ՆԱԽԻՋԵՎԱՆԸ ԲԱՆԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆՈՒՄ․ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՉՊԵՏՔ Է ՀԱՄԱՁԱՅՆԻ ԳՈՐԾԱՐՔԻՆ
Եվրախորհրդարանը 635 կողմ, 2 դեմ և 42 ձեռնպահ ձայներով ընդունել է «Լեռնային Ղարաբաղի մշակութային ժառանգության ոչնչացման մասին» բանաձևը։ Բանաձևը կտրականապես դատապարտում է Ադրբեջանի՝ Լեռնային Ղարաբաղում և Նախիջևանում հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացման և ժխտման քաղաքականությունը։ Եվրախորհրդարանը նաև կոչ է անում Ադրբեջանին բարեխղճորեն մասնակցել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի շուրջ բանակցություններին։
Այն, որ Եվրախորհրդարանի բանաձևի տեքստում Արցախում ադրբեջանական բարբարոսությունը կապված է Նախիջևանի էթնիկ զտումների և մշակութային ցեղասպանության հետ, վկայում է այն մասին, որ աշխարհը հայ ժողովրդի արեալը շարունակում է դիտարկել որպես ամբողջություն։ Նախիջևանի միջազգային կարգավիճակը նույնքան անորոշ է, որքան Արցախի կարգավիճակը. Նախիջևանը վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում ապրում է առանց հայերի։
Նախիջևանի կարգավիճակը «խաղաղ դարաշրջանի» պայմաններից մեկն է՝ Երևանը բանակցում է Բաքվի և Անկարայի հետ, իսկ նրանց պահանջներից է «Ադրբեջանի ամբողջականության ճանաչումը»։ Այս մասին հայտարարել է Բաքվի արտգործնախարար Բայրամովը։ Նա ասել է, որ Հայաստանին ներկայացվել է հինգ կետից բաղկացած փաստաթղթի նախագիծ։
ԶԼՄ-ներում հրապարակվել է վերջնագրի հինգ կետը, որոնցից մեկը Ադրբեջանի ճանաչումն է 1970 թվականի սահմաններում։ Այդ «սահմանները» ներառում են Արցախը, Նախիջևանը որպես Ադրբեջանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածք, և ոչ թե ընդամենը որպես Կարսի պայմանագրային պրոտեկտորատ, ինչպես նաև խորհրդային մի շարք վարչական «անկլավներ»։ Բացի այդ, փաստաթուղթը ենթադրում է կապ «Ադրբեջանի և Նախիջևանի» միջև, ինչն ընդհանրապես անհեթեթ է հնչում նույն 5 կետերի լույսի ներքո, որտեղ Նախիջևանը միասնական «Ադրբեջանի» մասն է։
Միացյալ Նահանգները սգում է մարտի 7-ին հայ զինվոր Հրաչ Մանասարյանի մահը։ ԵԱՀԿ-ում ԱՄՆ առաքելության ուղերձում ասվում է, որ «այս ողբերգական մահն ընդգծում է վիճելի սահմանային տարածքներում հեռավորությունը պահպանելու և առկա բոլոր խնդիրների համապարփակ լուծումներ գտնելու անհրաժեշտությունը դիվանագիտական ակտիվ միջամտության միջոցով»։ Հիշեցնենք, որ Հրաչ Մանասարյանը զոհվել է Երասխում՝ Նախիջևանի հետ շփման գծում։ Եվ պատահական չէ, որ ԱՄՆ-ը հիշեցնում է այդ մասին՝ օգտագործելով «գործող դիվանագիտական միջամտության միջոցով առկա բոլոր խնդիրների» համատեղումը։
Ի տարբերություն համաշխարհային հանրության և թուրքերի՝ Հայաստանի կառավարությունը հայ ժողովրդի արեալը չի համարում անբաժանելի միավոր։ «Խաղաղության դարաշրջանի» դատարկ մանթրայի մոլուցքը, միջազգային իրավունքին և լեգիտիմ միջազգային կազմակերպություններին դիմելուց հրաժարվելը վկայում են այն մասին, որ Հայաստանի իշխանությունը գործարքի՝ դրսից հմտորեն ներմուծված մաս է։ Մոտիվացիան էական չէ՝ արդյոք դա կիսագրագետ իշխող խմբի «համոզմունքն» է, թե շանտաժի կամ ուղիղ կաշառքի արդյունք։ Փաստն այն է, որ Հայաստանի իշխանությունը չի էլ փորձում անել ազգային պետական քաղաքականության տրամաբանությունից բխող քայլեր։ Սա ուղիղ ու անաղարտ կոլաբորացիոնիզմ է։
Առաջին և հիմնական քայլը պետք է լինի խորհրդարանում փաստաթղթերի փաթեթի քննարկումը, որը կներառի հետևյալը՝ 2020 թվականի ահաբեկչական պատերազմի արդյունքների ճանաչումից հրաժարվելը, Արցախի անկախության ճանաչումը, 1921 թ․ ռուս-թուրքական ոչ լեգիտիմ պայմանագրերով որոշված սահմաններից հրաժարվելը և հարևանների հետ միջազգայնորեն ընդունված փաստաթղթերի սահմաններում խաղաղության պայմանագրեր կնքելու պահանջը։
Արցախի խորհրդարանը վերջերս կոչ է արել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին, ՄԱԿ-ի և նրա համապատասխան կառույցներին ջանքեր գործադրել Բաքվի հանցավոր ոտնձգությունները կասեցնելու համար։ «Ստեղծված իրավիճակը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ Արցախի ժողովրդի անվտանգ կյանքի և անկախ պետականության իրավունքի ճանաչումը միակ ճիշտ և անայլընտրանքային քաղաքակիրթ լուծումն է»,- ասված է խորհրդարանի հայտարարության մեջ։
Նախքան հայ ժողովրդի դահիճների ձեռքը սեղմելը Հայաստանի կառավարությունը պետք է դիմի Արդարադատության միջազգային դատարան և պահանջի գնահատական տալ ներկայիս շփման գծի օրինականությունը, այդ թվում Արցախում և Նախիջևանում։
Նաիրա ՀԱՅՐՈՒՄՅԱՆ, Lragir.am