RFI․ Իրանի թուլանալը Թուրքիային և Ադրբեջանին հնարավորություն կտա իրականացնել «Զանգեզուրի միջանցքի» նախագիծը
Թուրքիայի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարները հունվարին հանդիպել են Բաքվում և Ստամբուլում՝ տնտեսական և առևտրային համագործակցության խորացմանն ուղղված ջանքերի շրջանակում։
Այս նպատակների առանցքը «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվող երթուղու ստեղծման ծրագիրն է, որը կկապի Ադրբեջանը Թուրքիային սահմանակից Նախիջևանի ինքնավար մարզի հետ, գրել է RFI-ն։
Միջանցքը, որն անցնելու է Հայաստանի տարածքով, Չինաստանի և Եվրոպայի միջև առևտրային ճանապարհի զարգացման թուրք-ադրբեջանական տեսլականի մի մասն է։
Իրանը կտրականապես դեմ է առաջարկվող 40 կիլոմետրանոց միջանցքին, քանի որ դիտորդներն ասում են, որ մտավախություն ունեն, որ այն կկրճատի կենսական ուղին, որն օգտագործում է Իրանը պատժամիջոցները շրջանցելու համար:
Իրանի դաշնակից Հայաստանը նույնպես դեմ է միջանցքին՝ որպես իր տարածքով անցնելու պարտադրանք։ Բայց երբ Իրանը թուլացած է Սիրիայում և Լիբանանում անհաջողություններից, Բաքուն և Անկարան առաջ շարժվելու հնարավորություն են տեսնում:
«Թուլացած Իրանը մեծ հնարավորություն է Թուրքիայի համար Կովկասում», - ասել է է GlobalSource Partners-ի Թուրքիայի գծով վերլուծաբան Աթիլա Եսիլադան:
«Միակ պատճառը, որ Հայաստանը դիմադրում է «Զանգեզուրի միջանցքի» ստեղծմանը, ռազմական ճանապարհով այն պաշտպանելու Իրանի խոստումներն են»։
Բայց քանի որ Իրանը գտնվում է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի ճնշման տակ, Ադրբեջանը կամ Թուրքիան, հավանաբար, լուրջ չեն ընդունի Իրանի սպառնալիքները, նշել է Եսիլադան:
Սակայն, հաշվի առնելով Իրանի տարածաշրջանային անհաջողությունները և Վաշինգտոնի կողմից ճնշումների մեծացման սպառնալիքը, Թեհրանին բարեկամներ են պետք տարածաշրջանում:
Հունվարին Իրանը կարծես թե մեղմեց իր հակազդեցությունը, երբ իրանցի բարձրաստիճան դիվանագետներից մեկն ասաց, որ «Զանգեզորի միջանցքի» դեմ ընդդիմանալն այլևս առաջնահերթություն չէ: Թեհրանի ակնհայտ մեղմացումը համընկնում է Մոսկվայի հետ նրա հարաբերությունների խորացմանը։
Քանի որ Թուրքիան և Ադրբեջանը Ռուսաստանի դեմ շատ պատժամիջոցներ չեն կիրառում, Մոսկվան աջակցում է «Զանգեզորի միջանցքին»՝ որպես միջազգային պատժամիջոցները շրջանցելու միջոց՝ ստեղծելով նոր առևտրային ուղիներ այն երկրների միջով, որոնք չեն կիրառում դրանք։
Անցած տարի ԱՄՆ-ը և Հայաստանը սկսեցին համատեղ զորավարժություններ՝ ի նշան հարաբերությունների սերտացման։ Վերլուծաբանները ենթադրում են, որ Վաշինգտոնը մինչ այժմ զսպել է Թուրքիայի և Ադրբեջանի մտադրությունները։
Սակայն Թրամփի նոր վարչակազմը դեռ չի կողմնորոշվել միջանցքի նախագծի վերաբերյալ։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ձգտում է սերտ կապեր հաստատել Թրամփի հետ։ Միևնույն ժամանակ, Թուրքիայի ղեկավարը մտադիր է աջակցել իր ադրբեջանցի գործընկեր Իլհամ Ալիևին իրենց երկրները Եվրոպայի և Չինաստանի միջև կամրջի վերածելու ընդհանուր նպատակի հարցում։
News.am