«ՀՐԱՇՔ ՏԵՂԻ ՉՈՒՆԵՑԱՎ». ԱԼԻԵՎԸ ՄԵՐԺԵՑ ՓԱՇԻՆՅԱՆԻ ՀԵՐԹԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱՐԿԸ (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)
ՀՀ իշխանությունների աշխարհաքաղաքական ձախողումների շարքը սպառնալիք է ազգային անվտանգությանը
Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.
«Հայաստանի համար վերջին 6 տարիները կարելի է տարբեր կերպ բնութագրել, սակայն ակնհայտ է, որ 2018-ից մինչ օրս ընկած ժամանակահատվածը աշխարհաքաղաքական աղետալի ձախողումների շարան է, որն այսօր սպառնում է ազգային անվտանգությանը։ Պետք չէ հեռուն փնտրել օրինակներ դա ապացուցելու համար: Սեպտեմբերի 9-10-ին ականատես եղանք հերթական ձախողմանը: Սեպտեմբերի 9-ին ՀՀ արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանն ասել է, որ Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի նախագծի տասներորդ խմբագրական տարբերակում պաշտոնական Երևանի ներկայացուցիչները ներառել են ամբողջ համաձայնեցված տեքստը, հոդվածները և հոդվածների մասերը։ Արտգործնախարարը նաև հայտարարել է, որ Երևանն ու Բաքուն իրական հնարավորություն ունեն կարճ ժամանակում ստորագրելու փաստաթուղթը՝ դրանով իսկ կրկնելով Նիկոլ Փաշինյանի առաջարկը՝ ստորագրել փաստաթուղթը՝ համաձայնագրի 16 հոդվածներից արդեն համաձայնեցված 13-ի հիման վրա։
Բաքուն արձագանքել է Միրզոյանի հայտարարություններին՝ հայտարարելով, որ Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագրի նախագծի որոշ դրույթներ չեն կարող համաձայնեցվել, քանի որ Երևանը, ադրբեջանական կողմի կարծիքով, չի կատարել անհրաժեշտ պայմանները։ «Թեև նախագծի շատ դրույթներ արդեն համաձայնեցված են, այսինքն՝ մոտավորապես 80%-ը, որոշ կետեր դեռ համաձայնեցված չեն։ Բայց դա չի նշանակում, որ համաձայնագիրը պետք է ստորագրվի նախագծից չհամաձայնեցված դրույթները բացառելով, ինչպես առաջարկում է հայկական կողմը։ Դա անընդունելի է»,- ասել է Ադրբեջանի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Այխան Հաջիզադեն։
Իրավիճակի պարադոքսն այն է, որ չնայած սեպտեմբերի 9-ին հայտարարված ադրբեջանական կողմի մերժմանը, Նիկոլ Փաշինյանը սեպտեմբերի 10-ին Երևանի դիվանագիտական ֆորումում անձամբ կրկնեց նույն առաջարկը՝ համաձայնագիր ստորագրել արդեն համաձայնեցված 13 հոդվածների հիման վրա։ Բաքուն, ինչպես և սպասվում էր, հրաժարվեց պայմանագրի 16 հոդվածներից 13-ի հիման վրա խաղաղության պայմանագիր կնքելու տարբերակից։ Կրկին ընդգծենք, որ սա Փաշինյանի հերթական ձախողումն է, աշխարհաքաղաքական ձախողումը, քանի որ նրա նախաձեռնություններից ևս մեկը մերժվել է Իլհամ Ալիևի կողմից։
Հիշեցնենք, որ 2022 թվականի աշնանը ու 2023 թվականի ձմռանը, Փաշինյանը պաշտոնական Բաքվին առաջարկեց ստորագրել «շրջանակային համաձայնագիր»։ Այսինքն՝ համաձայնեցնել և ընդունել մի շարք սկզբունքներ, որոնց վրա պետք է կառուցվեն երկու երկրների հարաբերությունները։ Բաքուն ոչ միայն մերժեց այս առաջարկը, այլև 2023 թվականի սեպտեմբերին իրականացրեց էթնիկ զտումներ Արցախում, իսկ 2024 թվականի գարնանն ու ամռանը, առանց սահմանների սահմանազատման սկզբունքների մասին ստորագրված համաձայնագրի, Տավուշի մարզում ստացավ տարածքներ: Փաշինյանի վերջին ձախողումը վկայում է այն մասին, որ բանակցային սեղանի շուրջ Երևանին ամենաչնչին տեսանելի հաջողության հասնելու հիմնական խնդիրներից մեկը հենց այս բանակցությունների ձևաչափն է։
Երկար տարիներ հայր և որդի Ալիևները ձգտում էին և՛ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարմանը, և՛ գործընթացն առանց միջնորդի երկկողմանի բանակցությունների անցնելուն։ Բանակցային գործընթացում միջնորդն անհրաժեշտ է ինչպես պայմանավորվածությունների կատարումը վերահսկելու, այնպես էլ կողմերի դիրքորոշումները հավասարակշռելու համար։Մեր դեպքում չկա ոչ մեկը, ոչ մյուսը, և «առանց միջնորդի բանակցությունների» ձևաչափը Բաքվին թույլ է տալիս թիկունքում զգալ Թուրքիայի աջակցությունը, իսկ Երևանը Նիկոլ Փաշինյանի ջանքերով, որը «դոկտրինալ» ձգտում է Ռուսաստանին ամեն գնով հեռացնել տարածաշրջանից, մնաց միայնակ Անկարայի և Բաքվի հետ բանակցությունների սեղանի շուրջ։ Այս դեպքում գործընթացում հավասարակշռության մասին խոսել չի կարելի։ Այս «իրավիճակում» Փաշինյանը շուտով Հայաստանը բանակցային սեղանից կտեղափոխի «բանակցային սեղան»:
Փաշինյանի աշխարհաքաղաքական ձախողումները մեզ արդեն արժեցել են Արցախ: Շատ մոտ ապագան ցույց կտա՝ արդյոք դրանք կարժենան նաև Հայաստան։
Մտածե՛ք այդ մասին…»։