2021-11-30 14:01
Давид САРКИСЯН
ԽԱԽՈՒՏ ՌԱԶՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԲԱԼԱՆՍՈՎ՝ ԴԵՊԻ «ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ԴԱՐԱՇՐՋԱՆ»
Ցանկացած պետություն պատերազմ սկսելուց առաջ, համադրելով Գլխավոր շտաբի՝ բաց և փակ աղբյուրներով ստացված ամբողջական տեղեկատվությունը, գնահատում է սեփական հաղթանակի հավանականությունը։ Պարզ է, որ միայն 100 տոկոսանոց վստահության դեպքում է որոշում կայացվում հակառակորդի դեմ ռազմական գործողություններ սկսելու։ Օրինակ, 44-օրյա պատերազմն սկսելիս թշնամին, ի թիվս մի շարք ռազմաքաղաքական գործոնների հաշվառման, բնականաբար տեսնում էր սեփական օդային գերակայությունը մեր նկատմամբ և օգտագործեց դա, ինչն էլ ճակատագրական դարձավ ռազմական մեր պարտության հարցում։
Ադրբեջանի օդային գերակայությունը պատերազմից հետո ոչ միայն չեզոքացված չէ, այլև չի վերականգնվել անգամ մեր ռազմական ավիացիայի բացը։ Մինչդեռ ապագա անխուսափելի պատերազմում թշնամու դեմ հավասարը հավասարի պես մենամարտելու համար պետք է նախևառաջ հակաօդային պաշտպանության արդիական համալիրներով փակել հեռահար հրթիռահրետանային միջոցների և անօդաչուների կրակը։ Չէ՞ որ վերջին պատերազմի ամենացավալի արձանագրումն այն է, որ մեր կենդանի ուժի, դիրքերի, սպառազինության, այդ թվում՝ ՀՕՊ միջոցների կորուստների ճնշող մեծամասնությունն ադրբեջանական ԱԹՍ-ների կետային հարվածների հետևանք են։
Հայկական կողմն, օրինակ, մինչև 44-օրյա պատերազմը պարտավոր էր վերլուծել սիրիական փորձը, երբ թուրքական ցամաքային բանակը փաստացի պարտվեց Ռուսաստանին, քանի որ վերջինս ժամանակին «փակեց օդը»։ Տասնամյակներ շարունակ Ադրբեջանը ռազմաքաղաքական հավասարակշռության առումով առավելություն չուներ մեր նկատմամբ, քանի որ հայկական բանակը տիրապետում էր թշնամու բոլոր զինատեսակների հակամիջոցներին։ Այդ հավասարակշռությունն էապես խախտվեց 2019-20-ին, երբ հարվածային անօդաչուները համալրեցին թշնամու ռազմական ավիապարկը։
Պատահական չէ, որ պատերազմի ամբողջ ընթացքում, նաև դրանից հետո անցկացված լայնածավալ զորավարժությունների ընթացքում Իրանը հենց հակաօդային պաշտպանության զորքեր էր կենտրոնացրել մերձարաքսյան հատվածում։ Պանթուրանական աղեղի ձևավորումը և Հայաստանի ու Իրանի միջև ցամաքային կապը կտրելը, Սիսիանով, Մեղրիով կամ մեկ այլ սյունյաց բնակավայրով Ադրբեջանն ու Նախիջևանը կապելը, փաստացի, Իրանին շատ ավելի է անհանգստացնում, քան մեզ։ Ամեն դեպքում, Իրանի լրացուցիչ ռազմական ներկայությունն Արաքսի հովտում դա է վկայում, որքան էլ Ռայիսին ու Ալիևն Աշխաբադում իրար երեսի ժպտան։ Պատահական չէ, որ հենց մերձարաքսյան հարթավայրն էր պատերազմում թշնամու հարձակման հիմնական ուղղությունը, ոչ թե կենտրոնը՝ Ակնա-Ասկերան-Ստեփանակերտը, ինչպես 2016-ի ապրիլյան մարտերում։
Ինչ վերաբերում է ՌԴ-ին, Սոչիում Պուտինի և Ալիևի հանդիպումն ընդհուպ ռուս-ադրբեջանական «ռազմավարական գործընկերության» ոգով էր։ Ամեն դեպքում, Մոսկվան հրաշալիորեն տեսնում է Ադրբեջանի ինքնիշխանության շարունակական զիջումը Թուրքիային, և դա չի կարող նրան չմտահոգել։ Էրդողան-Բահչելի զույգի ցուցադրած պանթուրանական քարտեզը՝ մինչև Ալթայ թուրքական մահիկի պատկերով, պիտի որ լրջորեն անհանգստացնի ռուսաստանյան էլիտաներին, և եթե Հարավային Կովկասում թյուրքախոս տարրի էքսպանսիոնիզմը չսանձահարվի, Մոսկվան կարող է ստիպված լինել վաղը դա անել, օրինակ, Վոլգայի ափերին։
Մյուս կողմից, հնարավոր բոլոր կողմերից Ռուսաստանի քաղաքական շրջափակումն ու մեկուսացումը, արհեստածին խնդիրների բորբոքումը երբեմնի կայսրության պատասխանատվության գոտու երկայնքով՝ Բելառուսից մինչև Ղրղզստան, բնական է, մանրևելու քիչ տեղ է թողնում Արցախի և անգամ Հայաստանի հանդեպ դաշնակցային պարտավորությունների իրացման հարցում։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.