ՓՈՐՁԱԳԵՏ․ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԴԱՄԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՐԻԿՍ-ԻՆ ԱՆԽՈՒՍԱՓԵԼԻ Է
Չնայած ԲՐԻԿՍ-ին անդամակցության հարցը քննարկելու վաղաժամկետության մասին Հայաստանի կառավարության պաշտոնական դիրքորոշմանը, հայտնի հայ տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը համոզված է, որ Հայաստանն անխուսափելիորեն դիմում կներկայացնի կազմակերպությանն անդամակցելու համար: Փորձագետը մատնանշում է տնտեսական անհրաժեշտությունն ու աշխարհաքաղաքական իրողությունները, որոնք, ըստ նրա, երկրին այլ ընտրություն չեն թողնում:
Հոկտեմբերի 22-24-ը Կազանում կայանալիք ԲՐԻԿՍ-ի առաջիկա գագաթնաժողովը կրկին բարձրացրել է հետխորհրդային տարածքում այս միջազգային կազմակերպության ազդեցության հնարավոր ընդլայնման հարցը: Հայաստանը, որը հրավեր է ստացել գագաթնաժողովին, հայտնվել է ԲՐԻԿՍ-ի հետ համագործակցության հեռանկարների շուրջ քննարկումների կենտրոնում: Սակայն Երևանի պաշտոնական դիրքորոշումը մնում է զգուշավոր:
Հայաստանի փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը հոկտեմբերի 21-ին խորհրդարանում հայտարարել է, որ երկրի կառավարությունն այս փուլում չի քննարկում ԲՐԻԿՍ-ին անդամակցելու հարցը: Նրա խոսքով՝ թեև Հայաստանը կմասնակցի առաջիկա գագաթնաժողովին, սակայն դժվար է գնահատել կազմակերպությանն անդամակցության հեռանկարները: Գրիգորյանն ընդգծել է ԲՐԻԿՍ-ի շրջանակներում կոնսոլիդացիայի վերաբերյալ բազմաթիव քննարկումներ անցկացնելու անհրաժեշտությունը՝ նախքան հնարավոր կլինի հասկանալ այս գործընթացի էությունն ու դրա կենսունակությունը:
Միևնույն ժամանակ, տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանն այլ տեսակետ ունի: VERELQ-ի հետ զրույցում նա վստահություն է հայտնել, որ Հայաստանը վերջի վերջո դիմում կներկայացնի ԲՐԻԿՍ-ին անդամակցելու համար: «Ես կարող եմ համարձակորեն կանխատեսել, որ Հայաստանը կներկայացնի այդ դիմումը: Որովհետև Հայաստանն այլընտրանք չունի: Ի վերջո, Հայաստանը դա կանի», - ասել է Մանասերյանը:
Փորձագետն իր դիրքորոշումը հիմնավորում է մի շարք գործոններով: Նախ, նա մատնանշում է նման քայլի տնտեսական նպատակահարմարությունը: «Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության ավելի քան 80%-ը բաժին է ընկնում ԲՐԻԿՍ-ի երկրներին: Այս առումով Հայաստանի մասնակցությունը լիովին տրամաբանական է, և Հայաստանը պարզապես չէր կարող չմասնակցել», - նշում է Մանասերյանը:
Բացի այդ, տնտեսագետն ընդգծում է տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական իրողությունները: Նրա խոսքով՝ «3+3» ձևաչափով Հարավային Կովկասում և դրա շուրջ տեղի է ունենում ԲՐԻԿՍ-ի ներթափանցում: Թուրքիան և Ադրբեջանը ցանկություն են հայտնել անդամակցել կազմակերպությանը, Իրանն արդեն դրա անդամ է, իսկ Վրաստանը, որը ավանդաբար համարվում էր տարածաշրջանի ամենաարևմտամետ երկիրը, վերջին ժամանակներս ավելի հավասարակշռված քաղաքականություն է վարում:
«Կասկած չունեմ, որ հոկտեմբերի 26-ի խորհրդարանական ընտրություններից հետո, ներկայիս իշխանության պահպանման դեպքում, Վրաստանը նույնպես կսկսի ԲՐԻԿՍ-ի հետ իրական մերձեցման գործընթաց՝ մինչև կազմակերպությանն անդամակցելը: Հետևաբար, Հայաստանին այս առումով, այսպես ասած, հատուկ ընտրություն կամ մանևրելու տարածք չի մնում», - բացատրում է Մանասերյանը:
Փորձագետը նաև ուշադրություն է դարձնում գլոբալ միտումներին, մասնավորապես՝ բազմաբևեռ աշխարհի ձևավորմանը: Նրա կարծիքով՝ Հայաստանը, չնայած իր մասշտաբներին, պարտադիր պետք է մասնակցի այս գործընթացին:
Սակայն Մանասերյանը քննադատում է Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությանը ԲՐԻԿՍ-ի հետ կապված հստակ ռազմավարության և սեփական օրակարգի բացակայության համար: «Հայաստանը սպասելիքներ չպետք է ունենա: Հայաստանը պետք է աշխատի իր վրա, ներկայացնի իր օրակարգը և հասնի դրա առաջմղմանը: Պարզապես անհրաժեշտ է մշակել սեփական օրակարգ՝ առաջնահերթություններով: Իսկ դա Հայաստանում չկա», - ընդգծում է փորձագետը:
Մանասերյանի կարծիքով՝ Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունն իրեն դիրքավորում է որպես ավելի արևմտամետ, ինչը սահմանափակում է երկրի հնարավորությունները՝ համագործակցելու այն պետությունների և կազմակերպությունների հետ, որոնց հետ համընկնում են նրա ազգային շահերը՝ թե՛ տնտեսական, թե՛ քաղաքական:
Փորձագետը նաև ուշադրություն է դարձնում ԲՐԻԿՍ-ի հետ համագործակցության պոտենցիալ օգուտներին, մասնավորապես՝ Իրանի հետ հարաբերությունների տեսանկյունից: «Պետք է նաև հաշվի առնել, որ Իրանը՝ որպես արդեն ԲՐԻԿՍ-ի անդամ, և ազատ առևտրի պայմանագիրը, որը մենք ԵԱՏՄ-ի շրջանակներում կնքեցինք Իրանի հետ անցյալ տարվա դեկտեմբերին, նույնպես մեծ հնարավորություն են Հայաստանի համար», - նշում է Մանասերյանը:
Ի վերջո, տնտեսագետը կոչ է անում Հայաստանի ղեկավարությանն ավելի պրոակտիվ դիրքորոշում ընդունել և կարևոր որոշումներ կայացնելիս բացառապես Արևմուտքին չկողմնորոշվել: «Ի՞նչ է մնում Հայաստանին անել: Մեկուսացմա՞ն մեջ լինել: Արևմուտքին դուր եկող քայլեր անե՞լ և իր տնտեսության մեջ ոչինչ կոնկրետ չունենա՞լ, սոցիալական խնդիրների լուծման համար նույնպես», - հարց է բարձրացնում Մանասերյանը:
Այսպիսով, չնայած Հայաստանի կառավարության զգուշավոր պաշտոնական դիրքորոշմանը, փորձագիտական հանրությունը տեսնում է ԲՐԻԿՍ-ի հետ Հայաստանի ավելի սերտ համագործակցության անխուսափելիությունը: Կազանում կայանալիք առաջիկա գագաթնաժողովը կարող է կարևոր փուլ դառնալ այս կազմակերպության նկատմամբ երկրի հետագա ուղու որոշման գործում:
Սակայն, ինչպես ընդգծում է Թաթուլ Մանասերյանը, հաջող փոխգործակցության համար Հայաստանին անհրաժեշտ է մշակել հստակ ռազմավարություն և սեփական օրակարգ, որը կհամապատասխանի երկրի ազգային շահերին: