ԱԼԻԵՎԸ ՀՍՏԱԿ ԲԱՑԱՀԱՅՏԵԼ Է, ԹԵ Ի՞ՆՉ ՄԻՋԱՆՑՔ Է ՊԱՀԱՆՋՈՒՄ ՓԱՇԻՆՅԱՆԻՑ (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)
ՌԴ-ն խանգարում էր Ադրբեջանին, բայց հենց Փաշինյանը պայքարեց Մոսկվայի դեմ
Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն։
Կրկին ու կրկին պետք է փաստենք, որ մենք շատ երկար ժամանակ է, ինչ գոյություն ունենք մի իրականության մեջ, որտեղ Հայաստանի և Արցախի հետ կապված հարցերին հաճախ ավելի վաղ են անդրադառնում ադրբեջանական և թուրքական մամուլում, քան ներկայիս իշխանությունները այդ մասին տեղեկացնում են հայ հասարակությանը։ Էրդողանն ու Ալիևը ժամանակ առ ժամանակ ցույց են տալիս, որ հայ հասարակության հետ ավելի անկեղծ են, քան Նիկոլ Փաշինյանը։
Հենց այդպես էլ եղավ նախորդ օրը Հայաստանի տարածքով, այսպես կոչված, «միջանցքի» հարցում։ Այս հարցի վերաբերյալ պարզաբանում է տվել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, ով ասել է, որ Փաշինյանի հետ «միջանցքի» հարցը քննարկվել է Բրյուսելյան բանակցությունների շրջանակում։
«Հայաստանն այժմ երկու տարբերակ ունի։ Նախ նրանք պետք է անհապաղ 42 կմ երկարությամբ երկաթուղի կառուցեն իրենց միջոցներով կամ եվրոպական հիմնադրամների գումարներով։
Մենք սա, ըստ էության, համարում ենք նրանց ինքնիշխան տարածքը, և ինքնիշխանության վերաբերյալ որևէ վերապահում չունենք։ Սակայն Ադրբեջանից Նախիջևան ազատ հասանելիություն պետք է լինի։ Այս առումով չպետք է լինեն մաքսատուրքեր, ստուգումներ, սահմանապահության ընթացակարգեր։ (Ի դեպ, նշենք, որ նախկինում Փաշինյանն էլ էր խոսում այս թեմայով, սակայն պաշտոնական Բաքուն իր վարկածով խնդիրներ ուներ հայ սահմանապահների կողմից ադրբեջանցի ուղևորների և բեռների ստուգման հետ, մինչդեռ իրավիճակը բոլորովին այլ էր, իսկ Ալիևի պահանջները՝ այլ)։ Դա մեր օրինական իրավունքն է»,-ասել է Ալիևը Բաքվում կայացած միջազգային համաժողովում:
Որպես նման նախագծի օրինակ՝ նա բերեց երկաթուղային գիծը Ռուսաստանի Դաշնության հիմնական մասից դեպի Կալինինգրադ։
Կրկին նշենք, որ, ըստ Ալիևի, ինքը Բրյուսելում քննարկել է այս նախագիծը Նիկոլ Փաշինյանի հետ։ Հենց այդ ժամանակ Բաքուն սկսեց նաև իրականացնել այլընտրանքային ճանապարհի նախագիծը Իրանից։
Փաստորեն, Ալիևը բացահայտեց Նիկոլ Փաշինյանին ուղղված Ադրբեջանի պահանջների էությունը՝ միջանցք Հայաստանի տարածքով, իսկ ադրբեջանական բեռների համար մաքսատուրքեր, ստուգումներ, սահմանապահության ընթացակարգեր չպետք է լինեն։
Նկատենք, որ երբ Ալիևն ասում է, որ «սահմանապահների ընթացակարգեր չպետք է լինեն», դա նշանակում է, որ պաշտոնական Բաքվի պահանջներն ուղղակիորեն հակասում են 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի դրույթներին, քանի որ նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթում հստակ ասվում էր, որ հաղորդակցություններում պետք է վերահսկողություն լինի՝ ռուս սահմանապահների կողմից։
Միևնույն ժամանակ, Ալիևը Ռուսաստանի Դաշնությունը տարածաշրջանային տրանսպորտային նախագծից դուրս մղելու «պատվավոր դերը» վստահել է Փաշինյանին, ով Հայաստանում հրահրում է ագրեսիվ հակառուսական հիստերիա՝ հասարակական կարծիքը նախապատրաստելով ԱԴԾ-ի ամբողջական դուրսբերմանը Հայաստանից: Այդ ներկայությունը խոչընդոտում է Ադրբեջանի շահերին, որը պահանջում է «միջանցք առանց սահմանապահների», այսինքն՝ առանց Հայաստանում Ռուսաստանի Դաշնության ԱԴԾ սահմանապահ զորքերի։
Փաշինյանը, աշխարհաքաղաքական շրջադարձ կատարելով, միայն փաստացի է ապահովում պաշտոնական Բաքվի ռազմավարական նպատակի իրականացումը։
Հիմա հասկացա՞ք, թե ինչու է երկրում հակառուսական հիստերիա զարգացել։ Հիմա հասկանու՞մ եք, թե ինչու է հասարակական կարծիքը նպատակաուղղված շահարկվում, և դա շարունակում են անել նաև մեր Արցախի անկումից հետո։
Ի դեպ, Ալիևի հայտարարության մեջ կա ևս մեկ կարևոր նրբերանգ՝ Հայաստանի տարածքով Ադրբեջանին դե ֆակտո արտատարածքային միջանցք տրամադրելը քննարկվել է արևմտյան բանակցային հարթակի շրջանակներում եռակողմ հանդիպման ժամանակ։ Փաստորեն, այս հարցը, որը հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման մաս է, և մտնում է «խաղաղության պայմանագրի» արևմտյան մոդելի մեջ։ Բավական չէր, որ արևմտյան բանակցային հարթակում Փաշինյանը, առանց արցախահայության համար որևէ երաշխիքի, Ադրբեջանին հանձնեց հայկական երկրորդ Հանրապետությունը, այլ նաև բանակցեց Ադրբեջանին արտատարածքային միջանցք տրամադրելու շուրջ։
2022 թվականի գարնանը Փաշինյանի ընտանեկան «Հայկական ժամանակ» թերթում հրապարակվեցին հոդվածներ, որոնցում հեղինակը, թաքնվելով «հավաստի աղբյուր» կեղծանվան հետևում, խոսում էր այն մասին, թե ինչ են պահանջում Ադրբեջանն ու Ռուսաստանը Հայաստանից։
«Պարզվեց», որ Մոսկվան ցանկանում էր անորոշ թողնել Արցախի կարգավիճակը, ցանկանում էր վերահսկել Սյունիքով Նախիջևան անցնող ճանապարհը և, ի վերջո, ցանկանում էր Հայաստանը միացնել ռուս-բելառուսական միութենական պետությանը։
Հրապարակումից մոտ մեկ ժամ չանցած՝ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հերքեց «հրապարակումը»՝ հատկապես ընդգծելով, որ Մոսկվան մտադիր չէ Հայաստանը միացնել Ռուսաստանի Դաշնության և Բելառուսի միութենական պետությանը։
Ո՛չ Փաշինյանը, ո՛չ նրա «հավաստի աղբյուրը» հետագայում չհերքեցին Պեսկովին, ինչը հաստատեց, որ Փաշինյանը ևս մեկ անգամ շահարկում էր հանրային կարծիքը։ Ավելին, նույն ժամանակահատվածում նույն «հավաստի աղբյուրը» խոստացել էր պատմել, թե ինչ է պահանջում Արևմուտքը Հայաստանից։ Սակայն նույնիսկ այստեղ Փաշինյանի հետ առնչվող սուբյեկտը չկատարեց հասարակությանը տված իր խոստումները և Արևմուտքի պահանջները, արևմտյան հարթակի շուրջ բանակցությունների էությունը հայ հասարակության համար գաղտնի մնաց։
Բանակցությունների էությունը գաղտնի մնաց, քանի դեռ Ալիևը չպատմեց դրանց մասին: Փաստորեն, Արևմուտքում բանակցություններ էին ընթանում Ադրբեջանին Հայաստանի Հանրապետության տարածքով արտատարածքային միջանցք տրամադրելու շուրջ, և, դատելով Ալիևի լկտի տոնից, Արևմուտքը նույնիսկ պատրաստ է ֆինանսավորել այս նախագիծը:
Եվ այսպես, Ալիևին կարելի է հանգիստ ընդգրկել Փաշինյանի ընտանեկան թերթի հեղինակների թվում, բայց դա չի հեշտացնում իրավիճակը Հայաստանում…