«ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ» ՀԱՅՏ. Ի՞ՆՉ Է ԹԱՔՆՎԱԾ ՏԻՐԱՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՄԱՆ ՀԵՏԵՎՈՒՄ

Հունվարի 4-ին ձերբակալվեց, իսկ հաջորդ օրը կալանավորվեց ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետի նախկին տեղակալ, գեներալ-մայոր, Հայաստանի ազգային հերոս Տիրան Խաչատրյանը: Երկրի այն սակավաթիվ, եզակի բարձրաստիճան զինվորականներից մեկը, որ չվախեցավ կարծիք հայտնել փաշինյանական իշխանության մասին և անձամբ քննադատել «գլխավոր հրամանատարին»։ Այդ թվում՝ Նիկոլի հրաժարականի պահանջով ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի 2021 թվականի փետրվարի 25-ի հայտնի հայտարարության 40 ստորագրողներից մեկը։ Այդ ցուցակից Խաչատրյանի հետ կարելի է առանձնացնել թերևս միայն գեներալ Գրիգորի Խաչատուրովին։

ՔԿ-ի տարածած հաղորդագրության մեջ ասվում է, թե ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետի նախկին տեղակալ Տիրան Խաչատրյանը «2020 թվականի հոկտեմբերի 7-17-ն ընկած ժամանակահատվածում իր ծառայողական պարտականությունների կատարման նկատմամբ դրսևորել է անփույթ վերաբերմունք», և նրա գործողությունները «հանգեցրել են ԶՈւ բանակային բնագծի պաշտպանության ձախողմանը, խարխլել զորքերի կառավարման համակարգը, խափանվել է առաջադրված մարտական խնդրի կատարումը, արդյունքում հակառակորդն օգտվել է ստեղծված իրավիճակից և անխոչընդոտ տիրացել ռազմավարական բարձունքի, ճեղքել է առկա բնագիծը, մեկ այլ դեպքում շրջանցել է յուրային ստորաբաժանումներին և զարգացնելով գրոհը՝ տիրապետության տակ է վերցրել խմբավորման պաշտպանությանը հանձնված տարածքները»

Հետաքրքիր է, որ գործնականում նույն օրերին՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի 22-ին, 44-օրյա պատերազմի ամենաթեժ պահին Տիրան Խաչատրյանը ստացավ Հայաստանի ազգային հերոսի կոչում, ինչի մասին առաջինը հպարտորեն հայտնեց անձամբ Փաշինյանը։ Բարձր կոչումը գեներալին շնորհվեց «Հայրենիքի պաշտպանության և անվտանգության ապահովման գործում մատուցած բացառիկ ծառայությունների, մարտական գործողությունների ընթացքում ցուցաբերած անձնվիրության և արիության համար»:

Իրավապաշտպաններն ու փորձագետներն արդեն բնորոշել են ԳՇ պետի նախկին տեղակալի կալանավորում որպես «քաղաքական հետապնդումների սեզոնի բացում» և պատերազմում պարտության համար սեփական մեղքը ՀՀ ԶՈՒ հրամանատարության վրա բարդելու շարունակական ձգտում: Սրան կարելի է հավելել նաև «10%-ով պայթած կամ չպայթած «Իսկանդերների» մասին» Փաշինյանի հայտարարությունից հետո գեներալի հեգնական արտահայտությունների համար անձնական վրեժի ակնհայտ ցանկությունը։ Ինչպես նաև Հայոց բանակն ու նրա մարտական գեներալներին վարկաբեկելու օկուպացիոն ռեժիմի հետևողական ու անշեղ ձգտումը:

Այն փաստը, որ Խաչատրյանը կալանավորվեց հենց նոր տարվա առաջին օրերին, անշուշտ, նույնպես պատահականություն չէ ։ Փաշինյանը ծանուցում է իր քաղաքականության շարունակման մասին, որի բաղադրիչներն են, բացի ամենից, նաև վերոնշյալ գործոնները, հաստատելով իրեն անհաճո կերպարների հետ հաշվեհարդարի ուղեգծի անշեղությունը և այդ ճանապարհին իրավական բոլոր նորմերը ոտնահարելու պատրաստակամությունը։ Չնչին իսկ կասկած չթողնելով, որ կդիմի ամեն քայլի, որպեսզի 2026 թվականի ընտրություններին (հնարավոր է՝ արտահերթ) մոտենա կատարելապես զինված և վստահ իր վերընտրվելու հարցում։

Բայց արդյոք այդքա՞նը։ Համարձակվենք ենթադրել, որ այս կալանավորման հետևում թաքնված է նաև մեկ այլ տեսանկյուն, որը դուրս է ներքաղաքական բռնաճնշումների շրջանակներից։ Այն է՝ հաշվեհարդար Արցախյան ազգային-ազատագրական շարժման և Առաջին ազատամարտի ակտիվ մասնակից ռազմաքաղաքական գործիչների հետ՝ հայ ժողովրդի դեմ հանցագործությունների գծով Բաքվում բազմած իր ոճրակցի ցուցումով։ Որևէ մեկը կարո՞ղ է երաշխավորել, որ դա չկա Ալիևի պահանջների և Փաշինյանի խոստումների ցանկում։ Ի՞նչ գիտենք մենք առհասարակ այդ երկու հանցագործների պայմանավորվածությունների մասին, բացի հրապարակված գլխավոր կետերից։

Ճիշտ ժամանակն է վերհիշել Ադրբեջանի գլխավոր դատախազության անցած տարվա դեկտեմբերի 17-ի հայտարարությունը, որում հաղորդվում էր Արցախի ռազմաքաղաքական առաջնորդների դեմ «քրեական գործ» ուղարկելու մասին՝ «Հայաստանի Հանրապետության և նրա զինված ուժերի համակողմանի աջակցությամբ Ադրբեջանի դեմ իրականացված անօրինական գործողությունների» առնչությամբ:

Հայտարարության մեջ, որը, ցավոք, պատշաճ ուշադրության չարժանացավ հայաստանյան քաղաքական շրջանակների կողմից, կար նաև այսպիսի, լկտիությամբ ու ցինիզմով աննախադեպ մի արտահայտություն. «Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը, առաջնորդվելով նրանով, որ նշված դրվագներով կասկածվող բազմաթիվ անձինք, ինչպես նաև վկաներ, գտնվում են Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, համագործակցության է հրավիրում Հայաստանի պատկան մարմիններին»:

«ԳԱ»-ն արդեն գրել է (https://www.golosarmenii.am/am/article/225956/pashinyann-vo-aliyeve-endhanvor-thshnaminyer-vonyen--kaskatsyalnyerits--vo%D5%9Em-e-baqvon-pahandjyelvo-yeryevanits) այն մասին, թե ինչ կարող է թաքնված լինել «Հայաստանի պատկան մարմիններին» ուղղված այս ամենևին ոչ պատահական և ոչ ձևական «համագործակցության հրավերի» տակ։ Եթե դա այդպիսին լիներ, ապա «պատկան մարմիններից» կամ իրեն «ՀՀ ԱԳՆ» անվանող գերատեսչությունից գոնե ինչ-որ արձագանք կհաջորդեր, թեկուզև ամենաչնչին ու անհամարժեք։

Նման արձագանք մինչ օրս չկա, իսկ այդ մարմինների ներկայացուցիչները, ի պատասխան ԶԼՄ-ների հարցումներին, ձևացնում են, թե նման բան չեն լսել և տեղյակ չեն։ Դրանով իսկ բոլոր հիմքերը տալով՝ ենթադրելու, որ Ադրբեջանի գլխավոր դատախազության «հրավերը» ամենևին էլ ձևական ու պատահական չէ, այլ հակառակը՝ բավական խոսուն է և վկայում է Փաշինյանի ու Ալիևի անդրկուլիսային պայմանավորվածությունների մասին։

Տիրան Խաչատրյանի կալանավորումն ու նրա դեմ հարուցված գործը միանգամայն տեղավորվում են այս համատեքստում։ Քանզի Բաքվից արված հայտարարության մեջ խոսվում է, նախ՝ Հայաստանի զինված ուժերի, և երկրորդ՝ «Ադրբեջանի դեմ անօրինական գործողությունների մեջ կասկածվող բազմաթիվ անձանց» մասին, որոնք գտնվում են ՀՀ տարածքում։ Այն գլոբալ ու հրեշավոր կերպափոխումը, որին ենթարկվել են արժեհամակարգը, Հայաստանի և Արցախի ազգային անվտանգության հիմքերն ու հայեցակարգը, բոլոր հիմքերը տալիս՝ ենթադրելու, որ գեներալ Խաչատրյանի գործողությունները, որոնք պատերազմի օրերին բնութագրվել են որպես «բացառիկ ծառայություններ Հայրենիքի պաշտպանության և անվտանգության գործում», նույն Փաշինյանն այսօր կարող է համարել «անօրինական գործողություններ Ադրբեջանի դեմ»:

Եվ կրկին՝ հարց. ի՞նչը կարող է խանգարել նրան Բաքվին հանձնել այդ գործողություններում «կասկածվողներին»՝ ներկայացնելով դա իբրև «բարի կամքի» քայլ «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման ճանապարհին: Մանավանդ որ խոսքը Արցախյան առաջին ազատամարտից մինչև 44-օրյա պատերազմը կադրային զինվորականի ուղի անցած մարդու մասին է, որը պարգևատրվել է նաև ԼՂՀ «Շուշիի ազատագրման համար» մեդալով և «Մարտական խաչ» շքանշանով։

Իրադարձությունների նման զարգացումը հնարավոր համարելը (իսկ Տիրան Խաչատրյանին գրեթե հաստատ կհաջորդի նաև մարտական այլ գեներալների կալանավորումը) շատ դժվար է, բայց այնպիսի սուբյեկտի պարագայում, ինչպիսին Փաշինյանն է, որը շարունակաբար գահավիժում է հերթական, երբեմնի անհավանական թվացող հատակից էլ վար և վաղուց հատել է բոլոր ու ամեն տեսակի կարմիր գծերը, պետք է հնարավոր համարել  ամենից անհավատալին։ Վերջին վեցուկես տարվա իրադարձությունները դրա լավագույն ապացույցն են։

...Գեներալ Խաչատրյանի կալանավորումից հետո «Ապրելու երկիր» կուսակցության համահիմնադիր Մեսրոպ Առաքելյանը գրեց, որ եթե ՔԿ-ն նրա դեմ գործ է հարուցել Արցախում կատարած ենթադրյալ հանցագործությունների համար, ուրեմն այդ գերատեսչությունում շարունակում են համարել Արցախը ՀՀ տարածք, որի վրա տարածվում է ՀՀ Քրեական օրենսգիրքը:

Դատելով ամենից, նույնիսկ ընդդիմադիր քաղաքական գործիչները լիովին չեն գիտակցում գործող իշխանության պարագլխի ստորության ու սրիկայության ողջ աստիճանը և լավ չեն պատկերացնում, թե էլ ինչի է ընդունակ այս կերպարը։ Մենք վստահ ենք, որ ամեն ինչ ճիշտ հակառակն է. Նիկոլը շարունակում է Արցախը համարել Ադրբեջանի տարածք, հետևաբար՝ լիովին կարող է ասել, որ այնտեղ հայ զինվորականների կատարած «հանցագործություններն» ընկնում են Ադրբեջանի Քր.օր.-ի տակ։