ԱԱՑԱԽՑԻ ԵՐԵԽԱՆԵՐԸ՝ ԼԻԲԱՆԱՆԻ ԲԵՄԵՐՈՒՄ

Արցախի երաժշտական և արվեստի դպրոցների սաները հյուրախաղերով հանդես եկան Լիբանանում: Պատանի երաժիշտները, երգիչներն ու ասմունքողները ելույթ ունեցան հայկական կազմակերպությունների դահլիճներում և արժանացան ջերմ ընդունելության:

Հյուրախաղերը կազմակերպել էր ՋԱՀ Հիմնադրամը (Ջավախք, Արցախ, Հայաստան), որն ստեղծվել է «Արցախ» բարեգործական հիմնադրամի հենքի վրա, մի կազմակերպության, որն առաջին օրվանից թև ու թիկունք է եղել Արցախին: Նախագծին իր աջակցությունն է ցուցաբերել նաև Արցախի Հանրապետության ԿԳՄՍՆ-ը, իսկ լիբանանահայ կազմակերպություններն ու անհատները օգնել են ֆինանսապես:

Ստեփանակերտի, Մարտունու, նաեվ այժմ օկուպացված Շուշու, Հադրութի շրջաններից 12-16 տարեկան արտիստները Լիբանան էին ժամանել դաշնակահարուհի, նվագակցող Նադեժդա Հակոբյանի և Ստեփանակերտի Շարլ Ազնավուրի անվան Մշակույթի կենտրոնի տնօրեն Արմեն Հովսեփյանի գլխավորությամբ: Լիբանանի հայությունը մեծ ոգևորությամբ ընդունեց արցախցի պատանիներին: 44-օրյա պատերազմը, Արցախի զգալի մասի օկուպացիան, հազարավոր հայ զինվորների կորուստը կոտրեց աշխարհով մեկ սփռված հայերի սիրտը, դատարկություն սերմանեց նրանց հոգում: Պետք էր մի նոր զարկ, որը կվերականգներ սերտ կապը հերոսական Արցախի և ազգանվեր Սփյուռքի միջև: Եվ այն տրվեց Լիբանանի հայ համայնքից, որտեղ գրեթե ամեն ընտանիք Հայոց ցեղասպանության օրերին հերոսական պայքար մղած մեր նախնիների ժառանգն է:

Ինչպես մեր զրույցում նշեց նախագծի հեղինակներից մեկը՝Լիբանանում, Արցախում և Հայաստանում մեծ հարգանք վայելող, Շուշիի «Վարանդա» երգչախմբի հիմնադիր և խմբավար Զաքար Քեշիշյանը, Արցախը ազատագրական պայքարի առաջին օրերից իր ուրույն տեղը զբաղեցրեց լիբանանահայերի սրտերում: Արցախում ծավալածիր 30 տարվա ակտիվ գործունեության ընթացքում Զաքար Քեշիշյանը, «Արցախ» հիմնադրամի և Լիբանանի հայկական կազմակերպությունների աջակցությամբ, բազմաթիվ մշակութային ծրագրեր է իրականացրել: Իր ջանքերով և արցախցիների մասնակցությամբ ծրագրեր են իրականցվել նաև Բեյրութում և Լիբանանի այլ քաղաքներում, ամրապնդելով սերտ կապը հայության երկու բևեռների միջև:

«Տարիներ շարունակ «Արցախ» հիմնադրամը Լիբանանում տարբեր միջոցառումներ է կազմակերպել՝ արցախցի նկարիչների և ձեռարվեստի վարպետների ցուցահանդեսներ, «Վարանդա» երգչախմբի, նաև արցախցի այլ երաժիշտների և երգիչների համերգներ և այլն։ Մենք միշտ կարևորել ենք Արցախի հետ կապը մշակույթի միջոցով: Այն մեծ դեր է խաղացել և Արցախի, և լիբանանյան Սփյուռքի կյանքում,- ասաց Զաքար Քեշիշյանը։ – Ներկայիս շրջագայությունը 2020 թ. Արցախյան պատերազմից հետո նախաձեռնած առաջին արցախալիբանանյան ծրագիրն է, որի կարևորությունը պայմանավորված է մի շարք հանգամանքներով։ Այսօր Արցախը հայտնվել է դժվար իրավիճակում: Շատ բնակավայրերում մարդիկ թիրախավորված են թշնամու կողմից, ապրում են ֆիզիկական և հոգեբանական ճնշման տակ: Բոլորս հիշում ենք ձմռան այն դաժան օրերը, երբ ադրբեջանական կողմը անջատել էր գազատարը, ինչը հանգեցրեց հումանիտար ճգնաժամի: Այս իրավիճակում մենք հասկացանք, որ պետք է գործադրել բոլոր ջանքերը՝ հիշեցնելու աշխարհի հայությանը՝ Լիբանանյան համայնքը կանգնած է անկոտրում Արցախի կողքին»։

Հյուրախաղերին մասնակցելու համար ընտրվել էին շնորհալի աշակերտներ՝ մեկական ամեն մասնակից-դպրոցից: Նրանցից ոմանք ելույթների որոշակի փորձ ունեն «Վարանդա» երգչախմբի կազմում, մյուսները բարձր մրցանակների են արժանացել միջազգային մրցույթներում, բարձր պահելով իրենց դպրոցի և Արցախի պատիվը: Ընդհանուր առմամբ Լիբանան էին ժամանել 8 պատանի արտիստ՝ երգչուհի Աննա Դանիլովան և ասմունքող Լիա Մանասերյանը Շուշիից, շեփորահար Արսեն Սաֆարյանը, դուդուկահար Կարեն Եսայանը, քանոնահար Աստղիկ Ավանեսյանը և երգիչ Վլադիմիր Գալստյանը Ստեփանակերտից, դհոլահար Տիգրան Ավագյանը Հադրութից և երգիչ Կարեն Հարությունյանը Արցախի Մարտունու շրջանի Սոս գյուղից։

«Նրանցից յուրաքանչյուրը, չնայած տարիքին, որոշակի ճանապարհ է անցել երաժշտության բնագավառում,- շարունակեց Զաքար Քեշիշյանը: - Ոմանք իրենց գերազանց դրսևորեցին անցյալ տարի Ստեփանակերտում կազմակերպված «Երգում է Արցախը» նախագծի շրջանակներում, մյուսներն էլ պրոֆեսիոնալ երաժիշտների ուշադրությանը արժանացան մրցույթների ժամանակ: Սոսի բնակիչ Կարեն Հարությունյանը այնքան է սիրում երաժշտությունը, որ անցյալ ամառ ամեն օր գալիս էր Ստեփանակերտ փորձերի, չնայած, որ իր գյուղը բավականին հեռու է գտնվում մայրաքաղաքից: Ութ տարի առաջ Լիբանանում համերգներով ելույթ ունեցավ արցախցի անվանի շեփորահար Ալբերտ Սաֆարյանը, իսկ այս անգամ նրա թոռը՝ Արսենը»։

ԼԻԲԱՆԱՆՈՒՄ ՀՅՈՒՐԱԽԱՂԵՐԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՊԱՏԱՆԻ ԱՐՑԱԽՑԻՆԵՐԸ ելույթ ունեցան հայկական 9 դպրոցներում և օրական երկու համերգ տվեցին, արժանանալով իրենց հասակակիցների, նրանց ծնողների և ուսուցիչների ջերմ ընդունելությանը։ Վառ ելույթներ եղան նաև Անթիլիասի Մայրավանքում, որտեղ երեխաները ստացան Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետի օրհնությունը, նաև Բիքֆայայի հայկական ճեմարանում, որտեղ 1965 թ. հուշարձան է կանգնեցվել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Արցախցի արտիստները այցելեցին նաև Բիբլոս թաղամասը, որտեղ Մեծ Եղեռնի տարիներին բացվել էր առաջին որբանոցը փրկված հայ երեխաների համար: Այսօր այնտեղ գործում է Ցեղասպանության թանգարան: Արցախի մշակութային պատվիրակությունը եղավ Այնճար հայկական բնակավայրում, որտեղ հանդիպեց հայ համայնքի հետ և համերգ տվեց այնճարցիների համար։ Պատանի արտիստները նաև այցելեցին Լիբանանի տեսարժան վայրերը:

Հյուրախաղերը ավարտվեցին գալա-համերգով, որը տեղի ունեցավ Համազգայինի «Հակոբ Տեր-Մելքոնյան» դահլիճում և կրեց «Ղողանջ վերապրումի» անվանումը: Զաքար Քեշիշյանի խոսքերով, լիբանանահայերը գրեթե ավելի հուզված էին, քան պատանի արտիստները: Ոմանք չկարողացան զսպել արցունքները, մյուսները չէին թաքցնում ժպիտները՝ երջանկանալով ազգային մշակույթի հետ շփումից և այն գիտակցումից, որ իրենց տունն ու հայրենիքի մեծ մասը կորցրած արցախցի երեխաները չեն հուսահատվել, մնացել են տոկուն, կամքի ուժը բռունցքներում, ապագա հղթանակի հավատով լի:

Գալա-համերգին ողջույնի խոսք ասեց ՋԱՀ հիմնադրամի նախագահ Նարե Գալեմքերյանը: Նա նշեց, որ չնայած Արցախում և Լիբանանում տիրող ծանր իրավիճակին, հիմնադրամի ղեկավարությունը ջանք չի խնայել այս նախագիծը կյանքի կոչելու, քանի որ հավատում է արցախցիների վերապրումի կամքին, Լիբանանի հայության ներուժին:

«Մեր նպատակն էր ամրապնդել հոգևոր կապը Արցախի և Լիբանանի հայության միջև, ևս մեկ անգամ շեշտել, որ Լիբանանի հայ համայնքը ազատագրական շարժման սկզբից եղել է և միշտ կլինի անկոտրում Արցախի կողքին, - ասաց Նարե Գալեմքերյանը: – Պատանի արցախցիներից շատերը կորցրել են իրենց տները, հարազատներին, ընտանիքի անդամներին, բայց այսօր եկել են Լիբանան, որպեսզի ասեն մեզ, որ իրենց կամքը անկոտրում է, հավատը ամուր, իսկ հույսը վառ: Այդ նշանակում է, որ մենք էլ իրավունք չունենք կորցնելու հավատը և պետք է շարունակենք մեր պայքարը հերոսական Արցախի օկուպացված տարացքները ազատագրելու համար»:

Համերգը վարում էր Զաքար Քեշիշյանը, որը կարողացավ դահլիճում ջերմ մթնոլորտ և միասնության զգացում ստեղծել՝ արտիստների և հանդիսատեսի միջև: Դահլիճը մեծ ուշադրությամբ ունկնդրում էր ամեն երգչի, երաժշտի, ասմունքողի ելույթը: Իսկ երբ Կարեն Հարությունյանը անցավ Կաչինիի «Ավե Մարիա»-ին, հանդիսատեսը մի պահ լռեց, ցնցվելով Սոս գյուղի տաղանդավոր երգչի հուզիչ կատարումից: Վերջին երկու ստեղծագործությունները արցախցի արտիստները հնչեցրեցին Համազգայինի «Կարկաչ» երգչախմբի հետ միասին: Համերգի ավարտին նրանք կատարեցին Ռոբերտ Ամիրխանյանի «Երազ իմ երկիր...» երգը, որը բուռն ծափահարությունների արժանացավ: Արմեն Հովսեփյանը ընթերցեց Արցախի կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Անահիտ Հակոբյանի ուղերձը և շնորհակալական խոսքեր ուղղեց Լիբանանի հայ համայնքին այս հիասքանչ հյուրախաղերը կազմակերպելու, ջերմ ընդունելության, Արցախի և Սփյուռքի միջև մշակութային կապերը ամրապնդելու համար: Շնորհակալության արժանացավ նաև Նադեժդա Հակոբյանը արվեստին, երեխաներին և Հայրենիքին հավատարիմ լինելու համար:

«Լիբանանահայությունը միշտ պետք է զգա Արցախի շունչը և 35 տարի շարունակվող հոգևոր կապը, իսկ յուրաքանչյուր արցախցի պատանի երաժիշտ, ելույթ ունենալով այս կամ այն բեմի վրա, պետք է համոզված լինի, որ ներկայացնում է ամենակարևոր երկիրը, - ասում է Զաքար Քեշիշյանը։ –Պատերազմը ցնցեց աշխարհի հայությանը, թևաթափ արեց բոլորիս: Պետք էր ինչ որ քայլ, որը ղողանջի պես մեզ կրկին կյանքի կկոչեր: Մենք՝ լիբանանահայերս, կարծում եմ, կարողացանք անել այդ քայլը: Այս հյուրախաղերը արցախցի երեխաների համար շատ կարևոր էին, թե հայրենասիրական, թե մասնագիտական ​​առումով: Նրանք համոզվեցին, որ Սփյուռքը իրենց կողքին է և նոր փորձ ձեռք բերեցին հետագա բեմական հաղթանակների համար: Լիբանանի հայերն էլ իրենց հերթին հայրենասիրության թարմ լիցքեր ստացան Արցախի տաղանդաշատ տղաների և աղջիկների շնորհիվ, որոնք ևս մեկ անգամ ապացուցեցին՝ Արցախում ամուր է մարտական ոգին և ոտքի է կանգնում նոր սերունդ, որը պատրաստ է սխրանքների հանուն միացյալ Հայրենիքի»: