Կոնստանտին ԶԱՏՈՒԼԻՆ. «ՈՐՈ՞ՆՔ ԵՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ԴԱՍԵՐԸ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ՀԱՄԱՐ»
Համոզված եմ միայն, որ առանց Նիկոլ Փաշինյանի հեռանալու հայ ժողովրդի ոգու և հավատի վերականգնում իր ուժերի նկատմամբ հնարավոր չէ: Եվ սա Հայաստանի և նրա քաղաքացիների ներքին, ինքնիշխան գործն է: Մեր գործն է որոշել` արդյոք Խորհրդային Միության և Ռուսական կայսրության իրավահաջորդ Ռուսաստանի Դաշնությունը շահեց, թե կորցրեց Կովկասում նոր պատերազմի արդյունքում, գրում է Ռուսաստանի Դաշնության պատգամավոր Կոնստանտին Զատուլինը «Կոմսոմոլսկայա պրավդա»-յում հրապարակված իր «Որո՞նք են Ղարաբաղի դասերը Ռուսաստանի համար» հոդվածում:
«Ադրբեջանը Թուրքիայի հետ դաշինքով հարձակվեց չճանաչված Արցախի Հանրապետության վրա (ինչպես հայերն ասում են Լեռնային Ղարաբաղի. - խմբ.), սակայն իրականում հայերն ու Հայաստանը, խախտելով Հրադադարի համաձայնագիրը, որը ձեռք էր բերվել մեր օգնությամբ և իր խնդրանքով 1994 թվականին: Ադրբեջանի քարոզիչները և լոբիստները իներցիայով շարունակում են այս գրոհը որպես «հակագրոհ» որակել: «Դա վիրավորում է իմ միտքը»,- համանման դեպքում ասել է Ալ Պաչինոն «Կնքահայրը» ֆիլմում. «Հարձակման նշանների բացակայության դեպքում հակագրոհ չի լինում, այն էլ` ճակատի ամբողջ երկայնքով: Արդյունքում, Ադրբեջանը լիովին օգտվեց ստատուս-քվոյի խախտումից, որը պահպանվում էր ավելի քան 20 տարի. «Շատերը, մասնավորապես` միջնորդները, ովքեր զբաղվել են այս խնդրով, բազմիցս ասել են, որ հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում: Բայց մենք ապացուցեցինք, որ հակամարտությունը ռազմական լուծում ունի »(նախագահ Ալիևի ելույթից Բաքվում կայացած շքերթին):
Միջնորդները մենք ենք` Ռուսաստանը: Պատերազմն արդարացնելու համար և Ալիևը, և Էրդողանը շատ են խոսում տարիների ընթացքում խաղաղ կարգավորման գործընթացում առաջընթացի բացակայության մասին: Մոռանալով խոստովանել, որ համաձայնության բացակայության համար Ադրբեջանը շատ ավելի մեծ պատասխանատվություն է կրում, քան «միջնորդները». Միայն 2011-ին Կազանում համաձայնագրի ձախողման պատմությունը, որն արդեն թղթի վրա է, վառ կերպով հաստատում է դա: Եվ միանգամայն կասկածելի է լսել Թուրքիայի նախագահի նախատինքները, ով 1974 թվականից կաթվածահար է անում ցանկացած բանակցություն իր կողմից օկուպացված Հյուսիսային Կիպրոսի ճակատագրի որոշման հարցով:
Դոնբասի, Մերձդնեստրի, Աբխազիայի և Օսիայի պատմության մեջ ներգրավված Ռուսաստանի համար ձգձգվող վեճերի լուծման գործում ադրբեջանա-թուրքական փորձի նշանակությունը դուրս է գալիս Կովկասի տարածաշրջանի շրջանակներից: Թուրքական դրոնների բոլոր երկրպագուները դիմակայության մյուս կողմում անչափ ուրախացան: Ադրբեջանը վիշապի ատամներ ցանեց: Իսկ ո՞վ է հնձելու սածիլները: Ռուսաստանի համար սա Ղարաբաղի դասերից առաջինն էր: Երկրորդ ակնհայտ դասն այն է, որ երկարաժամկետ հեռանկարում Ադրբեջանը Թուրքիայի ուղեկցողն ու ազդեցության գործակալն է դարձել Կովկասում, որն ավելի հեռու է գնում` Պովոլժյե, Ղազախստան և Կենտրոնական Ասիա: Սա, սակայն, երևում էր նաև նախկինում: Այժմ «երկու երկիր, մեկ ժողովուրդ» միությունը կնքված է արյունով և համատեղ գործողություններով: Եթե 13 պատերազմից հետո նախկին Թուրքիայի հետ, որն այսօր չի ճանաչում Ղրիմը որպես ռուսական, Սիրիան` սիրիական և Սբ. Սոֆիան` քրիստոնեական, մենք խնդիր ենք տեսնում այս երկրի աճող ախորժակների մեջ, ապա այդ մտահոգությունը պետք է տարածենք նաև Թուրքիայի դաշնակից Ադրբեջանի վրա: