2021-11-15 10:05
Давид САРКИСЯН
ԱԹԱԹՈՒՐՔԻ ԿՏԱԿՆ ՈՒ ԴՐԱ ՀԱՅ ԻՐԱԳՈՐԾՈՂԸ
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն օրերս հայտարարեց, որ երկու տարի անց՝ Թուրքիայի հանրապետության հռչակման 100-րդ տարեդարձի ժամանակ, իր երկիրը պետք է ոչ թե տարածաշրջանի, այլ աշխարհի քաղաքական և տնտեսական առաջատարներից մեկը լինի։ Նա հիշեց Մուստաֆա Քեմալի մղած մարտերը Կովկասում՝ պնդելով, որ այսօր իրենք Ադրբեջանում և առհասարակ Կովկասում, ասել կուզի՝ Հայաստանում, իրագործում են Աթաթուրքի կտակը՝ կերտելով թուրք ժողովրդի պայծառ ապագան։
Մինչդեռ որոշ պարզամիտներ, այդ թվում՝ քաղաքական շրջանակներ, 44-օրյա պատերազմն ու մեր շարունակվող պարտությունը ներկայացնում են բացառապես որպես հայ-ադրբեջանական դիմակայություն։ Փաստ է, որ Ադրբեջանն ընդամենը գործիք է թուրքական վաղեմի քաղաքականության իրագործման հարցում։ Էրդողանը՝ Թուրքիայի պատմության վերջին տասնամյակների թերևս ամենաազգայնական նախագահը, սանձարձակ պանթուրանական նկրտումներ ունի, և դրանց բարձրաձայնումն անգամ որևէ գործուն միջազգային հակազդեցություն չի ծնում։
Թուրքական նեոկայսերական քարտեզներում, այսինքն՝ ապագա Թուրանը պատկերելիս, Թուրքիան, Ադրբեջանը և Կենտրոնական Ասիան ներկված են նույն գույնով՝ իբրև մեկ պետություն կամ համադաշնություն։ Պարզ է, որ Հայաստանը ևս թուրք ազգայնականների երազած նոր Օսմանյան կայսրության կազմում է։ Ընդ որում, և՛ Անկարայի, և՛ Բաքվի համար առանձնապես կարևոր է Հայաստանի հարավի՝ Սյունիքի և Վայոց ձորի մարզերի զավթումը, ինչը թույլ կտա անարգել կապել իրար Ադրբեջանը, Նախիջևանն ու Թուրքիան։
Սյունիքի նվաճումը, սակայն, ոչ թե բլիցկրիգով է իրագործվում, այլ անարյուն՝ հայաստանյան իշխանությունների հետ բանավոր փոխըմբռնումներով։ Անցած մեկ տարում այդ տրամաբանությամբ արդեն իսկ հանձնվել են Կովսականն ու Որոտանը, Գորիսն ու Կապանը դարձել են սահմանապահ համայնքներ, այդ քաղաքներն իրար կապող մայրուղին տրվել է թշնամուն, իսկ մի քանի հայկական գյուղ հայտնվել է փաստացի ադրբեջանական շրջափակման մեջ։
Եթե ամիսներ առաջ խոսվում էր Արաքսի հովտով՝ Մեղրու շրջակայքում, Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև ցամաքային հաղորդակցության ձևավորման հնարավորության մասին, հիմա արդեն թշնամի պետությունների ախորժակն ավելի մեծ է և վերաբերում է Հայաստանի ամբողջ հարավին։ Անգործունակ իշխանության գոյության պայմաններում այդ սցենարի իրականացման միակ հնարավոր խոչընդոտը կարող էր լինել Իրանի և Ռուսաստանի շահերի հետ դրա ակնհայտ բախումը, բայց այդ երկու ուժային կենտրոններից եկող դիմադրության ազդակները վերջին շրջանում ամենևին գոհացուցիչ չեն։
Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու դեպքում անկլավացման վտանգը, Սյունիքի գյուղերի պես, սպառնալու է նաև Արցախի՝ մեզ մնացած հատվածին։ Էլ չասած, որ ադրբեջանական հավակնություններն առկա են նաև Սևանի ավազանի նկատմամբ։ Պատերազմի ընթացքում Արցախի հյուսիսի անարդյունք գրոհով թշնամին փորձում էր դուրս գալ դեպի Քարվաճառ և Սոթք, որ հետագայում հնարավորություն ունենա իրենով անելու նաև Վարդենյաց լեռնանցքն ու անարգել զավթելու Վայոց ձորն ու Սյունիքը։ Սևանի ավազանի վրա Ալիևի առանձնահատուկ ֆիքսվածությունը հենց այս ռազմավարական հանգամանքով է պայմանավորված։
Պատերազմով, սակայն, Ալիևը չկարողացավ անգամ չնչին առաջխաղացում ունենալ Քարվաճառի ուղղությամբ՝ իսպառ տապալելով բոլոր գրոհները։ Հայոց միջնաբերդ Քարվաճառը հանձնվեց պատերազմից հետո՝ անարյուն և առանց մեկ կրակոցի։ Հյուսիս-արևելքում զավթելով նաև Մատաղիսի ջրամբարը, մոտենալով Սարսանգի ջրամբարին, տիրանալով Քարվաճառի ջրային ակունքներին՝ Ադրբեջանն այդկերպ փորձեց լուծել նաև իր կենտրոնական շրջաններում առկա խմելու և ոռոգման ջրի պակասը լրացնելու խնդիրը։ Ի վերջո, ցանկացած ներադրբեջանական հարց կարելի է հանգիստ լուծել, երբ Հայաստանում կա թշնամի պետության շահերն ու օրակարգերն սպասարկող խամաճիկային իշխանություն։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.