2021-12-06 12:24
Давид САРКИСЯН
0
ԻՆՉՈ՞Ւ ԱՐՑԱԽԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԻՇԵՑ «ԼԱՎՐՈՎՅԱՆ ՊԼԱՆԸ»
ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի մտքի վերջին գոհարները, դրանց շուրջ առաջացած միջպետական սկանդալն ու ՌԴ ԱԳՆ պատասխան հայտարարությունը դարձյալ թարմացրին հայաստանյան հանրության հիշողությունն արցախյան հակամարտության կարգավորման նախընթաց տարբերակների շուրջ։ Մասնավորապես, հստակեցվեց, որ այն, ինչ Հայաստանում ընդունված է անվանել «լավրովյան պլան», իրականում ոչ թե հակամարտության հանգուցալուծման փաթեթ է, այլ ժամանակին գոյություն ունեցած պայմանական աշխատանքային տարբերակ, որը վերաբերում էր ոչ թե կոնֆլիկտի սկզբնապատճառին, այլ հետևանքներին։
Պարզապես մեր հանրությունը սիրում է անհարկի ֆետիշացնել ցանկացած երևույթ, որի մեջ աշխարհացունց մի բան է տեսնում՝ առանց իմաստն ըմբռնելու։ Նման կերպ, օրինակ, դեռևս պատերազմի օրերին Հայաստանում առանձնահատուկ խանդաղատանքով էին ընդունել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ուղերձը Հայաստանին և Ադրբեջանին, քանի որ դրանում հիշատակված էր Սումգայիթում հայերի ջարդերի փաստը։
Մինչդեռ ոչ միայն միջազգային հանրության, այլև անգամ հայաստանյան իշխանության կողմից արդեն վաղուց չի խոսվում հակամարտության սկզբնապատճառի՝ խորհրդային Ադրբեջանին հայաբնակ ԼՂԻՄ-ի ենթակայության մասին։ Նիկոլ Փաշինյանն ինքն է շարունակաբար ազգերի ինքնորոշման տիրույթից հարցը տեղափոխում տարածքային, երկու երկրների միջև սահմանազատման, տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հարթակ։ Ստացվում է՝ Արցախն այս խոսույթի հետևանքով ոչ թե նույնիսկ անկլավացվում է՝ ազատագրված տարածքների և նախկին ԼՂԻՄ-ի մի մասի կորստով, այլ առնվազն դե յուրե ամբողջապես կորսվում է՝ ֆիքսվելով ադրբեջանական իրավազորության ներքո։
Երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կառավարման վերջին տարիներին ասպարեզ իջած «լավրովյան պլանի» մասին նույն Նիկոլ Փաշինյանն իր ընդդիմադիր գործունեության մասին խոսել է տասնյակ անգամ։ Սակայն Մոսկվան և մյուս երկու համանախագահները, համապարփակ կարգավորմանն անցնելուց առաջ, 2016-ի ապրիլյան պատերազմից հետո Հայաստանի հորդորով շարունակաբար հիշեցնում էին Ադրբեջանին, որ արցախա-ադրբեջանական առաջնագծում պետք է մշտադիտարկման մեխանիզմներ գործարկվեն, դիտորդների թիվը՝ բազմապատկվի։ Ինչպես հայտնի է, Նիկոլ Փաշինյանի իշխանավարման սկիզբը նշանավորվեց այս կարևորագույն և խիստ հայանպաստ պայմանավորվածության վիժեցմամբ։
Մյուս կողմից, պարզ էր, որ Արցախի հարցի էությունից գաղափար չունեցող, արցախյան բանակցություններում երբևէ չներգրավված ընդդիմադիր խորհրդարանականը շատ ավելի անմռունչ կարող էր իրականացնել հակամարտությունը կարգավորելու միջազգային պարտադրանքը։ Ստացվում է՝ այն գինը, որը հրաժարվում էր վճարել Սերժ Սարգսյանը, պատրաստակամություն հայտնեց վճարելու Նիկոլ Փաշինյանը, և նախևառաջ այդ պատճառով հայտնի ուժային կենտրոններից շատ շրջանակներ աջակցեցին նրան իշխանության գալ Հայաստանում։
Այսօր արդեն անիմաստ ու ժամանակավրեպ է խոսել Ադրբեջանի պատճառով 2018-2020-ին տապալված բանակցային գործընթացի մասին, քանի որ այդ տապալման հիմքը դրել է Նիկոլ Փաշինյանն իր պաշտոնամուտի հաջորդ իսկ օրը՝ 2018-ի մայիսի 9-ին Ստեփանակերտում՝ բանակցություններում Արցախի մասնակցության անիրագործելի նախապայման առաջադրելով Բաքվին։ Իշխանափոխությունից հետո կպարզվի՝ դա արվեց միտումնավո՞ր՝ պատերազմ նախապատրաստելո՞ւ նպատակով, թե՞ անփութորեն՝ ապիկարության հետևանքով։
Փաստն այն է, որ միջազգային հանրությանը տրվեց Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմի «լեգիտիմացման» քարտ-բլանշը՝ հարցն անընդունելիորեն տեղափոխելով տարածքային վեճի տիրույթ, իսկ հայ հանրությունը հերթական անգամ համոզվեց միջազգային հանրության և միջազգային իրավունքի՝ պայմանական և իրավիճակային լինելու մեջ։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.