ԵՐԲ ԵՎՐՈՊԱՆ ՆԱՅՈՒՄ Է ԿՈՎԿԱՍԻՆ, ՏԵՍՆՈՒՄ Է ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ ՆԱՎԹԱՀՈՐԵՐԸ, ՍԱԿԱՅՆ ԱՆՏԵՍՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆԸ
Ապրիլի 24-ին աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող հայերը հարգեցին 1915 թվականի ցեղասպանության ժամանակ կորսված 1,5 միլիոն հոգիների հիշատակը։ Սակայն, ԵՄ արտաքին քաղաքականության ղեկավար Քայա Կալասը իր տարածաշրջանային շրջագայության շրջանակում հաջորդ օրը նախընտրեց այցելել Ադրբեջան, այլ ոչ թե հարևան Հայաստան, հատուկ Politico պարբերականի համար իր հոդվածում գրում է Մեծ Բրիտանիայի Լորդերի պալատի անդամ և Հայաստանի հարցերով խորհրդարանական խմբի փոխնախագահ լորդ Մարկ ՄըքԻնեսը։
«Ի՞նչ իմաստ ունի, որ եվրոպացի բարձրաստիճան դիվանագետը Բաքվում ժպտում է տեսախցիկների առջև, երբ հայ քաղաքացիները Երևանում ծաղկեպսակներ են դնում զոհերի հիշատակին ։ Ինչո՞ւ պետք է Կալլասը սիրահետի Ադրբեջանին այդքան կարևոր օրը»:
«Անհարմար պատասխանը հանգում է էներգետիկ քաղաքականությանը»,-ընդգծում է լորդ ՄըքԻնեսը։
Նա ընդգծել է, որ եվրոպացի խորհրդարանականները շտապել են արտահայտել իրենց դժգոհությունը Կալլասի ուղևորության վերաբերյալ։
«Դուք այցելում եք Բաքվի ավտորիտար ռեժիմ և խուսափում եք Երևանի ժողովրդավարությունից։ Մինչդեռ Ադրբեջանը մերժում է մեր արժեքները, Հայաստանը մոտենում է Եվրամիությանը», - գրել է Բունդեսթագի նախկին անդամ Միխայել Ռոթը։
«Նողկալի էր իմանալ, որ ԵՄ գերագույն ներկայացուցիչն ապրիլի 25-ին մեկնում է Ադրբեջան, այն նույն ժամանակ, երբ հայ բանտարկյալները պահվում են Բաքվի բանտերում»,-նշել է ֆրանսիացի պատգամավոր Իզաբել Սանտյագոն։
Ինչպես նշում է բրիտանացի պատգամավորը, իրավիճակը սրվում է այսօրվա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա սուր հակադրությամբ։
«Վերջին ութ տարիների ընթացքում Հայաստանը ժողովրդավարական վերածնունդ է ապրել։ 2018 թվականի թավշյա հեղափոխությունից հետո երկիրը բարեփոխումներ է իրականացրել՝ ուղղված կոռուպցիայի դեմ պայքարին և օրենքի գերակայության ամրապնդմանը։ Եվ ընդամենը անցյալ ամիս այն օրենք է ընդունել ԵՄ-ին անդամակցության գործընթացը սկսելու համար, որն արտացոլում է Հայաստանի ապագան Եվրոպայի հետ կապելու հանրային պահանջը։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը, որը իշխանության եկավ բողոքի ցույցերի ֆոնին, հավատարիմ է եվրոպական արժեքներին։ Եվ Երևանն այժմ իր սահմաններին հյուրընկալում է ԵՄ դիտորդական առաքելություն՝ ակտիվորեն ձգտելով հեռանալ Ռուսաստանից և ավելի խոր գործընկերություն հաստատել Արևմուտքի հետ։ Ամփոփելով՝ Հայաստանը անում է այն ամենը, ինչ ԵՄ-ն խնդրել է իր արևելյան գործընկերներին՝ ընտրելով ժողովրդավարությունը, իրականացնելով բարեփոխումներ, նայելով դեպի Արևմուտք»,-թվարկել է հոդվածի հեղինակը։
Միևնույն ժամանակ, ինչպես նշում է լորդ ՄըքԻնեսը, նախագահ Իլհամ Ալիևի օրոք Ադրբեջանը դարձել է ավտոկրատիայի գլխավոր տարրը։ Բաքվում իշխանությունը կենտրոնացած է մեկ ընտանիքի ձեռքում, այլախոհությունը ճնշվում է, լրագրողները հայտնվում են բանտերում, ընտրությունները ձևականություն են։ 2024 թվականի փետրվարին Ալիևը վերընտրվեց հինգերորդ ժամկետով՝ ստանալով ձայների 92 տոկոսը, ընտրություններում, որոնց արդյունքները դիտորդները կեղծված են որակել։ Նրա ռեժիմը նրա կնոջը նույնիսկ փոխնախագահ է նշանակել։
«Մինչդեռ, Բաքուն միջազգային ասպարեզում անամոթաբար և ագրեսիվ է վարվում։ 2020 թվականին նա պատերազմ սկսեց Լեռնային Ղարաբաղում բնակվող էթնիկ հայերի դեմ՝ խախտելով փխրուն հրադադարը։ Ավելի ուշ ադրբեջանական ուժերը շրջափակեցին և հարձակվեցին տարածաշրջանի վրա, ինչը հանգեցրել է կայծակնային ռազմական հարձակման, որը ստիպել է ավելի քան 100 հազար հայ խաղաղ բնակիչների լքել իրենց նախնիների տները՝ մարդասիրական աղետ, որը տեղի ունեցավ իրական ժամանակում՝ Եվրոպայի աչքերի առաջ։ Մինչ օրս Ադրբեջանը անօրինական կերպով հայ ռազմագերիներին և խաղաղ բնակիչներին պահում է որպես պատանդ։ Այդ ամենից անկախ, այն ժամանակվանից, երբ Եվրոպան փորձեց հրաժարվել ռուսական գազից, այն Ադրբեջանին վերաբերվեց որպես ողջունելի գործընկեր։ 2022 թվականին ԵՄ-ն Բաքվի հետ էներգետիկայի վերաբերյալ խոշոր հուշագիր ստորագրեց, որի նպատակն էր կրկնապատկել գազի ներմուծումը։ Իսկ Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը, որը կանգնած էր Ալիևի կողքին, ինչպես հայտնի է, երկիրն «հուսալի» մատակարար անվանեց։ Թվում է, թե երբ Եվրոպան նայում է Կովկասին, տեսնում է Ադրբեջանի նավթի և գազի հորերը, բայց անտեսում է Հայաստանի ժողովրդավարությունն ու անվտանգությունը», - գրում է բրիտանացի խորհրդարանականը։
Ինչպես նշել է ֆրանսիացի Եվրախորհրդարանի պատգամավոր և նախկին եվրոպական հարցերով նախարար Նատալի Լուազոն՝ «Դիմել ավտոկրատիայի, որը շարունակում է սպառնալ իր հարևանին՝ առանց նույն ուղևորության ընթացքում Հայաստան այցելելու, սխալ է… Բաքուն թիրախավորում է ԵՄ անդամ պետությանը, որը չարամիտ միջամտություն է իրականացնում և Ռուսաստանի կողմից է, մինչդեռ ժողովրդավարական Հայաստանը նայում է դեպի Եվրոպա»։
Լորդ ՄըքԻնեսը նշել է, որ իր խոսքերն ընդգծում էին անհեթեթ իրականությունը։ Նա ընդգծում է, որ իրական քաղաքականությունը, կարծես, ստվերում է թողել սկզբունքները, և ԵՄ-ն երեսպաշտ է թվում, երբ դատապարտում է ավտորիտարիզմը Արևելյան Եվրոպայում, մինչդեռ լռելյան ընդունում է այն Հարավային Կովկասում-նշել է նա։
«Էներգետիկ գործարքները և աշխարհաքաղաքական զգուշավորությունը չափազանց երկար ժամանակ լռեցրել են միջազգային արձագանքը Ադրբեջանի ագրեսիայի հանդեպ։ Սակայն եվրոպական անվտանգությունն ու արժեքներն անքակտելի են, և եվրոպական դաշինքը չի կարող բացառություններ անել՝ առանց խաթարելու իր բարոյական հեղինակությունը։ Պաշարման մեջ գտնվող երիտասարդ ժողովրդավարությանը Հայաստանին աջակցելը ոչ միայն ճիշտ քայլ է, այլև ծառայում է Եվրոպայի սեփական երկարաժամկետ շահերին՝ կայուն, կանոնների վրա հիմնված միջազգային կարգում»,-գրում է հեղինակը։