ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅՈՒՆԸ՝ ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՄԲ
Կովկասյան լրատվամիջոցներում գործընթացների զարգացման վերլուծությունը վկայում է ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների վատթարացման մասին՝ կապված ադրբեջանական լրատվամիջոցներում հակառուսական հռետորաբանության ակտիվացման հետ՝ 25.12.2024թ.-ին Ղազախստանի Հանրապետության տարածքում «Ադրբեջանական ավիաուղիներ»-ի ինքնաթիռի կործանումից հետո: Ավիավթարի առաջին օրերին աջ արմատականներն ու կեղծ հրապարակումները աչքի էին ընկնում ագրեսիվ հայտարարություններով։ Այս տարվա սկզբից պետական հեռուստառադիոընկերություններն ու ԱՀ պաշտոնյաները խոսում են բացասական շեշտադրումներով, այդ թվում՝ վիրավորանքներով ու պահանջներով։
Այսպես, համացանցի ադրբեջանական հատվածի ինտերնետային ռեսուրսների մոնիտորինգի ընթացքում հայտնաբերվել են մի շարք ադրբեջանական տեղեկատվական ռեսուրսներ, որոնք հրապարակում են վարկաբեկիչ բնույթի հոդվածներ Ռուսաստանի Դաշնության դեմ։ Այդպիսի ռեսուրսներն են՝ «AZfront» (Telegram ալիք), «caliber.az» (լրատվական գործակալություն), «turan.az» (լրատվական գործակալություն), «Maiden Tower» (telegram ալիք), «apa.az» (լրատվական գործակալություն), «media.az» (լրատվական գործակալություն), «axar.az» (լրատվական գործակալություն), «Minval-LIVE» (telegram ալիք), «Haqteqin» (Telegram ալիք): Վերոնշյալ տեղեկատվական հարթակներում մեղադրանքներ են հրապարակվում 25.12.2024-ին «Ադրբեջանական ավիաուղիներ»-ի ինքնաթիռի կործանման վերաբերյալ Ռուսաստանի հասցեին, խեղաթյուրում են պատմական իրադարձությունները, մասնավորապես, մեղադրում են Ռուսաստանին ադրբեջանական հողերը «օկուպացնելու» (Զանգեզուրի միջանցքը Հայաստանին փոխանցելու) և ազգամիջյան հակամարտություն հրահրելու («Լեզգիների խաղաթղթով»): Ավելին, պետական ուղղակի ֆինանսական աջակցություն ստացող AzTV-ի եթերում հաղորդավարը 02.09.2025-ի երեկոյան ամենշաբաթյա լրատվական թողարկման ժամանալ Ռուսաստանի Դաշնությանը բացահայտ մեղադրեց ինքնաթիռի կործանման և ավիավթարի պատճառները թաքցնելու, Ռուսաստանում բնակվող ադրբեջանցիներին ճնշելու և առաջին ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ ռազմական օգնություն ցուցաբերելու մեջ։ Ամփոփելով իր խոսքը՝ հաղորդավարը նշեց. «Ադրբեջանը Ռուսաստանին վիրավորելու պատճառներ ունի, իսկ Ադրբեջանը դա չի անում։ Ադրբեջանը ոչ թե վիրավորում է, այլ արդարություն է պահանջում։ Եվ քանի դեռ դա տեղի չի ունեցել, Բաքվի ու Մոսկվայի հարաբերությունները չեն բարելավվի»։
Բացի այդ, «Maiden Tower» Telegram-ի ալիքում խմբի բաժանորդների մեկնաբանությունների շարքում Բաքվում «Ռուսական տան» փակման վերաբերյալ ակտիվորեն քննարկվում է աջ արմատական ադրբեջանցի ակտիվիստների նախաձեռնությունը, որոնք ծրագրում են լոբբինգ իրականացնել Իսրայելում գործող Ռուսաստանի քաղաքացիների հայրենադարձության նախագծի համար։ Առաջարկվում է Ռուսաստանի Դաշնությունում և այլ երկրներում բնակվող էթնիկ ադրբեջանցիների համար Ադրբեջանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստանալու նախաձեռնություն։ Նախագծի համաձայն՝ օտարերկրյա երկրի յուրաքանչյուր քաղաքացի՝ ունենալով ադրբեջանական ազգության փաստաթղթային ապացույցներ, կարող է դիմել Ադրբեջանի քաղաքացիություն ստանալու համար, այդ թվում՝ որպես լրացուցիչ։
Instagram սոցիալական ցանցում ադրբեջանցի բլոգերները նույնպես ակտիվորեն քննարկում են ռուս-ադրբեջանական ընթացիկ հարաբերությունները։ Մասնավորապես, իր երկրում և Անդրկովկասի այլ հանրապետություններում հայտնի ադրբեջանցի բլոգեր «Կամրան Ռազմովարը», ով ակտիվորեն աջակցում է Ադրբեջանի ղեկավարության քաղաքականությանը, տեսաուղերձ է հրապարակում իր համաքաղաքացիներին՝ քննարկելու ՆԱՏՕ-ին Ադրբեջանի անդամակցության հեռանկարները։ Այնտեղ նա իր էջում հաղորդագրություն է հրապարակել՝ ուղղված Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Ղրղզստանի քաղաքացիներին, որոնք, բլոգերի կարծիքով, նույնպես պետք է ներողություն և փոխհատուցում պահանջեն Ռուսաստանի կառավարությունից։
Կատարված վերլուծությամբ պարզվել է, որ ադրբեջանական լրատվամիջոցները և ինտերնետում հեռագրային ալիքները գտնվում են Ադրբեջանի Հանրապետության իշխանությունների և հատուկ ծառայությունների ամբողջական վերահսկողության ներքո։ Ռուսաստանի Դաշնության նկատմամբ հռետորաբանության կտրուկ փոփոխությունը պայմանավորված է ներքին տեղեկատվական դաշտի և, համապատասխանաբար, բնակչության նախապատրաստմամբ իրավիճակի հետագա հնարավոր սրման և Հայաստանի Ինքնավար Հանրապետությանը սահմանակից Մագարամքենթ և Դերբենտ շրջանների նկատմամբ տարածքային պահանջների արդիականացմամբ։