Կարինե ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ․ ԻՐԱՆԸ ՀԻԱՆԱԼԻ ԳԻՏԻ, ԹԵ ՈՎՔԵՐ ԵՆ ՆՍՏԱԾ ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ ԱՄԵՐԻԿՅԱՆ ԴԵՍՊԱՆԱՏԱՆԸ (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)
Ռուս իրանագետ և քաղաքագետ Կարինե Գևորգյանը Alpha News-ի հետ զրույցում մեկնաբանել է տարածաշրջանում տիրող իրավիճակը և Իրանի տեսակետը ընթացող իրադարձությունների վերաբերյալ։ Փորձագետը չի կասկածում, որ Իրանը անտարբեր չի մնա, եթե տարածաշրջանում սահմանները փոխվեն և հիշեցնում է իր հնարավորությունները։
«Իսրայելը գործնականում բազաներ ունի Ադրբեջանի տարածքում՝ Իրանի սահմանների մոտ, ինչը, բնականաբար, Իրանին ոչ մի դեպքում չի կարող դուր գալ։ Ահա թե ինչ կարող է անել Իրանը: Նա կարող է շատ բան անել, քանի որ ողջ Արևմուտքը չունի որևէ ռազմական լոգիստիկա տարածաշրջանում լուրջ ներկայության համար, քանի որ դեսպանատան շենքում հազար ամերիկացի զինվորականը ոչինչ է։
Իսկ Իրանն ունի գերձայնային զենք, կան հրթիռներ, կա հեռահար հրետանի, մոբիլիզացիոն հսկայական ռեսուրս և, պետք է ասեմ՝ բավականին լուրջ դյուրագրգռություն, քանի որ Նախիջևանի, իսկ երբեմն էլ՝ Ադրբեջանի սահմանին տարբեր ահաբեկչական խմբավորումներ են մոտենում, որոնք պղտորում են այնտեղի ջրերը, ցանկանում են «ազատագրել» իրանցի ադրբեջանցիներին, փրկել նրանց «գերությունից»։
Եվ եթե իրավիճակը մոտենա կրիտիկական կետի, անկախ նրանից, որ սադրում է Ադրբեջանը (Հայաստանը դժվար թե դա անի), ապա Իրանի գործողությունները լիովին կհամապատասխանեն Իրանի շահերին։ Եթե Հայաստանի հետ պատերազմ սկսելու փորձեր լինեն, ինչը հիմա տեսնում է Իրանը, ապա, միգուցե, սահմանը հատեն ու ոչ մեկին չհարցնեն։ Կապանում իրենց գլխավոր հյուպատոսությունը և Հայաստանում գտնվող իրենց քաղաքացիներին պաշտպանելու համար ամերիկացիները դա անում են։
Իրանցիներն ասում են. «Մենք պետք է նրանց պաշտպանենք, այստեղ պատերազմ է, նրանք շրջվեցին, և մենք պետք է նրանց դուրս հանենք»: Հրթիռային կայաններ կան, և սահմանները հատելու կարիք չկա, կարող են հասնել ու կրակել ամեն ինչ, գրեթե ամեն ինչ… Այս սահմանին ունեն առնվազն 140 հազարանոց անշարժ կոնտինգենտ։ Ամբողջ հարցն այն է, որ Իրանի ղեկավարության գործելաոճն այսպիսին է՝ նրանք գիտեն, թե ինչպես գործել շատ արագ»,- ասել է Գևորգյանը։
Վերլուծելով ընթացող հայ-ամերիկյան զորավարժությունները և դրանց մեդիա էֆեկտը՝ Գևորգյանը հանգում է հետևյալ եզրակացությանը.
«Սա մեսիջ է, 85 ամերիկացիները ոչինչ չեն նշանակում, Իրանը հիանալի գիտի, թե ով է նստած Երևանում ամերիկյան դեսպանատանը, նրանք նույնիսկ կարիք չունեն որևէ մեկին այնտեղ բերել, նրանք պետք է վարկաբեկեն Մոսկվան հայ հասարակության աչքում։ Եվ պետք է ասեմ, որ այս սադրանքներին ռուսական լրատվամիջոցները, նույնիսկ ԱԳՆ-ն է արձագանքել. «Այ, այ, այ, դուք այնտեղ վարժանքներ ունեք»: Այնուհետև բազմաթիվ հասարակական կազմակերպություններ, արևմտյան ներկայացուցիչներ և հենց Հայաստանի ղեկավարությունը ձեռքերը բարձրացրին և ցույց տվեցին հանրությանը. «Ահա՛ նրանք, ովքեր դեռ հույսը դրել են Ռուսաստանի վրա: Ադրբեջանը մասնակցել է ՆԱՏՕ-ի լայնածավալ զորավարժություններին Վրաստանի տարածքում, Ադրբեջանը կարող է անել ամեն ինչ, բայց մենք նույնիսկ չենք կարող խաղաղապահներ պատրաստել ամերիկացիների հետ»։ Մոսկվան ուղղակի ընկել է այս ծուղակը»,- ասել է Կարինե Գևորգյանը։
Համեմատելով Իրանի մոտեցումները Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ հարաբերություններում՝ իրանագետը նշում է Իրանի՝ իր շահերը պաշտպանելու նուրբ, բայց կատեգորիկ ձևը։
«Իրանի պաշտպանության նախարարության պատվիրակությունը գնաց Բաքու և շատ գեղեցիկ պաշտոնական տեղեկատվություն տվեց այն արդյունքների մասին, թե քննարկել են ռազմատեխնիկական համագործակցությունը։ Ես հասկացա, որ դա վերջնագիր էր։ Ճիշտ է, վերջնագիր էր. «Պարզապես փորձեք պատերազմ սկսել, ձեր բոլոր ծրագրերը հայտնի են մեզ»:
Իրանցիները շատ քաղաքավարի մարդիկ են։ Հայաստանի ղեկավարության հետ զրույցը լինելու է վերջնագիր՝ շատ քաղաքավարի կերպով»,- ընդգծել է փորձագետը։
Եզրափակելով իր մեկնաբանությունը՝ Գևորգյանը զգուշացրել է Ադրբեջանի անխոհեմ քայլերից. «Ադրբեջանում անվերջ հայատյացությունը իրականում կործանարար է հենց ադրբեջանցիների համար։ Երբ նրանք դա հասկանան, կարող է շատ ուշ լինել։ Ավելի լավ է՝ դա ավելի շուտ հասկանան»։