2021-10-18 10:39
Давид САРКИСЯН
0
ՉԱՎԱՐՏՎԱԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄՆ ՈՒ ԱՅԴՊԵՍ ԷԼ ՉՍԿՍՎԱԾ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆԸ
Այսօր շատ ընդունված է հետահայաց փիլիսոփայել այն մասին, թե ինչո՞ւ առաջին արցախյան պատերազմից հետո հաղթած Հայաստանը, օգտվելով Ռուսաստանի՝ տարածաշրջանային համեմատաբար նվազ դերակատարությունից, չստիպեց պարտված թշնամուն կնքել խաղաղության պայմանագիր, փոխարենը համաձայնեց հրադադարի համաձայնագրի։ Չէ՞ որ ըստ մեր պատկերացման՝ արցախյան հարցը լուծվեց 1994-ի մայիսին, և այդ ժամանակ մենք բավարար ուժ ունեցանք՝ հաղթականորեն ավարտելու պատերազմը և թշնամուն խաղաղություն պարտադրելու:
Դժվար է այդ հարցին միանշանակ պատասխանել, քանի որ այդ շրջանի արտաքին քաղաքական շատ իրողությունների դեռևս սահմանափակ թվով մարդիկ են տիրապետում։ Բայց ստացվեց այնպես, որ Ադրբեջանը գերազանց հասկացավ՝ մի օր հնարավորություն է ունենալու իր պատկերացումներին համապատասխան լուծելու արցախյան հարցը։ Դա չհաջողվեց 2016-ի ապրիլյան մարտերում, բայց 2018-ի իշխանափոխությունն ու դրան հաջորդած երկուսուկես տարում բանակի թուլացումն ու արտաքին քաղաքականության ձևախեղումը թույլ տվին Բաքվին ռազմական և դիվանագիտական շռնդալից հաջողության հասնելու։
Ցավոք, Հայաստանի որևէ իշխանություն այդպես էլ խիզախություն չունեցավ առնվազն սկսելու Արցախի ճանաչման գործընթացը, այն դեպքում, երբ այդ մասին ակնարկներ արվում էին տասնամյակներ շաևունակ։ Փուլային և փաթեթային լուծումների միջև անվերջ նախընտրելի տարբերակ փնտրելը, մեղքը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դանդաղկոտության վրա դնելը, փաստորեն, դարձան ոչ թե խնդիրը հանգուցալուծելու, այլ հակառակը՝ քաղաքական ձգձգման միջոց, ինչից շահեկանորեն օգտվեց Բաքուն։
Այսօր Ադրբեջանը մեզ խաղաղության, իսկ Թուրքիան՝ երկկողմ հարաբերությունների հաստատման պայմանագրեր են պարտադրում։ Ակնհայտ է, որ այս երկու երկրի հետ էլ ստվերային (Ադրբեջանի հետ՝ նաև բացահայտ) դիվանագիտություն է տարվում, բայց պարզ չէ բանակցությունների առարկան։ Պատերազմի օրերին զինվորականները հաճախ էին ասում, թե որտեղ վերջանում է քաղաքականությունը, այնտեղ սկսվում է պատերազմը: Քաղաքականությունը, պարզվեց, նույնիսկ չէր էլ սկսվել, որ ավարտվեր, իսկ պատերազմը, պարզվում է, չի էլ ավարտվել, որ սկսվի խաղաղությունը։
Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիրն ակնհայտորեն չի հանգուցալուծելու ո՛չ արցախյան հակամարտությունը, ո՛չ էլ հայ-ադրբեջանական միջէթնիկ կոնֆլիկտը, քանի դեռ թշնամին ամբողջը չի ստացել։ Խոսքը և՛ Արցախի մնացյալ հատվածի, և՛ հայ-ադրբեջանական առաջնագծի երկայնքով բոլոր շահեկան դիրքերի և հենակետերի զավթման մասին է, որի մտադրությունը թշնամին չի էլ թաքցնում։
Պատերազմից մեկ տարի անց, երբ Ադրբեջանը ռուսական զորակազմի՝ Արցախից դուրս գալու հետհաշվարկն է սկսել, իսկ Հայաստանին սպառնում է անարյուն ներխուժմամբ մինչև Երևան, մենք նույնիսկ մեր կորուստների հաշվարկը չենք հրապարակել։ Նման հուսաբեկ և բարոյալքված վիճակում ո՞վ է ապագա անխուսափելի պատերազմին զինվորագրվող կամավորը, ի՞նչ ոգով են հրամանատարն ու զինվորը հայրենիք պաշտպանելու, երբ տեսնում են 44-օրյա պատերազմի զոհերի անփառունակ մոռացումը:
Եռամսյա հավաքներն ապահովեցի՞ն անհրաժեշտ մոբիլիզացիոն ռեսուրս, նրանց բացատրվե՞ց ռազմական դրության պայմաններում իրենց անելիքը։ Թե՞ դարձյալ ֆիդայական ջոկատների տրամաբանությամբ՝ անկարգապահ և անկանոն, պիտի ուղարկվեն դիրքեր՝ անհասկանալի մարտական խնդիր կատարելու։ Միգուցե կայուն խաղաղության պատրաստվող երկրում համաժողովրդական բանակի գաղափար այլևս չկա՞։
Խորհրդարանական քննիչ հանձնաժողովը դեռևս չի ստեղծվել, ստեղծվելու դեպքում էլ ավելի շատ իրական պատասխանատուներին պարտակելով է զբաղվելու։ Բայց մեզ անգամ պատերազմի ռազմական, քաղաքական, դիվանագիտական, նյութատնտեսական և բազմաթիվ այլ կողմերի մասին համապարփակ տեղեկատվություն առայսօր չի տրվել։ Եվ ուրեմն՝ մեր պատերազմը չի ավարտվել։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.