2021-10-30 16:29
Давид САРКИСЯН
ԿՈՎԿԱՍԻ ՌՈՒՍ ՓՈԽԱՐՔԱ՞, ԹԵ՞ ԹՈՒՐՔ ՍՈՒԼԹԱՆԻ ՏԵՂԱՊԱՀ՝ ՍԱ Է ԽՆԴԻՐԸ
Ամիսներ շարունակ մեր իշխանությունների հերքած հայ-թուրքական միջնորդավորված ստվերային բանակցությունների մասին, փաստորեն, ակնարկեցին Թուրքիայի նախագահն ու ԱԳ նախարարը։ Էրդողանը զավթված Կովսականից պնդեց, թե Երևանի և Անկարայի միջև հարաբերությունների հաստատման նախապայմանը հայ-ադրբեջանական համապարփակ համաձայնությունն է, Չավուշօղլուն էլ հավելեց, որ Թուրքիան պատրաստվում է համակարգել Երևանի և Բաքվի միջև ընթացող «խաղաղության նախապատրաստումը»։
Այն, ինչ պահանջվում էր ապացուցել եվս մեկ անգամ՝ Անկարան ամբողջապես իր ձեռքն է վերցրել Բաքվի քաղաքական և ռազմական ղեկը Հայաստանի հետ հարաբերություների պարզման հարցում՝ ռուսական կողմին պարբերաբար տեղեկացնելով արդյունքների մասին։ Պատերազմը Բաքվում ղեկավարում էին թուրք գեներալներն ու հրահանգիչները, հիմա էլ դիվանագիտության հերթն է՝ դարձյալ Անկարայի հովանու ներքո։
Քանի որ 44-օրյա պատերազմում Թուրքիայի օժանդակությունն Ադրբեջանին էապես ավելի մեծ էր, քան առաջին արցախյան պատերազմում, և Անկարան դա չէր էլ թաքցնում, միջազգային մամուլը կես կատակ, կես լուրջ գրում էր, թե Ադրբեջան պետություն այլևս չկա, այն «Թուրքիա-2» է։ Բաքվում նույնիսկ խոսում էին, թե Ադրբեջանի ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի պետ Նաջմեդին Սադիկովը դժգոհել է Թուրքիայի այդչափ մեծ մասնակցությունից՝ ասելով, որ եթե իրենց բանակը հանձնում են թուրքերին, կանանց էլ կարող են հանձնել։ Պատերազմի ընթացքում նրան մեկուսացրել էին զորքերի կառավարումից, ավարտից երեք ամիս անց էլ 27 տարի շարունակ ԳՇ պետի պաշտոնն զբաղեցրած այդ զինվորականն ազատվեց պաշտոնից:
Պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո Թուրքիայի պաշտպանության և ԱԳ նախարարները, ԳՇ պետը, այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ տասնյակ անգամ այցելել են Բաքու և հավասարության նշան դրել իրենց և Ադրբեջանի միջև, շարունակաբար հիշեցրել «մեկ ազգ, երկու պետություն» տխրահչռակ կարգախոսը՝ հասկացնելով, որ Հայաստանի դեմ պատերազմի հրահրողն ու կազմակերպիչն իրենք են։ Ի վերջո, Թուրքիայի նախագահն այս ընթացքում հասցրել է և՛ հայ ժողովրդի դահիճ Էնվերի հոգին փառավորել Բաքվի զորահանդեսում, և՛ լինել զավթված Շուշիում, ապա և՝ Կովսականում ու Վարանդայում։
Թուրքիան անդառնալիորեն ներխուժել է Ռուսաստանի ազդեցության կամ, ինչպես ընդունված է Արևմուտքում ասել, պատասխանատվության գոտի համարվող Այսրկովկաս և փաստացի «գերեվարել» է Ադրբեջանին։ Բաքուն ակնհայտորեն չի կարող Մոսկվայի հետ ինքնուրույնաբար քննարկել ընդհանուր տնտեսական տարածքի, էներգետիկ, ռազմաքաղաքական, անգամ հումանիտար հարցեր՝ առանց Անկարայի թույլտվությունն ստանալու։ Այդ առումով՝ Ադրբեջանը ևս ինքնաբավ պետություն չէ։
Օբյեկտիվ իրողությունն այսօր այն է, որ բացի Ռուսաստանից, որը Հայաստանում տեղակայել է սահմանապահ, իսկ Արցախում՝ խաղաղապահ ուժեր, որևէ այլ երկիր, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրներ ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան, բացարձակ պատրաստակամ չեն հայ-ադրբեջանական սահմանագծին կամ Արցախում զորքեր տեղակայելու։ Այլապես ինչո՞ւ գեթ մեկ արձագանք չկա մոտ կես տարի առաջ Նիկոլ Փաշինյանի հրավերին՝ գալու և կանգնելու մեր սահմաններին։
Ավանդաբար ՌԴ-ն եղել է այն պետությունը, որը զսպել է Թուրքիայի ախորժակն այս տարածաշրջանում, սպառնացել նրան ռազմական գործողությունների հրահրման դեպքում: Ռուսական զորակազմի՝ Հայաստանը լքելու դեպքում այստեղ տեղակայվելու են թուրքական զորքեր, այլ տարբերակ չի նշմարվում։ Մնում է միայն հասկանալ, թե այդ ի՞նչ պատահեց, որ 44-օրյա պատերազմում ռուսական միջնորդական առաքելությունները շարունակաբար ձախողվեցին, և մարտերը կանգնեցվեցին միայն Ադրբեջանին ձեռնտու աշխարհագրական իրավիճակում։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.