Մանվել ՍԱՐԳՍՅԱՆ․ ԱՅՆՊԵՍ Է ՍՏԱՑՎԵԼ, ՈՐ ԿՈՎԿԱՍԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ ԱԿԱՄԱ ՊԵՏՔ Է ԼՈՒԾԻ ԻՐԱՆԸ
Այնպես է ստացվել, որ Կովկասի ճակատագիրը ակամա պետք է լուծի Իրանը: Այս մասին Facebook-ի իր էջում գրել է Քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը:
Նա, մասնավորապես, նշել է. «Տավուշի մարզի չորս գյուղեր Ադրբեջանին հանձնելու Նիկոլ Փաշինյանի պատրաստակամությունը, որն արտահայտվեց անցած շաբաթվա աղմկահարույց գործողություններով, ինչպես և սպասվում էր, չհանգեցրեց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության թուլացման։ Պարզվեց, որ այս տարածքները ոչ մեկին չեն հետաքրքրում։ Եվ հակառակը, Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը սկսեցին բացահայտ հալածել Հայաստանը՝ նախապատրաստվելով հաջորդ սադրանքներին։
Ապրիլի 5-ին Փաշինյանի հանդիպումը Միացյալ Նահանգների և Եվրամիության ներկայացուցիչների հետ Հայաստանի ընդդիմախոսներին հասցրեց այն աստիճանի, որ նրանց «խելագարվել են»։ Բայց, ինչպես տեսնում եք, Հայաստանի հարցով ռուս-ադրբեջանական վերջին ակտիվությունը զգում է իր թուլությունը։ Եվ ինչպես միշտ, պետք էր սպասել փրկարար «զանգ ընկերոջը»՝ Թուրքիային:
Ապրիլի 1-ին Սերգեյ Լավրովը զանգահարել է Ֆիդանին և խոսել տարածաշրջանային ձևաչափով «3+3» հարթակի գործարկման մասին։ Հետաքրքիր է, ինչու հանկարծ հիշեցին այս ֆորմատը։ Հասկանալի է, թե ինչու. նրանք հիշեցին, որ առանց Իրանի այլևս հնարավոր չէ որևէ բան լուծել տարածաշրջանում. սա 1920-ականները չեն։ Կովկասի նախկին տերը վերադարձել է, ու վերադարձել իր քմահաճույքներով։ Վերջին խոսքն այժմ նրանն է, որքան էլ դա տհաճ է գիտակցել Լենին-Քեմալական ժամանակների ժառանգներին։
Սա, իհարկե, չի հեշտացնում Հայաստանի գործը։ Բայց եթե Հայաստանի իշխանություններն ունեն թեկուզ մի կաթիլ խելք, ապա տարածաշրջանային ուժերի հարաբերակցության մեջ կարող են տեսնել ոչ միայն պետականությունը պահպանելու, այլև աշխարհում բոլորի հետ հավասար խոսակցության մեջ մտնելու լուրջ հնարավորություն։ Շարունակել մսխել սեփական տարածքները թուրքերի ու ռուսների բարեհաճության հույսով ուղղակի հիմարություն է, եթե ոչ ծիծաղելի։ Մեր հակառակորդները վաղուց ցույց են տվել, որ իրենց ոչ թե տարածքներն են հետաքրքրում, այլ պետականության իրավունքը։ Ավելի կոնկրետ՝ նրանց հետաքրքրում են այն մեխանիզմները, որոնք ստիպում են Հայաստանին հրաժարվել պետականության իրավունքից։
Նման բաների մասին չէին մտածում Հայաստանում նրանք, որոնք սրտում «հորթային հրճվանքով» հանձնեցին Արցախը «հանուն փրկության»։ Նրանք չգիտեին, որ հանձնելով իրենց պետության մի մասը՝ իրենք պատրաստակամություն են հայտնել քննարկել նաև պետության մնացած մասի հարցը։
Բայց հիմա հնարավորություն կա վերանայելու սեփական կեղծ համոզմունքները։ «Մեծ քեռիները» խճճվել են սեփական շահերի մեջ. չափազանց շատ «քեռիներ» են հավաքվել Հայաստանի շուրջը։ Նման իրավիճակում Հայաստանը նույնպես կարող է ինչ-որ բան առաջարկել։
Կամ ի՞նչ են ուզում Իրանից։ Իրանական քաղաքականության հիմքում ընկած է երրորդ երկրների մուտքը տարածաշրջան կանխելու սկզբունքը։ Միակ հանգամանքը, որը Իրանին մոտեցնում է Ռուսաստանին և Թուրքիային, դա տարածաշրջանում արևմտյան երկրների զորքերի հայտնվելու սպառնալիքն է։
Հայաստանին ուղղված մեղադրանքը, թե նա փորձում է իր տարածքում արևմտյան երկրների զորքեր տեղակայել, Իրանին Ռուսաստանի և Թուրքիայի հետ դաշինքի մեջ ներքաշելու միակ մեխանիզմն է։
Սա այն է, ինչ անում է Ռուսաստանը՝ փորձելով համոզել Իրանին աջակցել տարածաշրջանում 3+3 ձևաչափին։ Հայաստանի համար պետք է պարզ լինի, որ այս ձևաչափի քաղաքականության էությունը Հայաստանի մեկուսացումն է Արևմուտքից և ստիպելը կատարել ռուս-թուրքական դաշինքի կամքը՝ ճեղքել Սյունիքով միջանցքը և գրավել Հայաստանի տարածքը։
Բայց խնդիրն այն է, որ արմատական հակասություն կա Հայաստանի երեք տարածաշրջանային հարևանների շահերի մեջ։ Համաձայնելով համագործակցել 3+3 ձևաչափի շրջանակներում երրորդ ուժերի մուտքը տարածաշրջան կանխելու համար՝ Իրանը հանդես է գալիս Հայաստանի տարածքում էքսպանսիայի հակառակորդ։
Հենց այստեղ է առաջանում Հայաստանի համար հնարավորությունների պատուհանը։ Հայաստանը պետք է Իրանին առաջարկի համագործակցություն՝ հիմնված երրորդ կողմերին տարածաշրջան չթողնելու սկզբունքի վրա. նման համագործակցությունը, արևմտյան երկրների հետ Հայաստանի համագործակցության հետ մեկտեղ, կարող է ապահովել Հայաստանի շուրջ շահերի անհրաժեշտ հավասարակշռությունը։
Պետք է նկատի ունենալ, որ ԱՄՆ-ն իր վրա պատասխանատվություն չի վերցնում Հայաստանին անվտանգության երաշխիքներ տրամադրելու հարցում, սակայն պատրաստ է օգնել Հայաստանին պաշտպանել իր անվտանգությունը։
Ըստ այդմ, Հայաստանի այս ռազմավարությունը չի կարող առանձնահատուկ դժվարություններ առաջացնել ԱՄՆ-ի համար։ Հատկանշական է, որ Հայաստանի առաջարկած ռազմավարությունը բավականին ձեռնտու է հարևան Վրաստանին. Վրաստանին նույնպես անհրաժեշտ է ռուս-թուրքական ճնշմանը հակազդելու մեխանիզմ։
Երբեմն արժե այսպես նայել աշխարհին և ինքդ քեզ»: