2021-10-15 15:20
Давид САРКИСЯН
0
Ո՞ՒՐ ԵՆ ԲՈՒԼԴՈԶԵՐՆԵՐԻ ՏԱԿ ՊԱՌԿՈՂ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՆԵՐԸ
Բնապահպանական խնդիրները բարձրաձայնող հանրային շրջանակները, էկոակտիվիստներն ու ոլորտային ՀԿ-ներն, ինչ խոսք, կարևոր դերակատարում ունեն ցանկացած ժողովրդավար երկրի հանրային կյանքում, եթե, իհարկե, պայքարն ուղղված է խնդիրների լուծմանը, ոչ թե ծառայում է դրամաշնորհ տրամադրողի շահերին՝ ընդդեմ օրվա իշխանության։ Թվում էր՝ շրջակա միջավայրի պահպանությունը գոնե այն ոլորտն է, որի տիրույթում աշխատող ոչ պետական շրջանակները պետք է ահազանգ հնչեցնեն՝ անկախ նրանից, թե ով է իշխանության։
Տասնամյակներ շարունակ Հայաստանում բավական տարածված էին փոքրաթիվ, բայց ազդեցիկ բնապահպանական ակցիաները՝ ոչ միայն քաղաքացիական, այլև քաղաքական կոչերով։ 1990-ականներին շրջակա միջավայրին հասցված անդառնալի վնասի՝ համատարած անտառահատման փուլում բնապահպանական ՀԿ-ներ գրեթե չկային, և առաջին նախագահի պաշտոնավարման օրոք տասնյակ հազարավոր հեկտարների կանաչապատ տարածքների ոչնչացման պատասխանատվությունն այդպես էլ որևէ մեկը չկրեց։
Փոխարենը՝ 2000-ականներին և հատկապես 2010-ականներին շրջակա միջավայրի պաշտպաններն աղմկոտ պայքար սկսեցին՝ իրենց շարքերում ներգրավելով ավելի ու ավելի լայն հանրային շերտերի։ Բնապահպան ակտիվիստները տապալում էին կառավարական հավաքը՝ բնապահպանության նախարարին առաջարկելով հանքավայրից բերված ջուր խմել, Երևանի ավագանու անդամները Նուբարաշենից տարայով կոյուղաջուր էին տանում և փորձում դնել Երևանի քաղաքապետի սեղանին, առավել խիզախներն էլ Մաշտոցի պուրակում պառկում էին բուլդոզերների տակ՝ փորձելով փրկել մի քանի ծառի կյանք։
Եթե անգամ մեթոդները կամ ֆինանսավորման աղբյուրներն ու իրական նպատակները կասկածելի էին, միևնույն է՝ բնապահպան ակտիվիստների ջանքերը պետք է գնահատել, քանի որ այդկերպ հնարավոր էր լինում թեկուզ փոքր, տեղային խնդիրներ լուծել, օրինակ՝ փրկել Մաշտոցի պուրակը (ինչպես հայտնի է, այն սկսեց կառուցապատվել արդեն գործող քաղաքապետ Հայկ Մարությանի օրոք)։ Թերևս, շրջակա միջավայրի պաշտպանների խոսքում և գործողություններում ցուցադրականությունը չափից դուրս շատ էր, իսկ բովանդակությունը գրեթե բացակայում էր։
Եթե դառնանք այսօրվա իրողություններին, բանից անտեղյակ մարդուն կարող է թվալ, թե վերջին երեքուկես տարում մեր բնապահպանական խնդիրները հիմնավորապես լուծված են։ Եթե չհաշվենք անցած տարի Ամուլսարի պաշտպանների մի քանի տեղային ակցիաները, որոնք, չար լեզուների պնդմամբ, ամենևին էլ շրջակա միջավայրի պահպանության ազնիվ մղումով չէին արվում, մեզ ծանոթ բնապահպանների և ոլորտային ՀԿ-ների ձայնը գրեթե չի լսվել։
Նրանց, հավանաբար, պետք է հիշեցնել, որ Արցախում տասնյակ հազարավոր հեկտարների անտառածածկ տարածք է տրվել թշնամուն, մի շարք գետերի ակունքներ անցել են Ադրբեջանին, Սոսիների պուրակի մի մասը ևս թշնամին է վերահսկում։ Հընթացս՝ օգտակար հանածոների հանքավայրերի հետախուզական աշխատանքները մի քանի համայնքներում շարունակվում են, այսինքն՝ Սյունիքի և Լոռու մարզերում մետաղական հանքարդյունաբերության տեմպերի ավելացում է լինելու։ Սա այն դեպքում, երբ այլևս որևէ նոր մետաղական հանքի շահագործման թույլտվություն չտալու խոստումներ էին տրվում, Լենա Նազարյանը վկա։
Այս ամենի ֆոնին՝ ո՞ւր են բուլդոզերների տակ պառկող խիզախ բնապահպան ակտիվիստները։ Թե՞ նրանց պայքարը նախկինում խիստ քաղաքական էր և ոչ թե քաղաքացիական։ Ստացվում է՝ մեր բնապահպանական հանրույթը ստի և կեղծիքի վրա հիմնված, հանրային խնդիրները սեփական շահերից ելնելով շահարկելու փորձեր անող հերթական ակտիվիստական խո՞ւմբն է, թե՞ իշխանության հետ ինչ-որ պայմանավորվածություն ունի։
Մինչդեռ արցախյան շարժումն սկսվում էր հենց բնապահպանական ցույցերով։ Դեռևս 1987-ի աշնանը Երևանում առաջին փողոցային ակցիաներն էին՝ «Նաիրիտի», Մեծամորի ԱԷԿ-ի, օդի աղտոտվածության թեմաներով։ Ամիսներ անց բնապահպանները պիտի միանային Արցախի վերամիավորման համար պայքարին։ Երեսուն տարի անց, փաստորեն, նորօրյա բնապահպանները չպայքարեցին ո՛չ շրջակա միջավայրի պահպանության, ո՛չ էլ Արցախի համար։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.