2021-11-02 15:39
Давид САРКИСЯН
0
ԱՐՑԱԽԻ ՃԱՆԱՉՈՒՄՆ ԱՅԴՊԵՍ ԷԼ ՄՆԱՑ ԻԲՐԵՎ ՎԵՐՋԻՆ ՉԿՐԱԿՎԱԾ ՓԱՄՓՈՒՇՏ
Մինչ խորհրդարանում արդեն որերորդ անգամ բանավիճում են, թե Հայաստանի ո՞ր՝ առաջի՞ն, թե՞ երկրորդ նախագահի օրոք Արցախը դուրս թողնվեց բանակցություններից, բուն Արցախում, ավելի ճիշտ՝ նրանից մնացած հատվածում հայկական ինքնիշխանության վերականգնման վերջին նշույլներն իսպառ վերանում են։ Պատմական էքսկուրսներ կատարելու փոխարեն՝ լավ կլիներ՝ գործուն քայլեր ձեռնարկվեին Արցախի բեկորների փրկության հարցում։ Ո՛չ իշխանության, ո՛չ էլ, ցավոք, ընդդիմության նախաձեռնողականությունն այս հարցում զգալի չէ։
Տասնամյակներ շարունակ պաշտոնական Երեվանը պնդում էր, որ Արցախը պետք է լիարժեքորեն՝ իբրև իրավահավասար կողմ, մասնակցի բանակցային գործընթացին։ Ամեն դեպքում, Հայաստանի որևէ իշխանություն դա իբրև նախապայման չէր ձևակերպում, ինչպես Նիկոլ Փաշինյանը, քանի որ հասկանում էին՝ այդկերպ կվիժեցնեն խաղաղ գործընթացը։
Միաժամանակ, բոլոր իշխանություններն էլ ձեռնպահ էին մնում Արցախի ճանաչումից՝ մշտապես հղում անելով հնարավոր պատերազմի դեպքում այդ քայլին գնալուն։ Սակայն Արցախի ճանաչման մասին քննարկումները մշտապես ուղեկցել են մեր անկախությանը՝ սկսած դեռևս 1992-ից, թեև բոլոր պատեհ հնարավորություններն անհասկանալիորեն բաց են թողնվել։
Պարզվում է՝ 1992-ին՝ պատերազմի թեժ փուլում, ՀՀ Գերագույն խորհուրդն առնվազն երկու անգամ այդ հարցը քննարկել է, երկու դեպքում էլ նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը խորհրդարանին հորդորել է չգնալ նման քայլի։ Սա այն դեպքում, երբ 1993-ին, ըստ ԳԽ «Արցախ» պատգամավորական խմբի անդամների, Հունաստանը պատրաստ էր ճանաչելու Արցախը Հայաստանի կողմից այն ճանաչելու դեպքում։
Ճանաչման մասին լայնորեն խոսվեց, սակայն այդպես էլ որևէ քայլ չարվեց ո՛չ 2016-ի ապրիլյան մարտերի, ո՛չ առավել ևս 2020-ի պատերազմի օրերին։ Վերջին դեպքում կարծես առավել քան հարմար առիթ կար՝ ճանաչելու Արցախի անկախությունը, քանի որ լայնամասշտաբ պատերազմը, միևնույն է, ընթացքի մեջ էր, իսկ բանակցություններ սկսելու դեպքում ճանաչման գնալն արդեն կընկալվեր իբրև դեմարշ ընդդեմ միջազգային հանրության։
Թեև շարունակաբար ասվում էր, որ Արցախի կարգավիճակի արձանագրումը ՀՀ ԱԺ-ի կողմից կսրի իրավիճակն ու կհանգեցնի նոր պատերազմի, կա մեդալի հակառակ կողմը՝ պատերազմի փուլում Արցախի ճանաչումն ու միջազգային գործընկերների կողմից նման քայլի հասնելը անվտանգության որոշակի երաշխիքներ կտար Արցախի ժողովրդին։ Եթե այն ուղեկցվեր նաև միջազգային իրավունքն ընդդեմ Ադրբեջանի օգտագործելու՝ մեր իշխանությունների հետևողական քայլերով, օրինակ՝ Կոսովոյի անկախության մասին Հաագայի տրիբունալի դատական ակտի վկայակոչմամբ, մեր փաստարկներն անխոցելի կլինեին։
Ի վերջո, պատերազմի օրերին Եվրադատարանը Թուրքիային ճանաչեց հակամարտության կողմ և միջանկյալ միջոց կիրառեց այդ երկրի նկատմամբ։ Այս փաստերի հանրագումարը, ցավոք, հայկական իշխանությունն այդպես էլ չօգտագործեց՝ աշխարհին ներկայացնելու Անկարայի և Բաքվի ցեղասպան բնույթը, ճիշտ հակառակը՝ սկսեց խաղաղասիրական և բարեկամական ներբողներ ձոնել այդ երկրներին։
Հայաստանն այդպես էլ չկարողացավ հիմնավորել սեփական զինուժի տեղակայման անհրաժեշտությունն Արցախում այն չճանաչելու պատճառով, ի տարբերություն, օրինակ, Թուրքիայի, որը ճանաչելով Հյուսիսային Կիպրոսի ինքնահռչակ հանրապետությունը՝ այնտեղ սեփական զորք տեղակայեց։ Ճանաչված պետություն լինելու դեպքում Արցախն առնվազն միջազգային անվտանգության նվազագույն երաշխիքներ կստանար։ Քանի դեռ Արցախը ճանաչված չէ, նոմինալ առումով դուրս է միջազգային իրավունքից և աշխարհի քաղաքական քարտեզից, Ադրբեջանը մշտապես արդարացնելու է իր նորանոր արկածախնդրությունները։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.