2021-10-26 09:59
Давид САРКИСЯН
ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՆԵՐԽՈՒԺՄԱՆ ՍՊԱՌՆԱԼԻՔԸ՝ ԱՌԱՎԵԼ ՔԱՆ ԻՐԱԿԱՆ
Մինչև 44-օրյա պատերազմը ՌԴ-ն Հարավային Կովկասում ամենամեծ ռազմաքաղաքական ազդեցություն ունեցող պետությունն էր։ Ճիշտ է, Վրաստանի հետ առկա տևական հակամարտությունը և Ադրբեջանի՝ Թուրքիայի դաշնակից լինելը որոշակիորեն սահմանափակում էին ռուսական ազդեցությունը տարածաշրջանում, բայց այդ երկու երկրում էլ տեղի ունեցող քաղաքական, գեոտնտեսական, էներգետիկ և այլ գործընթացներում Մոսկվայի մասնակցությունն անխուսափելի և ակնհայտ էր։ Հայաստանի մասին խոսք չկա, ՌԴ-ն մեր ռազմավարական դաշնակիցն է, անվտանգության երաշխավորն ու հիմնական առևտրատնտեսական գործընկերը։
Հետպատերազմյան իրողությունները Հարավային Կովկասում բոլորովին այլ են։ Թուրքիան նոր տարածաշրջանային հավակնություն է ներկայացնում։ Ադրբեջանը բոլոր առումներով շատ ավելի սերտորեն է ինտեգրվել Թուրքիային՝ համատեղ Զինված ուժերի կառուցումից մինչև երկու երկրների միջև վիզային ռեժիմի չեղարկում։ Անկարան իր ռազմական, հետախուզական, քարոզչական, տեղեկատվական և այլ ռեսուրսներն ի սպաս է դնում Ադրբեջանին, Բաքուն էլ բոլոր կարևոր որոշումները կայացնում է բացառապես Թուրքիայի հետ խորհրդակցելով կամ նրա հավանությամբ։
Չնայած ռուս-թուրքական աննախադեպ ձնհալին՝ հայ-ռուսական ռազմավարական դաշնակցային հարաբերություններն այսօր փաստացի այն միակ գործոնն է, որն ունակ է չեզոքացնելու Թուրքիայի կողմից շատ ավելի մեծ արկածախնդրության դիմելը, օրինակ՝ ցամաքային ներխուժումը Հայաստան: Կասկածից վեր է, որ ՌԴ-ում անկայուն իրավիճակի, իշխանափոխության, Հյուսիսային Կովկասում իրավիճակի սրման կամ որևէ այլ ֆորս մաժորի դեպքում Թուրքիան, առանց էական միջազգային դիմադրության, կարող է զորք մտցնել Հայաստան, այնպես, ինչպես այսօր անում է Իրաքում, Սիրիայում, Լիբիայում, Կիպրոսում, Աֆղանստանում և այլ երկրներում։
Թուրքիային որևէ միջազգային պատժամիջոց չի զսպում, այդ երկիրը խորապես արհամարհում է ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի կոշտ արձագանքներն իր քայլերին, ՄԻԵԴ-ի որոշումները, և դա մեզ համար նորություն չպետք է լինի։ Նման վտանգահարույց իրավիճակում պետք է ոչ թե թշնամուց տրտնջալ, այլ գործի դնել համահայկական ամբողջ ներուժը՝ փափուկ ուժով աշխարհին ցույց տալու Թուրքիայի ցեղասպան դեմքը։ Պետության հանցավոր լռության պայմաններում հայաստանյան հանրույթն ու Սփյուռքն իրենց վրա պետք է վերցնեն այդ բեռը։
Իրանը, Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ն, Գերմանիան և մի շարք այլ երկրներ Թուրքիայի դեմ իրենց հին հաշիվները բանեցնելով՝ երբեմն ակնարկում են նաև հայկական թեմատիկան, էլ չասած Թուրքիային հակառակորդ համարող Հունաստանի կամ Կիպրոսի մասին: Հայկական կողմը չի՞ պատրաստվում առնվազն ձայնակցել այս պետություններին, թե՞ թշնամանքի ընկալումը պետք է փոխվի, ինչպես կոչ էին անում վարչապետն ու Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը։ Թուրքիան այլևս չի նահանջելու, Ադրբեջանն էլ չի հրաժարվելու Թուրքիայի հպատակությունից։ Ի՞նչ է, մենք նաև Ադրբեջանի հանդեպ թշնամա՞նքն ենք «կառավարելի» դարձնելու։
Օրերս Պուտինը հայտարարեց, թե Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին իրավիճակը չի կարող կարգավորվել առանց ՌԴ-ի՝ հստակորեն հասկացնելով, թե ով է իրավիճակի տերը տարածաշրջանում։ Սակայն հարցի դիվանագիտական լուծում չի նշմարվում, եթե, իհարկե, Երևանը տեղի չտա Բաքվի առավելապաշտական կեցվածքին, Թուրքիան էլ շարունակաբար բորբոքում է հարաբերականորեն մարած օջախները՝ Ադրբեջանին հրահրելով նոր պատերազմի։
Միջազգային ահաբեկչության կառավարիչ երկրներից մեկին՝ Թուրքիային, ներվում է ամեն ինչ՝ մոջահեդների ներգրավումից մինչև ֆոսֆորային ռումբեր, պանթուրքական գաղափարների իրագործումից մինչև ռազմական հանցագործություններ։ Այդ երկրի միջազգային կշիռն այսօր առավել քան բարձր է, իսկ դրա գինը կարող է լինել Մեծ Թուրանի ստեղծման ճանապարհին մի հերթական ոտնձգությունը հերթական հարևանի նկատմամբ: Եթե մի նպաստավոր պահի թուրքը փորձի ոտքն Արաքսից այս կողմ դնել, մտածե՞լ ենք՝ ինչպե՞ս ենք գործելու:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.