Նիկոլայ ՍԻԼԱԵՎ․ ԻՆՉՈ՞Ւ Է ԿԻՐԻԵՆԿՈՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ

Սերգեյ Կիրիենկոյի նշանակումը հայկական ուղղության համակարգողի պաշտոնում աշխույժ քննարկումներ է առաջացրել: Ի՞նչ է թաքնված այս որոշման հետևում, և ինչպիսի՞ դեր կխաղա «փափուկ ուժը» Հայաստանում Ռուսաստանի տեղեկատվական ռազմավարության մեջ:

Ռուսաստանցի քաղաքագետ, ՄԳԻՄՕ-ի Միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Նիկոլայ Սիլաևը VERELQ-ին տված հարցազրույցում բացատրում է, թե ինչու են Կիրիենկոյին վստահում աշխատանքի ամենաբարդ հատվածները, որն է նրա ոճի յուրահատկությունը, և ինչպես կարող է դա անդրադառնալ ռուս-հայկական հարաբերությունների վրա 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների նախօրեին:

- Ձեր կարծիքով, ինչո՞ւ հատկապես Կիրիենկոն է նշանակվել հայկական ուղղության համակարգող, և ինչպե՞ս է դա կապված ներքին քաղաքականության բլոկի հետ:

- Նախ և առաջ, Ռուսաստանում կադրային որոշումները մեկնաբանելը բավականին բարդ գործ է: Ռուսաստանի ներքին քաղաքականության ամենաբարդ հարցերից մեկը:
Ենթադրում եմ, որ խոսքը հետևյալի մասին է: Կիրիենկոն լիովին արժանիորեն համարվում է նախագահի վարչակազմի ամենաուժեղ կառավարիչներից մեկը, ով զբաղվում է ամենաբարդ հարցերով, ներառյալ նոր, կամ ինչպես նաև անվանում են՝ պատմական տարածաշրջանները և բազմաթիվ այլ կարևոր ուղղություններ:

Կիրիենկոն, որքանով ես կարող եմ դատել՝ չլինելով ռուսական ներքին քաղաքականության մասնագետ — ես դրա մասին պարզապես որպես դիտորդ եմ խոսում...

- Այո, իսկապես:

- ...համակարգում է դաշնային իշխանության մարմինները, և սա նույնպես վառ օրինակ է այն բանի, թե ինչպես են փոխվել վերարտադրության մեխանիզմները ռուսական բարձրագույն քաղաքական էլիտայում: Մեծապես դա Կիրիենկոյի վաստակն է, ով կազմակերպել է այս աշխատանքը և հարմարեցրել այս մեխանիզմները:

Կիրիենկոն վերջերս, ինչպես գրել են մամուլում, խորապես ներգրավված էր Աբխազիայի հետ կապված գործերում: Եվ սա նույնպես ներքին քաղաքական ուղղություն չէ, ինչպես նաև Հայաստանը՝ սրանք արտաքին քաղաքականության ուղղություններ են, բայց դրանք ճանաչվել են որպես բարդ: Եվ դրանք իսկապես բարդ են, այստեղ վիճելու բան չկա:

Կարծում եմ, որ որոշումը, որ հայկական ուղղությամբ ռուսական արտաքին քաղաքականության համակարգումը կիրականացվի Սերգեյ Վլադիմիրովիչ Կիրիենկոյի ուժերով, մի կողմից՝ հայ-ռուսական հարաբերություններում եղած բարդությունների ճանաչումն է, իսկ մյուս կողմից՝ այս ուղղության կարևորության ընդունումը:

Ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ դա չի վերաբերում ներքին քաղաքականությանը՝ իրոք չի վերաբերում: Բայց ի՞նչ արած: Այդպես հաճախ է լինում, որ մարդը, ով հասնում է լավ արդյունքների, ստանում է նոր ու նոր առաջադրանքներ: Նույնիսկ եթե այդ առաջադրանքները չեն համապատասխանում նրա պաշտոնական պատասխանատվության ոլորտին:

- Ստացվում է, որ նախաձեռնությունը պատժվում է:

- Կարելի է այդպես ասել, թեև նա, իմ կարծիքով, Հայաստանի հարցում մեծ նախաձեռնություն չի ցուցաբերել, ինձ այդ մասին հայտնի չէ:

- Ի դեպ, այս նյութում այդպես էլ գրված էր, որ նրա գործունեության ոլորտ են մտնելու Մոլդովան, Աբխազիան, Հարավային Օսեթիան և Հայաստանը:

- Իրոք, սրանք բոլորը բարդ ուղղություններ են: Թեև, պարզ է, որ ամենաբարդ ուղղությունը մեզ մոտ Ուկրաինան է, բայց այնտեղ, ակնհայտ է, որ դա Կիրիենկոյի աշխատանքը չէ, նրա հանդեպ ամբողջ հարգանքով հանդերձ: Իսկ ահա Հայաստանը՝ իրոք ամենաառաջնահերթ ուղղություններից մեկն է:

- Լավ: Նյութում նշվում է, որ ներկայումս Կիրիենկոյի ղեկավարության ներքո գործող գերատեսչությունները կամ կառույցները առաջին հերթին կզբաղվեն Հայաստանում տեղեկատվական օրակարգով: Ի՞նչ է դա նշանակում և ի՞նչ կարելի է սպասել այս առումով: Ինչպիսի՞ գործունեություն կծավալվի: Ավելի շատ ԶԼՄ-ների հե՞տ կաշխատեն, տեղեկատվությա՞ն հետ: Ձեր կարծիքով, ինչպե՞ս կիրականացվի դա:

- Իսկ ընդհանրապես, ի՞նչ գործիքներ ունի պետությունն արտաքին քաղաքականության ոլորտում: Առաջինը՝ անմիջականորեն դիվանագիտությունն է: Եվ դիվանագետները աշխատում են:

Իրականում հայկական ուղղությամբ նրանք շատ եռանդուն են աշխատում: Ահա վերջերս հատուկ հանձնարարությունների դեսպան Ռոդիոն Միրոշնիկը այցելել էր Երևան: Սա միայն օրինակներից մեկն է:

Երկրորդը՝ փորձել է հասցնել իր տեսակետը և իր փաստարկները արտասահմանյան երկրի հնարավորինս լայն լսարանին: Սրա մասին սովորաբար խոսում են որպես «փափուկ ուժի» մասին: Ես շատ չեմ սիրում այս արտահայտությունը: Իմ կարծիքով, այն քիչ բան է բացատրում: Բայց ակնհայտ է, որ Ռուսաստանի համար կարևոր է, որպեսզի և՛ Հայաստանի ղեկավարությունը, և՛ երկրի քաղաքական էլիտան, և՛ հասարակության լայն շրջանակները հասկանան Ռուսաստանի դիրքորոշումը և տրամադրված լինեն դաշնակցության և համագործակցության:

Կարծում եմ՝ խոսքը հենց դրա մասին է: Թեև, իհարկե, ավելի լավ կլիներ հարցնել «Վեդոմոստի»-ին, թե ինչ նկատի ունեին: Չէ՞ որ նրանք այդ տեղեկատվությունը ստացել են իրենց աղբյուրներից, մենք այն իմացել ենք նրանցից, իսկ հիմա ես արդեն երրորդ ձեռքից եմ մեկնաբանում:

- Այո, նյութում նույնպես նշվում է, որ հենց «փափուկ ուժի» հետ կաշխատեն այս ուղղությամբ:

- Կիրիենկոն այս ոլորտում մեծ փորձ ունի, քանի որ, ըստ էության, մեխանիզմները միշտ նույնն են օգտագործվում՝ թե՛ երկրի ներսում, թե՛ արտերկրում: Ընդ որում, դա վերաբերում է ցանկացած պետության աշխատանքին: Ամենուր պետք է կառուցել հաղորդակցություն մարդկանց հետ. հանդիպել, զրուցել, պատրաստել հրապարակումներ, ստեղծել մեդիա բովանդակություն, նկարահանել ֆիլմեր:

- Հասկանալի է: Արդյո՞ք դա նշանակում է, որ Ռուսաստանը ավելի շատ միջոցներ կհատկացնի Հայաստանում ԶԼՄ-ների աջակցության համար: Հնարավոր է, կմեկնարկեն դրամաշնորհային ծրագրեր: Եթե խոսում ենք տեղեկատվական օրակարգի և «փափուկ ուժի» հետ աշխատանքի մասին, ինչպե՞ս կոնկրետ դա կդրսևորվի:

- Գիտեք, ինձ համար դժվար է դատել կոնկրետ մեխանիզմների մասին: Ակնհայտ է, որ գոյություն ունեն ռուսական ԶԼՄ-ներ, որոնք աշխատում են Հայաստանում՝ լսարանի տարբեր ընդգրկվածությամբ: Ակնհայտ է նաև, որ Ռուսաստանը բազմաթիվ տարիների ընթացքում ձգտում է ստեղծել բարենպաստ տեղեկատվական և գաղափարական միջավայր արտասահմանյան երկրներում: Եվ սա լիովին նորմալ պրակտիկա է՝ այդպես են վարվում բոլոր պետությունները:

Ինչ վերաբերում է աշխատանքի նոր ձևաչափին... Ես չեմ բացառում, որ նոր խնդիրների համար Կիրիենկոն կստանա լրացուցիչ ռեսուրսներ: Բայց կարծում եմ, որ գործընթացը չի սկսվի մասշտաբային ֆինանսական ներարկումներից՝ դա ընդհանրապես նրա աշխատաձևին բնորոշ չէ: Ամենայն հավանականությամբ, նախ կանցկացվի իրավիճակի մանրակրկիտ վերլուծություն. ինչ է տեղի ունենում, ինչ հնարավորություններ կան, ինչպես ավելի արդյունավետ կազմակերպել ռուսական արտաքին քաղաքականության տեղեկատվական աջակցությունը: Եվ ինչն է հատկապես կարևոր՝ ռուս-հայկական դաշինքի տեղեկատվական աջակցությունը:

Կիրիենկոն հայտնի է որպես շատ լավ կազմակերպիչ: Կարծում եմ, որ նա առաջին հերթին կսկսի հենց այս աշխատանքի կառուցվածքավորման և կազմակերպման հարցերից:

- Հասկանալի է: Եվ վերջին հարցը. Հայաստանում առջևում են 2026 թվականի ընտրությունները, դրանից խուսափել հնարավոր չէ: Ձեր կարծիքով, այս կադրային որոշումը կապվա՞ծ է առաջիկա ընտրությունների հետ: Ինչպե՞ս Ռուսաստանը կառաջմղի իր շահերը կամ ինչպե՞ս կդիրքավորի իրեն այս ընտրությունների համատեքստում: Ինչպե՞ս կձևավորվի ռուսական տեղեկատվական օրակարգը:

- Հիշում եմ, որ «Վեդոմոստի» հոդվածում հենց այդ մասին էլ խոսվում է: Այնտեղ բերվում է Միխայիլ Վինոգրադովի բավականին ծավալուն մեկնաբանությունը, որն, իմ կարծիքով, մի շարք անճշտություններ է պարունակում, բայց ես չեմ քննադատի գործընկերոջս:

Կարծում եմ, որ ընտրությունները հիմա առաջնահերթ հարց չեն: Անշուշտ, Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունն այնպիսին է, ինչպիսին կա: Նրան ընտրել են երկրի քաղաքացիները, նրանք այն աջակցում են: Եվ Ռուսաստանում տրամադրվածությունն, անկասկած, ուղղված է այն բանին, որ աշխատեն նրանց հետ, ում ընտրել է հայ ժողովուրդը: Եվ սա միանգամայն անկեղծ դիրքորոշում է, հավատացեք ինձ:

Իրականում, Մոսկվայում, ռուսական ԶԼՄ-ներում ոչ հազվադեպ կարելի է լսել նաև սուր քննադատություն Հայաստանի իշխանությունների հասցեին: Դուք, հավանաբար, շատ անգամ եք նկատել դա: Բայց ես ստույգ գիտեմ, որ երբ մարդիկ նմանատիպ քննադատական խոսակցություններով գալիս են որոշումներ կայացնող անձանց գրասենյակներ, նրանց պատասխանում են. «Եկեք հիմա մի փոքր նվազեցնենք քննադատության աստիճանը և աշխատենք նրանց հետ, ովքեր այժմ կան, ում ընտրել են Հայաստանում»:

Սա իրոք ռուսական ղեկավարության անկեղծ դիրքորոշումն է:

Կարծում եմ, որ հարցն ընտրությունների մասին որպես այդպիսին չէ, այլ այն մասին, որ գտնվի այնպիսի ձև և այնպիսի բովանդակություն ռուս-հայկական դաշինքի համար, որպեսզի Ռուսաստանի և Հայաստանի բոլոր քաղաքական ուժերի համար ակնհայտ լինի այս դաշինքի օգտակարությունը և այն պահպանելու ու զարգացնելու անհրաժեշտությունը: Կիրիենկոյի առջև ծառացած խնդիրներն ուղղված չեն 2026 թվականին: Նա ունի շատ ավելի արդիական և ժամանակային առումով մոտ օրակարգ:

VERELQ