2021-10-22 09:14
Давид САРКИСЯН
ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՄԵԿԴԱՐՅԱ ԵՐԱԶԱՆՔՆ ՈՒ ԱՅՆ ԿՅԱՆՔԻ ԿՈՉՈՂ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
Երկարաժամկետ հեռանկարում 44-օրյա պատերազմի ամենաաղետալի հետևանքը Թուրքիայի ներկայացվածության աննախադեպ մեծացումն է Հարավային Կովկասում, նախևառաջ՝ Հայաստանում և Արցախում։ Ադրբեջանը՝ որպես Թուրքիայի կլիենտ պետություն, իսկ Վրաստանը՝ իբրև թուրքական տնտեսական էքսպանսիոնիզմի ճիրաններում գտնվող երկիր, վաղուց էին նվաճված, անառիկ էր միայն Հայաստանը։ Պատերազմը «շտկեց» այդ բացը և Հայաստանը դրեց թուրքական բացահայտ հարվածի տակ։
Վստահաբար կարելի է պնդել, որ 1920-ի թուրք-հայկական երկրորդ պատերազմից ի վեր՝ անցած հարյուր տարում Թուրքիայի այս չափի մասնակցություն Հայաստանի կյանքին չի եղել։ Ո՛չ խորհրդային տարիներին, ո՛չ առաջին արցախյան պատերազմում, ո՛չ էլ հայ-թուրքական երկու արձանագրությունների քննարկումների ժամանակ Անկարան երբեք չի ունեցել Երևանի վրա ճնշում բանեցնելու այնքան լայն լծակներ, որքան հիմա, Երևանն էլ այսչափ թուլացած երբևէ չի եղել։
1993-ին Թուրքիայի ցամաքային ներխուժումը Հայաստան կանխվեց մեր իշխանությունների՝ Մոսկվայի և Վաշինգտոնի հետ համաձայնեցված գործելու արդյունքում։ Ո՛չ 1990-ականներին, ո՛չ էլ 2016-ին Թուրքիան չէր կարող համարձակվել նման բացահայտ և լայնածավալ կերպով աջակցել Ադրբեջանին։ Մեր դիվանագիտությունը հաջողում էր ստանալ Մոսկվայի, Բրյուսելի և Վաշինգտոնի նախազգուշական կոչերն այն մասին, որ երրորդ երկրները՝ ի դեմս Թուրքիայի, չպիտի մասնակցեն արցախյան հակամարտությանը։
Այսօրվա իշխանության ձեռքին «թղթե շերեփ» է (ճիշտ է, ԱԺ ՔՊ խմբակցության ղեկավարն իր ընդդիմադիր տարիներին երկաթե շերեփ էր ճոճում)։ Ռուսական կողմի թողտվությամբ՝ թուրք զինվորականներն Ակնայում մշտադիտարկման կենտրոն ունեն, Քաշաթաղում էլ զորավարժություն են անցկացնում։ Էրդողանը՝ Թուրքիայի պատմության մեջ առաջին առաջնորդը, ոտք է դնում Շուշի, օրեր անց էլ Վարանդա է մեկնելու։
Այսինքն, արցախա-ադրբեջանական առաջնագծում հրադադարի պահպանման մշտադիտարկողը նաև Թուրքիան է, այնպես, ինչպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ է։ Ռազմական հանցագործությունների հեղինակ, ցեղասպան, տարածաշրջանի մի շարք երկրներն ապօրինաբար զավթած Թուրքիան մեզ պետք է համակեցություն սովորեցնի իր կրստեր եղբոր հետ։ Սա այն պետությունն է, որն Ադրբեջանի հետ մի զորավարժությունը չավարտած՝ նորն է սկսում, այդ ամենը՝ մեր և ռուս խաղաղապահների քթի տակ, իբրև պայմանական հակառակորդ՝ հայկական զորքի ոչնչացման մոդելավորումով։
Կարո՞ղ է Թուրքիայի կողմից Հայաստանին ներկայացվող որևէ առաջարկ բխել մեր ազգային շահերից կամ համընկնել դրանց հետ։ Եթե ոչ, ո՞ւր է Հայաստանի բացասական դիրքորոշումն Անկարայի առաջարկած տարածաշրջանային «3+3»-ի վերաբերյալ, որն իբր պիտի փոխարինի Մինսկի խմբին, հատկապես որ այն արդեն իսկ մերժել է Վրաստանը, իսկ ԱՄՆ-ն առարկել է դրա ստեղծմանը։
Պաշտոնական Երևանը, բանակցելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ, խիստ կաշկանդված է և իրեն չի կարող թույլ տալ միջազգային ամբիոններից հիշեցնել, որ այդ պետություները խրախուսում են ահաբեկչությունը։ Ալիևի անվան շուրջ միջազգային կոռուպցիոն սկանդալը կամ ԱՄՆ Կոնգրեսի հակաադրբեջանական բանաձևերը բնավ մեր դիվանագիտության շնորհքը չեն, ինչպես այդպիսին չէր ԱՄՆ-ի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը։ Այլ բան, որ նույնիսկ այդ հանգամանքներից հայկական կողմն ի զորու չէ կամ ցանկություն չունի օգտվելու։
Հայաստանն ունակ չեղավ անգամ Թուրքիայի դեմ իր բնական դաշնակիցների՝ Կիպրոսի, Հունաստանի, Սիրիայի, այդ երկրի հետ լրջագույն խնդիրներ ունեցող Իրանի, Չինաստանի, Եգիպտոսի, Սերբիայի և մի շարք այլ պետությունների դիվանագիտական աջակցությունն ստանալ և այն կապիտալիզացնել միջազգային հարթակներում։ Պատերազմից առաջ հակաթուրքական ալյանսին անդամակցել պատրաստվող Հայաստանն այսօր, պարզվում է, բարեկամաբար է տրամադրված Թուրքիայի նկատմամբ և նույնն էլ ակնկալում է նրանից։ Պատմություն իմացողները լավ գիտեն՝ ինչ է լինում ամեն անգամ, երբ հայերը Թուրքիան չեն դիտարկում իբրև սպառնալիք։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.