ԿԻԵվ ԴԱՐՁԱԾ ԻՄ ԷՐԵԲՈՒՆԻ (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)
Ինչո՞ւ է ՀՀ-ի դեմ տարածաշրջանային կոալիցիա ստեղծվում
Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն։
Արցախի անկումից հետո գրեթե երկու ամսում տեղի ունեցան բազմաթիվ իրադարձություններ, սակայն դրանցից պետք է առանձնացնել 2 հիմնական միտում՝ «Հայաստանի ուկրաինացումը» և Հայաստանի դեմ տարածաշրջանային կոալիցիայի ստեղծումը։
Եթե պաշտոնական Կիևին տանելով Ռուսաստանի Դաշնության հետ պատերազմի՝ Արևմուտքը շուրջ մեկ տասնամյակ զինում և արդիականացնում է Ուկրաինայի զինված ուժերը, ապա Հայաստանի դեպքում պաշտոնական Մոսկվայի և Երևանի միջև քաղաքական հակասությունների ուռճացման գործընթաց է ծավալվում մեր աչքի առաջ, առանց Հայաստանին համակարգային օգնություն ցուցաբերելու։
Հայաստանի իշխանություններն անում են գրեթե ամեն ինչ, որպեսզի Մոսկվայի հետ առճակատումը ոչ միայն չդադարի, այլև ավելի ու ավելի նոր դրսևորումներ ստանա (Ռուսաստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների վիրավորանքներ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անդամներից, հայտարարություններ Հայաստանում ռուսական հեռուստաալիքների հեռարձակումն արգելելու անհրաժեշտության մասին և այլն)։
Այսպիսով, վերջին շաբաթներին Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպեց Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու հետ, Արմեն Գրիգորյանին հաջողվեց այցելել Մալթա՝ քննարկելու «ուկրաինական խաղաղության բանաձևը», որը ենթադրում է ռազմական տրիբունալի ստեղծում Ռուսաստանի բարձրագույն ռազմաքաղաքական ղեկավարության դեմ։ Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի նույն քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը հանդիպել է ԵԱՀԿ ԽՎ-ում ուկրաինական պատվիրակության ղեկավար Նիկտիտա Պոտուրեավի հետ և նրա հետ քննարկել «տարածաշրջանային հարցեր», Ուկրաինայի ներկայացուցչի գրասենյակի ղեկավարի խորհրդական Միխայիլ Պոդոլյակն աջակցել է Հայաստանի քաղաքական ընթացքը՝ նշելով, որ «պաշտոնական Երևանը ճիշտ ուղու վրա է»:
Երկրորդ միտումը, որ մենք տեսնում ենք Արցախի պետականության անկումից հետո, Հայաստանի դեմ տարածաշրջանային կոալիցիայի ստեղծումն է, տարածաշրջանային «3+3» ձևաչափով: Վերջին մի քանի շաբաթների և օրերի ընթացքում Ռուսաստանը, Իրանը և Թուրքիան բազմիցս հայտարարել են, որ տարածաշրջանային խնդիրների լուծմանը ոչ տարածաշրջանային խաղացողների մասնակցությունն անընդունելի է։
Ավելին, մենք հասել ենք այն փուլին, երբ Իրանը և Ադրբեջանը, որոնք ընդամենը մի քանի ամիս առաջ գրեթե պատերազմի շեմին էին, այսօր միաժամանակ հակադրվում են պաշտոնական Վաշինգտոնի հայտարարություններին և տարածաշրջանային գործերին միջամտելու նրա փորձերին։
Այսպես, Իրանի արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղար Նասեր Քենանին հայտարարել է, որ Իրանի և Ադրբեջանի համագործակցությունը շարունակվում է, և ԱՄՆ-ն իրավունք չունի միջամտելու Իրանի և հարևան երկրների բարեկամական հարաբերություններին։
Ադրբեջանի խորհրդարանն իր հերթին հայտարարություն է ընդունել ընդդեմ ԱՄՆ-ի, որտեղ նույնիսկ նշվում է, որ ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությունը վերջին տարիներին լիակատար փլուզում է ապրել ու այս առումով պետք է հատուկ նշել Մերձավոր Արևելքի և Աֆղանստանի քաղաքականությունը։
Այսինքն՝ մենք տեսնում ենք, որ առանց անվտանգության երաշխիքների «Հայաստանի քաղաքական ուկրաինացման» ֆոնին ընթանում է Հայաստանի դեմ տարածաշրջանային կոալիցիա կազմելու գործընթացը։
Իրականությունն այն է, որ Մոսկվան, Անկարան և Թեհրանը պատրաստ են «պատերազմնել միմյանց դեմ»՝ իրենց ազդեցության գոտին ընդլայնելու համար, բայց իրենց բոլոր հակասություններով և հակամարտություններով հանդերձ՝ չեն ցանկանում Վաշինգտոնին, Բրյուսելին կամ Փարիզին թույլ տալ մտնել Անդրկովկաս։ Ավելին, աշխարհաքաղաքականությունն այնքան դաժան է, որ գործընթացները կարող են հասնել այն աստիճանի, որ Հայաստանի Հանրապետության դեմ դեռևս վիրտուալ կոալիցիան կարող է վերածվել երկրի վրա գործող շատ իրական ձևաչափի։ Այդպիսին է կյանքն ու աշխարհաքաղաքական իրողությունները։
Ինչ վերաբերում է «ուկրաինացմանը», ապա պետք է ասել, որ եթե «Ուկրաինայի ֆիզիկական խորությունն» այնպիսին է, որ պատերազմի վտանգի դեպքում օտարերկրյա դիվանագիտական ներկայացուցչությունները, ԵԱՀԿ ներկայացուցիչները (որոնք Դոնբասում էին մինչև պատերազմի սկիզբը) և այլ կառույցները Կիևից մեկնեցին Լվով և այնտեղ շարունակեցին իրենց աշխատանքը, այնուհետև հայկական պետության տարածքների «ֆիզիկական խորությունն» այնպիսին է, որ նույն օտարերկրյա առաքելությունները և եվրոպացի դիտորդները, լավագույն դեպքում Բավրայից, կհայտարարեն, որ «հարձակումները Հայաստանի վրա անընդունելի են»։
Իրավիճակի ողջ պարադոքսն այն է, որ Հայաստանի «ուկրաինացման» գործընթացը տեղի է ունենում ոչ թե ազգային կամ պետական շահերից ելնելով, այլ կոնկրետ Նիկոլ Փաշինյանի և նրա շրջապատի շատ նեղ շրջանակի շահերից ելնելով։ Հայկական պետականությունը մտցվեց «քաղաքական տուրբուլենտների գոտի»՝ կանխելու 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի 9-րդ կետի կատարումը, որը նախատեսում է ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահ զորքերի հսկողության տակ գտնվող հաղորդակցությունների ապաշրջափակում։
Փաշինյանը չի ցանկանում այդ վերահսկողությունը տալ հենց Մոսկվային, ընդ որում, նա պատրաստ է այդ վերահսկողությունը տալ ցանկացած կողմի, հավատացեք, այդ թվում՝ Թուրքիային։ «Թավշյա հեղափոխության» առաջնորդը հրաժարվել է նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի կետերի կատարումից և Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի կազմում ոչ այն պատճառով, որ «մտահոգված է Հայաստանի ինքնիշխանությամբ», այլ այն պատճառով, որ դրանց իրականացումը անձամբ Փաշինյանի համար փակելու է Արևմուտքի հետ համագործակցության հեռանկարները (քաղաքական հավատարմության, անձնական ազնվության և այլնի երաշխիքներ չեն լինի):
Սա հենց այն իրականությունն է, որում մենք ապրում ենք, և այսօր, երբ իշխանությունները հաճախ մեջբերում են Եղիշե Չարենցի «ԵՐԿԻՐ ՆԱԻՐԻ» աշխատությունը և խոսում «ուղեղային մորմոքի» մասին, իրականում «ուղեղային մորմոքը» դա հրաժարվելն է ընդունել ֆիզիկական քարտեզների իրողությունները, որտեղ, մի կողմից, Թուրքիան և Ադրբեջանը ցանկանում են «կոտրել հայկական պետականության մեջքը», մյուս կողմից՝ ռազմավարական և բնական գործընկերներ, որոնք պատրաստ են օգնել գոյատևելուն։