Մելանի Օ՛ԲՐԱՅԵՆ․ ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂՈՒՄ ՏԵՂԻ ՈՒՆԵՑՈՂ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՎԱՍԱՐԱԶՈՐ ԵՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ
Երկու տարի առաջ Ցեղասպանության հետազոտողների միջազգային ասոցիացիայի նախագահ Մելանի Օ'Բրայենը զգուշացրել էր, որ Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձությունները հավասարազոր են ցեղասպանություն: Երկու տարի անց նրա մտավախությունները բազմիցս հաստատվեցին, այն աստիճան, որ նա և իր գործընկերները դիմեցին ՄԱԿ-ին՝ դադարեցնելու տեղի ունեցողը:
Blankspot-ին տված բացառիկ հարցազրույցում նա բացատրում է, թե ինչու են Ադրբեջանի գործողությունները համարվում ցեղասպանություն:
«Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը հարձակվում է Լեռնային Ղարաբաղի հայերի վրա, քանի որ նրանք հայ են։ Այդպիսով, խումբը համարվում է էթնիկ և/կամ ազգային, որոնք երկուսն էլ պաշտպանված խմբեր են՝ համաձայն Ցեղասպանության կոնվենցիայի», - ասում է Մելանի Օ'Բրայենը:
Նրա խոսքով՝ ցեղասպանության գործընթացը հաջողությամբ պսակվեց Լաչինի միջանցքի շրջափակման շնորհիվ։
«Լաչինի միջանցքի շրջափակումը և առողջապահական ծառայություններից օգտվելու մերժումը ցույց են տալիս Լեռնային Ղարաբաղը հայերից ոչ միայն էթնիկական մաքրման, այլև նրանց ֆիզիկապես ոչնչացնելու մտադրությունը։ Սննդի և բժշկական օգնության մերժումը հանգեցնում է միայն մահվան, և այդ գործողությունները ցեղասպանության կարևոր մասն են, ինչը մենք տեսել ենք այլ ցեղասպանություններում, ներառյալ Հոլոքոստը, Հայոց ցեղասպանությունը, Կամբոջայի ցեղասպանությունը և Ռոհինջաների ցեղասպանությունը»:
Նա նշել է. «Ադրբեջանն ասել է, որ կբացի Լաչինի միջանցքը, որպեսզի ազատ արձակի Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչներին։ «Սակայն նրանք չեն կարողանա վերադառնալ։ Այսպիսով, Լեռնային Ղարաբաղի այս 120,000 մարդկանց ընտրությունը մնում է հետևյալը՝ ցեղասպանություն ենթարկվում սովի և բժշկական օգնության բացակայության պատճառով: Եվ դա այն դեպքում, երբ Միջազգային դատարանը հասկացրեց Ադրբեջանին, որ Լաչինի միջանցքի շրջափակումն ուղղակի վտանգ է ստեղծում հայերի համար»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ Ադրբեջանը լիովին գիտակցում է դա։
«Ադրբեջանը գիտի Հաագայի բանաձևի մասին, բայց շարունակում է շրջափակումը։ Բացի այդ, Ադրբեջանը վերջին օրերին ռմբակոծում է քաղաքացիական բնակավայրերը, ինչը նույնպես համարվում է ռազմական հանցագործություն։ Ադրբեջանի կողմից գրավված ու օկուպացված գյուղերից հազարավոր մարդիկ փախել են՝ այլ ելք չունենալով։ Ադրբեջանն այժմ սպանում է ռմբակոծությունների, սովի և բժշկական օգնությունից հրաժարվելու միջոցով: Ադրբեջանը հայտարարել է, որ սնունդ և վառելիք է մատակարարելու Լեռնային Ղարաբաղ, բայց դեռ պետք է պարզել, թե արդյոք դա կարվի՞ 9 ամիս նման մարդասիրական կարիքները մերժելուց հետո»:
Նրա գնահատմամբ՝ ցեղասպանության ռիսկի գործոնները Լեռնային Ղարաբաղում գոյություն ունեին երկար տարիներ, այդ թվում՝ ատելության հրահրումը և հայկական մշակութային ժառանգության վայրերի, ինչպիսիք են եկեղեցիների ոչնչացումը:
«Ատելության խոսք և դեմոնիզացում, ի թիվս այլ բաների, տեղի է ունենում երկրի ղեկավարների կողմից, լրատվամիջոցներում և դպրոցական մակարդակում: Սակայն 2022 թվականի դեկտեմբերից, երբ Ադրբեջանը փակեց Լաչինի միջանցքը, ապա Լեռնային Ղարաբաղի մյուս ճանապարհները, հենց այդ ժամանակ մենք տեսանք, որ ցեղասպանության վտանգը մեծանում է»,- նշել է նա։