ԲՈԼԹՈՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ Օ’ԲՐԱՅԵՆ. ՓԱՇԻՆՅԱՆԻ ՍՏՐԱՏԵԳՆԵՐԸ (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)
Հայաստանի համար ամերիկյան ռազմավարական պլանավորման արդյունքները
Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.
«ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի տեղակալ Ջեյմս Օ’Բրայենը հայտարարել է, որ Ռուսաստանի և Իրանի կողմից ստեղծված անվտանգության ճարտարապետությունն անցանկալի է Հարավային Կովկասի երկրների համար։
«Ռուսաստանի և Իրանի՝ որպես տարածաշրջանային (Հարավային Կովկաս) անվտանգության հիմնական խաղացողների առանցքի շուրջ կառուցված ապագան անկայուն է և անցանկալի, այդ թվում՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի կառավարությունների համար», — ասել է Օ՛Բրայենը։
Չի կարելի ասել, որ ամերիկացի դիվանագետը նոր բան է ասել։ Ավելին, մնում է միայն շնորհակալություն հայտնել նրա, որ հայ ժողովրդի հետ ավելի անկեղծ է, քան ՀՀ իշխանությունները, և առաջին հերթին ՝ Նիկոլ Փաշինյանը:
Օ’Բրայենի հայտարարությունն, ի թիվս այլ բաների, նշանակում է, որ Թեհրանը և Մոսկվան անվտանգության երաշխիքներ են առաջարկում Հայաստանին, եթե Երևանը հրաժարվի տարածաշրջան ոչ տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական խաղացողներ մտցնելու փորձերից: Սակայն քանի որ դա հակասում է Վաշինգտոնի ռազմավարությանը, Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարվում է ոչ միայն ռուս-իրանական երաշխիքներից, այլ նույնիսկ փորձում է նվազագույնի հասցնել Երևանի պաշտոնական և ոչ պաշտոնական շփումները Մոսկվայի և Թեհրանի հետ:
Ի դեպ, խոսելով ռազմավարության մասին… ԱՄՆ-ն իսկապես ռազմավարություն ունի Հայաստանի մասով: Ռազմավարություն, որը կարելի է վերնագրել այսպես՝ «Բոլթոնից մինչև Օ’Բրայեն»:
Ջոն Բոլթոնը ժամանակին ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականն էր՝ ամերիկյան քաղաքականության «բազեներից» մեկը։ Հենց նրա՝ 2018 թվականի ամռանը Հայաստան կատարած այցն էր, որ ռազմավարական երանգ հաղորդեց փաշինյանական կառավարության քաղաքականությանը հաջորդ ողջ ժամանակահատվածի համար՝ ընդհուպ մինչև մեր օրերը։ Բոլթոնի և ԱՄՆ-ի ռազմավարությունը հանգում էր մի քանի թեզերի. Հայաստանը պետք է ազատվեր «պատմական կարծրատիպերից ու կաղապարներից», ուստի պետք է զիջեր Ղարաբաղի հարցում՝ «իր հասարակությանը նախապատրաստելով խաղաղության», միաժամանակ զրոյացնելով Իրանի և Ռուսաստանի գործոնները տարածաշրջանում:
Բոլթոնի ծրագիրը ներառում էր ոչ միայն իրանական գործոնի ոչնչացում, այլ նաև Մերձավոր Արևելքի վերափոխման աշխարհաքաղաքական ծրագիր։ Բոլթոնի ընկալմամբ՝ «Թուրքիան ԱՄՆ-ի ամենահետևողական դաշնակիցն է տարածաշրջանում»։ Տրամաբանական է, որ այս ծրագրի շրջանակներում Իրանի թուլացումից հետո տարածաշրջանում առաջացած բացը պետք է լրացնի Անկարան։
Ավելի քան 6 տարի է, ինչ իրականացվում է հենց այս պլանը, և Օ՛Բրայենի խոսքերն այս ծրագրի միայն մի մասն են։ Բոլթոնի (այսինքն՝ ամերիկյան վարչակազմի) սահմանածի շրջանակներում Փաշինյանն արդեն հանձնել է Արցախը, սահմանազատման քողի տակ զիջում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքների մի մասը և ոչնչացնում է Իրանի և Ռուսաստանի հետ ռազմավարական հարաբերությունները։ Ի դեպ, հենց «պատմական կարծրատիպերից հրաժարվելու» երևույթով է պետք բագատրել Արարատ Միրզոյանի վերջին հարձակումը Մոսկվայի վրա, երբ վերջինս հայտարարեց, որ հայ հասարակությունն ավանդաբար իր անվտանգությունը կապում էր Ռուսաստանի Դաշնության հետ, իսկ այժմ հասարակությունը հիասթափված է։
Բոլթոնի ծրագրի իրագործման 6 տարին ոչ միայն Օ՛Բրայենի հայտարարությունն է, այլև Տոյվո Կլաարի խոսքերը, որը պնդում էր՝ «Թուրքիան կարող է օգտակար լինել տարածաշրջանային խաղաղության հաստատման համար՝ որպես տարածաշրջանի առաջատար երկիր»։
Հայաստանի համար ամերիկյան ռազմավարական ծրագրավորման 6 տարին նշանակում է ոչ միայն Հայաստան առանց Արցախի, Արցախ առանց 120 հազար հայերի, այլ նաև Ադրբեջանի հետ պատերազմի վտանգ, որն արդեն կախված է Հայաստանի Հանրապետության գլխին (ինչի հավանականությունը բացահայտորեն հայտարարեց հոկտեմբերի 7-ին՝ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Անի Բադալյանը)։
Դժվար չէ պատկերացնել, թե ինչ կլինի Հայաստանի համար ամերիկյան ռազմավարական պլանավորման ևս մի քանի տարում…
Ո՞վ ասաց, որ Ղարաբաղը «ռուսական օկուպացիայից» ազատելու համար ամերիկացիները կարող են մղել Փաշինյանին հանձնելու Արցախը, բայց չեն կարող մղել լուծարել հենց Հայաստանը։ Ի վերջո, եթե ՀՀ-ում հայեր չլինեն, ռուս զինվորականների ներկայության հիմք չի լինի, և դրանով իսկ կավարտվի «Ռուսաստանի կողմից Անդրկովկասի տարածաշրջանի դարավոր օկուպացիան»…
Մտածե՛ք այդ մասին…»։