Al-Monitor. ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՀԵՏ ՀԱՇՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՓԱՇԻՆՅԱՆԻՆ ՄԱՀԱՑՈՒ ՀԱՐՎԱԾ ԿՀԱՍՑՆԻ
Թուրքիայի հետ հաշտությունը, ամենայն հավանականությամբ, մահացու հարված կհասցնի Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, որը բախվում է հրաժարականի բազմաթիվ կոչերի: Այս մասին նշում է Ամբերին Զամանը Al-Monitor-ում հրապարակված իր հոդվածում:
Մոտ ապագայում բացառված է Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորումը, հայտարարել է բարձրաստիճան հայ դիվանագետը՝ չներկայանալու պայմանով: Նրա խոսքով՝ թուրքական նախաձեռնությունները կապված են նախագահ Ջո Բայդենի այն խոստման հետ, որ միանալու է ազգերի աճող թվին, որոնք 1915 թվականին միլիոնից ավելի օսմանյան հայերի զանգվածային սպանությունները պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել: «Թուրքիայի բացահայտ աջակցությունը Ադրբեջանի ագրեսիվ պատերազմին՝ խորհրդատվության, զենքի, ինչպես նաև [Սիրիայից] իսլամիստ վարձականներ հավաքագրելու ու ուղարկելու միջոցով վերածնեց ցեղասպանության հանդեպ հայերի դարավոր վախը»,- ասել է դիվանագետը: «Ցնցող է, որ երկիրը կարող է հարյուրամյակի ընթացքում հավատարիմ մնալ ցեղասպանությանը՝ մի կաթիլ մեղքի զգացում չունենալով այն ամենի համար, ինչ արել են իր նախորդները, հանցագործությունը ճանաչելու և զղջալու փոխարեն»,- հավելել է նա:
Այսպիսի տրամադրությունները լայնորեն տարածված են: Թուրքիայի հետ հաշտությունը, ամենայն հավանականությամբ, մահացու հարված կհասցնի Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, որը բախվում է հրաժարականի բազմաթիվ կոչերի: «Ժողովրդական ճակատ» անկախ հարթակի հիմնադիր Ջեյք Հանրահանը, որը վերջերս եղել է Լեռնային Ղարաբաղում, կարծում է, որ հայ ժողովուրդը «բացարձակապես դեմ կլինի» Թուրքիայի հետ ցանկացած մերձեցման: «Թուրքական դրոշները երևում են Ստեփանակերտից, դրանք այժմ ծածանվում են [Ադրբեջանի կողմից վերահսկվող] Շուշիում, վայրերում, որտեղ Թուրքիայի կողմից աջակցվող ադրբեջանական ուժերը տեսախցիկի առաջ հայերի գլուխներ են կտրել»,- ասել է նա Al-Monitor-ին: «Եթե Հայաստանի կառավարությունը որոշի դա անել հիմա, ապա կկորցնի հավատի այն ծվենները, որ դեռևս ունի»,- հավելել է Հանրահանը:
Հանրահանը նկատի ունի մի քանի սարսափազդու տեսահոլովակները, որոնք պատերազմի ժամանակ տարածվել են համացանցում, երբ ադրբեջանական ուժերը երկու հայի էին գլխատել:
Chatham House-ի կովկասյան ծրագրերի տնօրեն Լոուրենս Բրոերսը համաձայն է, որ նման դառնության պարագայում Թուրքիայի և Հայաստանի միջև երկխոսությունը դժվարին կլինի: «Նվաստացուցիչ պարտությունը, որում Թուրքիան առանցքային դեր խաղաց, կարգավորման համար, իհարկե, բարենպաստ ենթատեքստ չէ: Նման ցանկացած գործընթաց, պետք է ժամանակի ընթացքում կառուցված և տարբեր չափումներում՝ սոցիալական, մշակութային, գաղափարախոսական, իրացվող գործընթաց լինի, այլ ոչ թե սոսկ որպես աշխարհաքաղաքական փոխզիջում»,- ասել է նա:
Երևանում գործող Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Ռիչարդ Կիրակոսյանը կարծում է, որ Հայաստանն, ամենայն հավանականությամբ, այս հարցում մեծ ազդեցություն չունի: «Հայաստանի ներկայիս ցանկություն չունենալը կարող է դառնալ ոչ այնքան խոչընդոտ, որքան աննշան անհարմարություն»,- ասել է Կիրակոսյանը՝ նշելով երկու պատճառ. «Առաջին՝ Թուրքիան կարող է սահմանի բացման միակողմանի ջանքեր գործադրել՝ սպառնալով մեկուսացնել հայ ղեկավարներին, հարկադրելով նրանց ինքնասպանությանը հավասար մերժման:
Երկրորդ պատճառը, որ կարգավորում կարող է լինել Հայաստանին պարտադրված Ռուսաստանի և Թուրքիայի համաձայնագրի հետևանքով, անտրամաբանական է հնչում: Բայց Կիրակոսյանը պնդում է, որ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը սա դիտարկելու է որպես Եվրասիական տնտեսական միությունն ամրապնդելու կարևոր միջոց՝ դրա սահմաններն ընդլայնելով մինչև Թուրքիա: «Ռուս սահմանապահներն են վերահսկում այդ սահմանը, և դրանից շահում է Ռուսաստանին պատկանող հայկական երկաթուղիների ցանցը: Ռուսաստանի համար սա Վրաստանին մեկուսացնելու ևս մեկ միջոց է»,- ասել է նա:
Բրոերսն առարկում է՝ նշելով, որ կոշտ մոտեցումը կարող է արագ արդյունքներ տալ, բայց կայունություն չի երաշխավորի: Քանի որ Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի նախկին մենատիրությունը սպառնալիքի տակ է Ադրբեջանի կողմում Անկարայի վճռական միջամտությամբ և այժմ զգալիորեն «սահմանափակված է անվտանգության ոլորտում», Թուրքիան պետք է որոշի՝ ցանականո՞ւմ է արդյոք իր ազդեցությունն օգտագործել որպես Հայաստանի վրա ևս մեկ գերիշխող, թե՞ տարբեր կարգի հարաբերություններ ունենա՝ հիմնված փափուկ և տնտեսական ուժի վրա:
Սիրիայում, Լիբիայում և Միջերկրական ծովի արևելյան հատվածում Թուրքիայի ագրեսիվ դիրքորոշումը ենթադրում է, որ նա, ամենայն հավանականությամբ, կնախընտրի առաջին տարբերակը: «Տարածաշրջանայնացման ամբողջ դինամիկան ենթադրում է, որ Թուրքիան «մերձավոր արտասահմանում թատերաբեմեր» է որոնում, որ ցուցադրի իր գերիշխանությունը: Գերիշխանությունը ձեզ Հարավային Կովկասում երկար ճանապարհ է տալիս, բայց վերջնարդյունքում նաև դառնում է տարածաշրջանային պառակտման զոհը»,- ամփոփել է Բրոերսը:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-06-14 15:51
Верховный лидер Ирана Али Хаменеи назначил Маджида Мусави командующим военно-космическими силами Корпуса стражей исламской революции Ирана, отвечающими за ракетный потенциал республики.
-
2025-06-14 15:48
Иран официально уведомил Францию, Великобританию и США о том, что он начнет очень масштабные атаки против Израиля, сообщает Telegram-канал Mehr.
-
2025-06-14 15:47
Азербайджан ожидает от Армении конкретных шагов по реализации Зангезурского коридора, который имеет стратегическое значение для всего региона. об этом заявил помощник президента Азербайджана Хикмет Гаджиев, выступая на панельной дискуссии «Средний коридор: новая геополитическая и экономическая линия жизни» в рамках форума GLOBSEC-2025.
-
2025-06-14 15:44
Все представители Ирана, участвовавшие в переговорах с США по ядерной сделке, были убиты в ходе ударов Израиля по иранской территории. Об этом рассказал президент США Дональд Трамп в разговоре с журналисткой CNN Даной Баш.