ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՇՏԱՊԵԼ ԵՆ «ԴՈՒՐՍ ԳՐԵԼ» ՄՈՍԿՎԱՅԻՆ
Բացառված չէ, որ Հայաստանի ղեկավարությունը հիմնավորված եզրակացություններ չի արել ուկրաինական իրադարձություններից և Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի ազդեցությունից: Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց քաղաքագետ Դավիթ Հարությունովը` վերլուծելով «Հայկական ժամանակ» թերթի այսօրվա «արտահոսքը»։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ընտանիքին պատկանող «Հայկական ժամանակ» թերթի տեղեկատվական «արտահոսքերը» շատ հասկանալի պատճառներով բուռն արձագանք են առաջացրել փորձագիտական ու քաղաքական շրջանակներում։ Թերթը, որի գլխավոր խմբագիրը Հայաստանի վարչապետի կինն է, երկու օր անընդմեջ հրապարակումներ է անում` հղում անելով «հավաստի աղբյուրին»։ Թերթը առաջին նյութում շարադրել էր, թե ինչ է պահանջում Ադրբեջանը Հայաստանից, իսկ երկրորդում գրել էր, թե Ռուսաստանը ցանկանում է, որ Հայաստանը «Ռուսաստան–Բելառուս» միութենական պետության կամ Ռուսաստանի մաս կազմի։
Գրառումն արդեն մեկնաբանել են Կրեմլում։ Ռուսաստանի նախագահի մամուլի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը դա ակնհայտ անհեթեթություն է որակել։
Քաղաքագետ Դավիթ Հարությունովը, մեկնաբանելով Ռուսաստանի մասին երկրորդ հոդվածը, ուշադրություն հրավիրեց այն փաստի վրա, որ այն էականորեն տարբերվում է Ադրբեջանի պահանջների մասին հոդվածից։ Նրա կարծիքով` առաջին հոդվածը տեղեկատվական է, իսկ երկրորդն ավելի շատ քաղաքական քարոզչական, հրապարակախոսական բնույթ ունի։ Ըստ այդմ` Ռուսաստանի մասին հոդվածը պարունակում է բազմաթիվ նարատիվներ, որոնք ակտիվորեն հնչում են արևմտյան կառույցների կողմից։ Հարությունովի տեսանկյունից` այն, որ հոդվածը տպագրվել է կոնկրետ այդ թերթում, կարելի է համարել Հայաստանի իշխանությունների կողմից Արևմուտքին ուղղված ուղերձ։
«Հայկական քաղաքականության մեջ արևմտյան վեկտորի ուժեղացման միտումը, որը սկսվել է ուկրաինական հակամարտությունից հետո, կարծես թե լրացուցիչ թափ է ստանում։ Ի սկզբանե Արևմուտքի նկատմամբ ռևերանսները ընկալվում էին որպես յուրօրինակ մանևր, սակայն այժմ կարծես թե ականատես ենք լինում Երևանի արտաքին քաղաքական կողմնորոշումը վերանայելու փորձի։ Ավելին` մենք արդեն մի քանի աննախադեպ մեսիջ ենք լսել Մոսկվայի հասցեին»,- պարզաբանեց քաղաքագետը։
Ընթացիկ գործընթացները մեր զրուցակիցը մտահոգիչ է համարում, դրանք մի շարք ռիսկեր են պարունակում։ Դրանք առաջին հերթին կապված են այն բանի հետ, որ պարզ չէ, թե Հայաստանն ինչ երաշխիքներ է ստանում Արևմուտքից և առհասարակ ստանում է արդյոք։ Եթե Հայաստանը շրջադարձ կատարի դեպի Արևմուտք, ապա գոնե վերջինս պետք է որոշակի քայլեր ձեռնարկի անվտանգության ապահովման առումով։ Նման տեղեկություն չկա, ինչը մտահոգիչ է։ Հարությունովը վախենում է մի սցենարից, երբ Հայաստանը, առանց Արևմուտքից անվտանգության լուրջ, բովանդակային երաշխիքներ ստանալու, կարող է հիմնովին փչացնել հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ։
Հայաստանի իշխանությունների գործողություններն ու հռետորաբանությունը վերլուծելով` քաղաքագետը տպավորություն է ստացել, որ Երևանը հապճեպ հետևություններ է արել ուկրաինական ճգնաժամից՝ կապված Ռուսաստանի ազդեցության, նրա դիրքորոշման, անվտանգության այլընտրանքային աղբյուրների առկայության հետ։
«Հապճեպ, ոչ բավականաչափ մտածված եզրակացություններն ու իրավիճակն ամբողջությամբ չվերլուծելու հանգամանքն արտացոլված են Երևանի իրական քաղաքականության մեջ։ Ինչ-որ առումով կարելի է ասել, որ իշխանություններն արդեն շտապում են «դուրս գրել» Մոսկվայի գործոնը տարածաշրջանից։ Այստեղ, իհարկե, իրենց դերն ունեն անվտանգության լուրջ խնդիրները, որոնց բախվում է Հայաստանը, ինչպես նաև մեծ ակնկալիքները Արևմուտքից»,- ասում է քաղաքագետը։
Բանն այն է, որ Ուկրաինայում Ռուսաստանի զբաղվածության և Հարավային Կովկասին պատշաճ ուշադրություն չդարձնելու մասին հայտարարությունները արդիական են նաև Արևմուտքի համար, որը Կիևին օգնելու համար ծախսում է հսկայական քաղաքական, ռազմական և տնտեսական ռեսուրսներ։ Բացի այդ, եթե Ռուսաստանը փորձում է որոշակի հավասարակշռություն պահպանել Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում, ապա Արևմուտքի դեպքում անհնար է խոսել նման հավասարակշռության մասին՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի էներգետիկ ռեսուրսներից կախվածություն ունենալու հանգամանքն ու ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիայի գործոնը։
Հարությունովը խոցելի է համարում Հայաստանի իշխանությունների մեկ այլ մոտեցում, ըստ որի՝ եթե Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները բարելավվեն, ապա ռուսական անվտանգության «հովանոցի» անհրաժեշտությունը կվերանա։ Նա համոզված է, որ նույնիսկ Անկարայի ու Բաքվի հետ խաղաղության պայմանագիրը չի լուծի Երևանի անվտանգության խնդիրները։
Դա է վկայում նույն Սիրիայի փորձը, որը համեմատաբար վերջերս շատ լավ հարաբերություններ ուներ Թուրքիայի հետ։ Բայց հենց որ արաբական այդ երկրում իրավիճակը սկսեց փոփոխվել, թուրքական իշխանություններն առաջիններից էին, որ կրակի վրա յուղ լցրեցին։ Այդ իսկ պատճառով չկան երաշխիքներ, որ որևէ փաստաթուղթ կարող է Հայաստանին պաշտպանել հարևանների պոտենցիալ ագրեսիայից։