ապացույցն են:
BBC-ն ուսումնասիրել է մի քանի տեսանյութ, որոնք տարածվում են սոցիալական ցանցերում այս պատերազմում գերիներին սպանելու անվան տակ: Սակայն միայն հայ գերների հետ երկու տեսանյութերի դեպքում է հնարավոր վստահորեն խոսել կատարվածի բնույթի մասին:
BBC-ի կողմից ուսումնասիրված տեսանյութերը հրապարակվել են Telegram- ի ռուսալեզու անանուն ադրբեջանամետ ալիքում հինգշաբթի՝ հոկտեմբերի 15-ին: Աառաջին տեսանյութում, ենթադրաբար, երևում է, թե ինչպես են ադրբեջանցի զինծառայողները գերի վերցնում երկու հայի՝ Բենիկ Հակոբյանին և Յուրի Ադամյանին:
Կադրից դուրս գտնվող տղամարդու ձայնը ռուսերենով (ուժեղ ակցենտով) հրամայում է նրանց բարձրացնել ձեռքերը վերև և քայլել դեպի իրեն: Նա ադրբեջանական լեզվով դիմում է զինված զինծառայողներին և խնդրում նրանց չծեծել գերիներին:
Երիտասարդ գերի Յուրի Ադամյանը հանում է սաղավարտը և զինվորական բաճկոնը, ապա բարձրացնում ձեռքերը վեր ու դուրս գալիս կադրից:
Բենիկ Հակոբյանի հագին հույնպես զինվորական բաճկոն է, բայց չի կարելի հստակ ասել, որ նա նույնպես զինվոր է: Տեսանյութը ֆիքսում է, թե ինչպես են զինվորները նրան գետնին հրում, և նա ցավից տնքում է:
Ենթադրվում է, որ երկրորդ տեսանյութը ցույց է տալիս Ադամյանին և Հակոբյանին գնդակահարելու պահը:
Դատելով կադրերից՝ բանտարկյալների ձեռքերը կապված են: Նրանց ուսերին Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դրոշներն են:
Նրանք նստած են աստիճաններին ու հազիվ են շարժվում: Տեսախցիկի հետևում գտնվողի ձայնը տալիս է հետևյալ հրամանը. «Նշան բռնել գլխին»: Լսվում են կրակոցներ, և տղամարդկանց մարմիններն ընկնում են գետնին:
BBC-ն հաստատել է, որ կադրից դուրս հրամաններ տվող մարդը ադրբեջաներենի կրող է՝ տարածաշրջանային բարբառով: Դատելով հագուստներից՝ առաջին տեսանյութի հայերը, և երկրորդում՝ գնդակահարման զոհերը, նույն մարդիկ են:
Ի՞նչն է համարվում պատերազմական հանցագործություն
Պատերազմական հանցագործությունները ռազմական գործողությունների վարման օրենքների խախտում են, որոնք սահմանված են միջազգային ակտերի մարմնի և, առաջին հերթին, Ժնևի կոնվենցիաների կողմից: Ստորագրող պետությունները` ՄԱԿ-ի բոլոր անդամները, այդ թվում` Ադրբեջանը և Հայաստանը, պարտավորվում են պաշտպանել ռազմագերիներին, հիվանդներին և վիրավորներին: Այս փաստաթղթի համաձայն՝ ռազմագերիների նկատմամբ բռնությունը, խոշտանգումները և սպանությունները պատերազմական հանցագործություններ են:
BBC-ն ուսումնասիրել է տեսանյութերը և պարզել, որ դրանք նկարահանվել են Հադրութում ՝ այս պատերազմի դաժան մարտերի վայրում:
Տեսանյութերը, հավանաբար, նկարահանվել են հոկտեմբերի 9-ից 15-ն ընկած ժամանակահատվածում: Ադրբեջանը հայտարարել է Հադրութը գրավելու մասին հոկտեմբերի 9-ին, բայց ավելի ուշ հրապարակված նյութերը վկայում էին միայն քաղաքի մերձակայքում գտնվող ռազմավարական բարձունքների վրա ադրբեջանական բանակի վերահսկողության և քաղաքի համար մարտերի շարունակման մասին: Հադրութի կենտրոնից ադրբեջանական զինուժի առաջին տեսանյութերը հրապարակվել են միայն հոկտեմբերի 15-ին: Հայ գերիների մասին երկու տեսանյութերն էլ համացանցում են հայտնվել հոկտեմբերի 15-ին:
Առաջին տեսանյութը նկարահանվել է Հադրութի հյուսիսում՝ ճանապարհի եզրամասին, բլրի վրա (39°31'25.9"N 47°01'40.8"E): Այնտեղ չորս շենք է երևում, որոնք հեշտությամբ ճանաչելի են արբանյակային նկարներում:
Իսկ սպանության տեսագրությունն, ամենայն հավանականությամբ, նկարահանվել է է քաղաքի հարավում գտնվող Մկրտչյան փողոցի այգում (39°30'53.4"N 47°02'01.8"E):
Bellingcat հրատարակչության հետազոտողները առաջինն են հրապարակել տեսանյութերի վերլուծությունը և ենթադրել, որ դրանք իրական են: Երկու հայերի գերեվարման և սպանության վայրերը համընկնում են BBC-ի կողմից հաստատված վայրերի հետ:
Bellingcat-ի լրագրողները հաստատում են գտել նաև այն մասին, որ տեսանյութում զինվորների սաղավարտներն ու ինքնաձիգերը համընկնում են նախկինում ադրբեջանական զինուժի կողմից օգտագործվածների հետ:
Bellingcat-ի հեղինակները եզրակացնում են, որ իրենց վերլուծությունը «ենթադրաբար ցույց է տալիս, որ այդ երկու անձինք հայ մարտիկներ են, որոնք հոկտեմբերի 9-ից 15-ը ընկած ժամանակահատվածում գերեվարվել են ադրբեջանցի զինվորների կողմից, հնարավոր է` հատուկ նշանակության ջոկատների կողմից, և, ամենայն հավանականությամբ, կարճ ժամանակ անց գնդակահարվել են»:
Ադրբեջանում սոցցանցերի օգտատերերը կասկածի տակ են դրել տեսանյութի իսկությունը՝ մատնանշելով կադրում արյան բացակայությունը: Այնուամենայնիվ, BBC-ի կողմից հարցված ռազմական փորձագետները վստահ են տեսանյութերի իրական լինելու մեջ:
«Հոլիվուդը վատ է փոխանցում հրազենային վնասվածքների տեսքը», - BBC-ին ասել է Լոնդոնի Քինգ Քոլեջի Ռազմագիտության ամբիոնի պաշտպան, փորձագետ Ռոբ Լին:
BBC-ն տեսանյութերը ցույց է տվել նաև բրիտանական ռազմական հետախուզության նախկին սպային: Նա համաձայնել է մեկնաբանել տեսանյութը՝ անվտանգության նկատառումներից ելնելով, անանուն մնալու պայմանով:
«Սրանք իրական փամփուշտներ են, և սա իսկական սպանություն է: Սա իրական է (կրակոցի պահը), և ես ոչ մի հիմք չեմ տեսնում այն բեմականացված համարելու համար», - ասել է փորձագետը: Նա ուշադրության է հրավիրել այն փաստը, որ կրակոցներից հետո կադրում հայտնվում է սպանվածներից մեկի ուղեղի հեղուկը:
BBC-ն հարցում է ուղարկել ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարի գրասենյակ, Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատարի գրասենյակ և Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե:
Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատարը «ուշադիր հետևում է իրավիճակին և կուսումնասիրի մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների վերաբերյալ բոլոր մեղադրանքները, և անհրաժեշտության դեպքում գործողություններ կձեռնարկի», - հայտնել են BBC-ին հանձնակատարի մամուլի գրասենյակից:
Ի՞նչ են ասում Հայաստանում
Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը հայտարարել է, որ ադրբեջանական բանակը կատարել է անհերքելի ռազմական հանցագործություն:
«Այդ տեսանյութերում Ադրբեջանի զինվորականները մարդկանց ենթարկում են առավելագույն նվաստացման, իսկ հետո բացառիկ ցինիզմով դաժանաբար սպանում», - գրել է նա Facebook-յան իր էջում:
Նա հավելել է, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում Հայաստանի ներկայացուցիչները տեսանյութն իրենից արդեն խնդրել են:
Թաթոյանը նաև ասել է, որ պատրաստում է նյութեր ՄԱԿ, ԵԽ և այլ միջազգային կազմակերպություններ ուղարկելու համար:
Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնակատարը հաստատել է, որ իրենք ստացել են այդ նյութերը:
Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպան Արտակ Բեգլարյանը BBC-ին ասել է, որ տեսանյութում երևում է տեղի երկու բնակիչների` քաղաքացիական Բենիկ Հակոբյանի՝ Հադրութից և Յուրի Ադամյանի՝ հարևան գյուղից, սպանությունը: Ադամյանը, հավանաբար, զինծառայող է եղել:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-06-14 15:51
Верховный лидер Ирана Али Хаменеи назначил Маджида Мусави командующим военно-космическими силами Корпуса стражей исламской революции Ирана, отвечающими за ракетный потенциал республики.
-
2025-06-14 15:48
Иран официально уведомил Францию, Великобританию и США о том, что он начнет очень масштабные атаки против Израиля, сообщает Telegram-канал Mehr.
-
2025-06-14 15:47
Азербайджан ожидает от Армении конкретных шагов по реализации Зангезурского коридора, который имеет стратегическое значение для всего региона. об этом заявил помощник президента Азербайджана Хикмет Гаджиев, выступая на панельной дискуссии «Средний коридор: новая геополитическая и экономическая линия жизни» в рамках форума GLOBSEC-2025.
-
2025-06-14 15:44
Все представители Ирана, участвовавшие в переговорах с США по ядерной сделке, были убиты в ходе ударов Израиля по иранской территории. Об этом рассказал президент США Дональд Трамп в разговоре с журналисткой CNN Даной Баш.