2021-10-29 15:59
Давид САРКИСЯН
ԲԱՐԵԿԱՄ ԻՐԱՆԸ՝ ՄԵԶՆԻՑ ՆԱԽԱՆՁԱԽՆԴԻՐ ՄԵՐ ՇԱՀԵՐԻ ՀԱՐՑՈՒՄ
Էրդողանի սպառնալից հոխորտանքը զավթված Կովսականից, թե կգա օրը, երբ թուրքերը կկարողանան Զանգեզուրից հասնել Ստամբուլ, բնավ չհարուցեց հայաստանյան իշխանության և հանրույթի վրդովմունքն ու ցասումը։ Փոխարենը, կարծես մեզնից շատ ավելի հետամուտ, Զանգեզուրի միջանցքի բացման թեմայով թուրք-ադրբեջանական հայտարարություններին բավական կտրուկ և միանշանակ արձագանքում է հարևան Իրանը։ Տպավորությունն այն է, որ այդ միջանցքը ոչ թե մեր, այլ հենց Իրանի ինքնիշխան տարածքով է անցնելու։
Տարածաշրջանային գերտերություն լինելով, միաժամանակ՝ հազարամյակների պետականության անխախտ ավանդույթ ունենալով՝ Իրանը մշտապես հասցեական է արձագանքել, ըստ անհրաժեշտության՝ գործողությունների է դիմել իր հարևանությամբ կատարվող իրադարձություններին, որոնք որևէ կերպ կարող են վերաբերվել իր շահերին։ Այդպիսին էին, օրինակ, վերջերս Արաքս գետի երկայնքով անցկացված լայնամասշտաբ զորավարժությունները, որի անթաքույց նպատակն, իհարկե, Ադրբեջանին զսպելն էր։
Ինչ վերաբերում է արցախյան հակամարտության երկարաժամկետ հանգուցալուծմանը, Թեհրանը հասկանալիորեն երբևէ կտրուկ հայտարարություններ չի արել այդ թեմայով։ Իրանի դիրքորոշումն առհասարակ հախուռն չէ, այլ կշռադատված է և հաշվի է առնում միաժամանակ երկու կողմի շահերն էլ։ Սակայն հարկ եղած դեպքում երկրի կրոնական, քաղաքական և ռազմական վերնախավերը թիրախային գնահատական են տալիս սպառնալիքին, այս դեպքում՝ Ադրբեջանին, ավելի ճիշտ՝ տարածաշրջանային անկայունություն հրահրելու նրա փորձերին։
Այստեղ է, ահա, որ հայաստանյան դիվանագիտությունը, գործունակ լինելու դեպքում, պետք է լայնորեն օգտագործեր Իրանի հետ շահերի փոխադարձ այս համընկնումը, բայց ի զորու չէ կամ ցանկություն չունի այդպես անելու։ Իրանը սովորականից մի քանի անգամ ավելի աչալրջությամբ հսկում է սեփական հյուսիսային սահմանը՝ Արցախից Ադրբեջանին անցած Արաքս գետի երկայնքով, նաև տարածաշրջանի խոշոր խաղացողներից միակն է, որ առայսօր հիշեցնում է՝ իր քթի տակ ահաբեկիչներ և ծայրահեղական տարրեր չպետք է լինեն:
Պատերազմի օրերին մեզ թվում էր, թե վարձկաններին Արցախ բերելը Թուրքիայի և Ադրբեջանի վրա թանկ է նստելու, մինչդեռ պարզվեց՝ Արևմուտքի սիրելի թեման՝ հակաահաբեկչական պայքարը, իսպառ մոռացվեց, իսկ ահաբեկչության համար մեղադրվող երկիրը՝ Իրանը, շարունակաբար թմբկահարում է իր սահմաններից ծայրահեղական վարձկաններին հեռացնելու կամ նրանց ոչնչացնելու անհրաժեշտության մասին: Ինչպես այս, այնպես էլ Զանգեզուրի միջանցքի բացման անթույլատրելիության մասին պաշտոնական Թեհրանը խոսում է շատ ավելի ինտենսիվ, հետևողական և հասցեական, քան Երևանը։
Իրավիճակն այնքան է լրջացել, որ իրանական որոշ շրջանակներ պահանջում են անգամ զորակայան տեղակայել Սյունիքի մարզում՝ բացառելու թուրք-ադրբեջանական ցամաքային կապի հաստատումը։ Այսքանից հետո՝ Իրանի և Հայաստանի բնական դաշնակիցներ լինելու անհերքելի փաստերի վկայակոչմամբ, մենք դեռևս սպասում ենք, թե ով ինչ է անելու մեր անվտանգության ապահովման համար՝ ՀԱՊԿ-ի կողմից ղազախ և բելառուս խաղաղապահնե՞ր են տեղակայվելու Սյունիքում, թե՞ իրանական զորակայան:
Ադրբեջանն Իրանի հիմնական հակառակորդ Իսրայելում նոր է միայն դեսպանություն բացում, մենք դա արել ենք տարիներ առաջ, և նույնիսկ դեսպանի հետկանչի ու հետախուզման մեջ գտնվելու պարագայում այն ձևականորեն գործում է, փակված չէ։ Խոսքը մի երկրի մասին է, որը նույնիսկ պատերազմի ընթացքում դույզն-ինչ չսահմանափակեց զենքի առաքումն Ադրբեջան։ Այս ֆոնին առավել ևս ակնհայտ է, որ մենք և Իրանը միմյանց նկատմամբ ունենք բարոյական պարտավորություններ, Իրանը դրանք պահպանում է, մենք՝ ոչ։ Մնում է պարզել՝ ո՞ւմ պատվերով կամ հավանությամբ ենք այս հարցում էլ գործում սեփական ազգային շահերի դեմ։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.