ՌՈՒԲԵՆ ԳԱԼՉՅԱՆԻ ԱՇԽԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎՍ ՄԵԿ ՈՒԺԵՂ ՀԱԿԱՀԱՐՎԱԾ Է ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ԶԵՂԾԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆԸ
Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահության կլոր դահլիճում տեղի ունեցավ աշխարհագրագետ, քարտեզագիր, քարտեզագետ Ռուբեն Գալչյանի «Ադրբեջանի ազգային ատլասի 2014 թվականի «պատմական» քարտեզների և «Արևմտյան Ադրբեջան» հորինված տերմինի հետազոտություն» երկլեզու գրքի շնորհանդեսը:
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ «Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամի տնօրեն Ռոբերտ Ղազարյանը նշեց, որ այսօր արդեն սեղանին ունենք դրված մի կարևոր աշխատություն, որի մասին պետք է շարունակ խոսել՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, թե ինչ թեմաներ է ընդգրկել սույն աշխատությունը։
«Ադրբեջանական կեղծարարությունների դեմ և դրանց դիմագրավման ուղղությամբ մեր հիմնադրամի, ակադեմիական ինստիտուտների, առանձին բուհական գիտաշխատողների կողմից տարվում են տարաբնույթ աշխատանքներ, բայց այդ ամենը դեռ բավարար չէ, հետևաբար այս աշխատության հրատարակությունը կլրացնի այդ աշխատանքներում առկա բացերից մեկը։ Գրքի շնորհանդեսը նպաստելու է մեր ընդհանուր գործին»,- ասաց Ղազարյանը և հավելեց, որ շնորհանդեսից հետո կկազմակերպվի գրքի պատշաճ տարածման գործընթացը, որպեսզի արժեքավոր աշխատության օրինակները հասնեն նպատակային հասցեատերերին։
ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն, ինչպես նաև վերոհիշյալ աշխատության խմբագիր Աշոտ Մելքոնյանը նշեց, որ Ռուբեն Գալչյանն ամբողջ մեկ գիտահետազոտական ինստիտուտի աշխատանք է կատարում՝ չստվերելով, իհարկե, ակադեմիական շրջանակների կողմից կատարվող աշխատանքները, որոնք միտված են հավուր պատշաճի հակադարձելու թուրք-ադրբեջանական կեղծարարություններին։
«Գալչյանն այնքան է խորացել խնդրի մեջ՝ կատարելով վիթխարի աշխատանք, որ այսօր, երբ խոսք է գնում քարտեզագիրների գործունեության մասին, բոլորը նախևառաջ մատնանշում են նրան։ Աշխատանքի բերումով մեզնից շատերը հետևում են թուրք-ադրբեջանական կեղծարարությանը՝ սկսած 1950-60-ական թվականներից, Բունյաթովի ժամանակներից։ Տեսնում ենք, թե ինչպես են այդ կեղծ աղվանական տեսությունը հորինել, կեղծ Ադրբեջան տերմինը մտցրել շրջանառության մեջ։ Նկատում ենք նաև, որ երբ մեզանում տպագրվում է այդ խնդիրների վերաբերյալ որևէ գիրք, ադրբեջանցիները մանրադիտակով հետևում են և անմիջապես, երբ տեսնում են բացթողումներ, կառչում են ու արձագանքում։ Բայց շատ հետաքրքիր է, որ «բունյաթովշչինայի» դեմ պայքարող հայ մասնագետների մի զգալի մասին ադրբեջանցիներն ընդհանրապես չեն անդրադառնում»,- ասաց Մելքոնյանը։
Նրա խոսքով՝ տվյալ մասնագետներից մեկը Ռուբեն Գալչյանն է, որի բազմալեզու գրքերի շնորհանդեսները տեղի են ունենում ոչ միայն Հայաստանում, այլև արտասահմանում՝ Մոսկվայում, Լոնդոնում և այլուր։ Ադրբեջանցիները չեն անդրադառնում դրանց, որովհետև այդ աշխատությունները գրվել են բարձր մակարդակով և պարունակում են անվիճելի փաստեր։
«Բնագավառն ինքնին այնպիսին է, որ կեղծիք թույլ տալը շատ դժվար է։ Աշխարհի տարբեր երկրներում, տարբեր տպարաններում տպագրվել են քարտեզներ, որոնց վրա հստակ հայերենով և այլ լեզուներով գրված է Հայաստան, որը ջնջել հնարավոր չէ։ Բայց երբ կեղծարարին վճարում են և քաղաքական առումով ուղղորդում, ապա նա փորձում է ինչ-որ ձև գտնել՝ ընդհուպ մինչև Հայաստան բառը քարտեզներից հանելով։ 2014 թվականին հրատարակված Ադրբեջանի պաշտոնական ատլասը բնականաբար պարունակում է կեղծիքներ։ Մեզ հաջողվեց այդ նյութը ձեռք բերել և փոխանցել պարոն Գալչյանին, ով անմիջապես արձագանքեց և հղացավ ադրբեջանական պետական ատլասի վերաբերյալ աշխատանք գրելու գաղափարը։ Ճանաչելով Գալչյանին՝ կարող ենք ասել, որ նա չի շրջանցել իրականությունը, թույլ չի տվել կեղծիքներ, որովհետև կոչված է նման երևույթների դեմ պայքարելու համար։ Ադրբեջանցիները հրաժարվում են բանավիճել Գալչյանի հետ, քանզի լավ գիտակցում են, որ գործ կունենան ճշմարտության հետ»,- ասաց Մելքոնյանը։
Միջոցառմանը ներկա ԱԺ պատգամավոր, «Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան» համահայկական միության նախագահ Վիլեն Գաբրիելյանն «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նշեց, որ, կեղծելով Հայաստանի և մյուս հարևանների պատմությունը, Ադրբեջանն այսօր փորձում է մեր տարածաշրջանը մշտապես պահել պերմանենտ պատերազմների վիճակում։
«Թե՛ պետությունը, թե՛ հասարակական սեկտորն աշխատում են ադրբեջանական քարոզչությանն ու կեղծիքներին հակազդելու ուղղությամբ։ Նախկինում ունեցել ենք որոշակի արդյունքներ, ապագայում էլ կունենանք հենց միջազգային ատյանների իրավական ակտերի ու որոշումների տեսքով։ Պետության, ակադեմիական շրջանակների ու քաղհասարակության միասնական ու հետևողական աշխատանքը միանշանակ կբերի ցանկալի արդյունքի։ Մենք պետք է աշխատենք նաև այն պետությունների հանրության հետ, որոնց պատմությունը նույնպես փորձում են աղճատել ու նենգափոխել։ Կեղծարարության դեմ պայքարում են ճշմարտությունը բարձրաձայնելով ու հանրայնացնելով»,- ասաց Գաբրիելյանը։
Իր խոսքում Ռուբեն Գալչյանը նշեց, որ ադրբեջանցիները 2012 թվականին վերջին անգամ փորձել են Բրյուսելում բանավիճել իր հետ՝ իր հեղինակած «Ադրբեջանի հնարովի պատմությունը» գրքի կապակցությամբ, սակայն բախվելով իրականությանն ու անբեկանելի փաստարկներին՝ տեղի են տվել։
«Դրանից հետո ոչ ոք չհամարձակվեց առարկել ինձ կամ խոսել որևէ բանի մասին, քանի որ ես իմ աշխատություններում անդրադարձել եմ օտար աղբյուրներին՝ հղում կատարելով այլազգի պատմաբանների ու գիտնականների աշխատություններին։ Հայկական փաստերի վրա չեմ կենտրոնանում, որպեսզի չասեն, թե կողմնակալ աշխատություններ եմ գրում։ Վկայակոչում եմ հիմնականում հունահռոմեական, լատինական, պարսկական, արաբական աղբյուրները, որոնց դեմ որևէ առարկություն չունեն»,- ասաց Գալչյանը։
Նա տեղեկացրեց, որ Ադրբեջանի ազգային ատլասի հեղինակները վերատպված քարտեզների վրայից ջնջել են Հայաստան անունը և նորից թողարկել՝ որպես քարտեզների «իրական» պատկեր։ Խմբագիրները հաճախ սխալվել են՝ մասնակի ջնջելով կամ հիմնականում չնկատելով վերատպված քարտեզների վրա եղած մյուս Հայաստան անունները։ Գալչյանի աշխատության մեջ բացահայտվում են քարտեզագրական կեղծիքները և ներկայացվում ատլասում տպագրված կեղծ քարտեզների իրական պատճենները։ Ավելին, ցույց է տրվում, որ Արաքս գետի հյուսիսային ափին երբեք Ադրբեջան անունով երկիր գոյություն չի ունեցել՝ միևնույն ժամանակ հաստատելով, որ Ադրբեջան անունը պատկանում է Իրանի հյուսիս-արևմտյան նահանգին՝ փաստ, որը տեսանելի է 1918 թվականից վաղ տպագրված բոլոր քարտեզների վրա։
«2007 թվականին Ադրբեջանի մշակույթի և զբոսաշրջության նախարարությունը հրապարակեց Ազիզ Ալեքբարլիի «Արևմտյան Ադրբեջանի հուշարձանները» գիրքը՝ նպատակ ունենալով ներկայացնել ՀՀ-ն որպես «Արևմտյան Ադրբեջան»։ Այդ նպատակին հասնելու համար նրանք հայկական բոլոր հուշարձանները, այդ թվում՝ նախաքրիստոնեական և քարե դարաշրջանի հուշարձանները պիտակավորում են որպես թուրքական՝ մի անուն, որը վաղ միջնադարում գոյություն չի ունեցել։ Նրանք նույնիսկ պնդում են, թե ՀՀ-ն իրականում միջինասիական ծագում ունեցող օղուզ թյուրքերի հայրենիքն է։ Իմ աշխատության մեջ քննարկվում է այդ տեսության հեղինակների երևակայության ֆանտաստիկ թռիչքը՝ օգտագործելով տարբեր արևմտյան ու իսլամական պատմական աղբյուրներ»,- ասաց Գալչյանը։
Գիրքը բաղկացած է երկու մասից՝ կապված Ադրբեջանի քարտեզագրական կեղծիքների հետ։ Առաջին մասում քննարկվում են օտարերկրյա քարտեզագրողների կեղծված քարտեզները, ինչպես նաև այդ քարտեզների բնօրինակները։ Երկրորդ մասը նվիրված է ադրբեջանական կեղծարարության բացահայտմանը, որը Հայաստանի Հանրապետության տարածքը ներկայացնում է որպես «Արևմտյան Ադրբեջան»։ Գիրքը հրատարակվել է «Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամի ֆինանսական աջակցությամբ։
Մանվել Մարգարյան, «Արմենպրես»