Սերգեյ ՄԱՐԿԵԴՈՆՈՎ. «ՂԱՐԱԲԱՂԻ ԲԱՆԱԼԻՆ» ԵV ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ԴԻՐՔՈՐՈՇՈՒՄՆ ԱՆԴՐԿՈՎԿԱՍՈՒՄ
Կարո՞ղ է արդյոք խաղաղություն հաստատվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առանց Ռուսաստանի։ Հնարավո՞ր է արդյոք տարածաշրջանային կարգուկանոն Անդրկովկասում առանց Մոսկվայի մասնակցության։ Այս հարցերն է իր Telegram-ալիքում տալիս է ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը։
«1. Նոր զինված միջադեպեր Լեռնային Ղարաբաղում։ Խաղադրույքներն աճում են: Ու թեև վերջնագրերն այս ոլորտում նոր մարտավարություն չեն, բայց ակնհայտ է, որ երբ դրանք ուժով են պաշտպանվում, ռիսկերը զգալիորեն աճում են։
2. Ռուսաստանի համար Կովկասում այս կետը առանձնահատուկ նշանակություն ունի։ Այն նույնիսկ առանցքային անվանելը չափազանցություն չի լինի։ Հիմնական մոդերատորի դերի պահպանումը (նույնիսկ Արևմուտքի հետ աճող մրցակցության և «Թուրքիայի հետ մրցակցային գործընկերության» պայմաններում Մոսկվային ազդեցություն է ապահովում ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի վրա։ Ղարաբաղից խաղաղապահների հեռանալը գրեթե ինքնաբերաբար կհանգեցնի Գյումրիից բազայի դուրսբերմանը, Երևանի իրական, այլ ոչ թե մեդիափիառական վերակողմնորոշմանը դեպի Արևմուտք։ Այն պայմաններում, երբ Ադրբեջանը առնվազն տնտեսապես արդեն զգալիորեն ինտեգրված է արևմտյան նախագծերին։
3. Ռուսական «հավասար հեռավորությունը» մեկը համարում է պատուհաս և անեծք, մյուսը՝ կարևոր ռեսուրս։ Ակնհայտ է, որ դա ինչպես շահույթ է բերում, այնպես էլ սահմանափակում Մոսկվային բազմաթիվ ազիմուտներում։ Բայց այսօր Երևանի կամ Բաքվի միջև ինչ-որ «վերջնական ընտրություն» կատարելը սխալ է։ Տարբերակներ, իհարկե, հնարավոր են, բայց ավելի լավ է խուսափել դրանցից։ Չեմ ուզում մեր հակառակորդներին առաջարկել հնարավոր բացասական սցենարներ։ Բայց սկզբունքորեն դրանք «Պոլիշինելի գաղտնիք են»։ Սակայն պետք է նաև նկատի ունենալ, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի վրա ռուսական ազդեցության կորուստը կհանգեցնի Մոսկվայի համար Վրաստանում ի հայտ եկած դրական միտումների սառեցմանը։ Հասկանալի է, որ Թուրքիայի ձայնը բոլոր հարթակներում (ոչ միայն կովկասյան, այլև սիրիական ու ուկրաինական) շատ ավելի բարձր կլինի։ Այսպիսով, կարևոր է պայքարել «ղարաբաղյան բանալու» համար։ Ցանկալի է նվազագույն կորուստներով և առավելագույն օգուտներով:
4. Կարո՞ղ է արդյոք խաղաղություն հաստատվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առանց Ռուսաստանի։ Հնարավո՞ր է արդյոք տարածաշրջանային կարգուկանոն Անդրկովկասում առանց Մոսկվայի մասնակցության։ Միջազգային քաղաքականության մեջ ամեն ինչ հնարավոր է։ Պատմության մեջ եղել են ժամանակաշրջաններ, երբ Ռուսական պետությունն իր տարբեր ձևերով ներկա չի եղել Կովկասում կամ ունեցել է նվազագույն ներկայություն։ Ի վերջո, զրոյականներին Բալկանները «հանդարտվեցին» առանց Ռուսաստանի Դաշնության մեծ մասնակցության։ Սակայն նման բացակայությունների հետևանքները վտանգավոր են ոչ թե նրանով, որ Կրեմլի «կայսերական հավակնություններով» իբր հարված կհասցվի։ Ռուսաստանն ինքը կովկասյան տերություն է, սա ոչ մի րոպե չպետք է մոռանալ։ Այդ իսկ պատճառով Անդրկովկասում պատասխանատվությունն առանձնահատուկ է Մոսկվայի համար։ Կա ևս մեկ զգացմունքային և հոգեբանական պահ։ Ցանկացած երկիր առանձնահատուկ վերաբերմունք ունի իր մերձակա հարևանության անվտանգության նկատմամբ։ Արևմուտքը, որպես պոտենցիալ խաղաղապահներ, գործում է և կշարունակի գործել կովկասյան տարածաշրջանում, ինչպես հեռավոր ծայրամասում՝ նրանք չեն գոռում, չեն բզզում, դրա համար էլ շնորհակալ ենք։ Մանրամասների ու նրբերանգների մեջ մտնելը ռուսական մենաշնորհ է։ Ավաղ, այսօր (և երեկ) ամեն ինչից հեռու մենք ինքներս ենք համապատասխանում այս բարձր նշաձողին։ Բայց գոնե մենք հայտարարում ենք համապատասխանության անհրաժեշտության մասին»,- գրել է Սերգեյ Մարկեդոնովը։