2022-02-15 10:37
Давид САРКИСЯН
0
ՕՐԵՑՕՐ ՆՎԱԶՈՂ ԿԵՆՍԱՏԱՐԱԾՔՆ ՈՒ ԼԿՏԻԱՑՈՂ ԹՇՆԱՄԻՆ
Ռեյ Բրեդբըրիի «Մի կտոր փայտ» պատմվածքում մի դրվագ կա, որում պաշտոնյան ասում է սերժանտին. «Եթե վաղն արթնանայինք, ու պարզվեր, որ զենքերը փոշի են դարձել, համատարած խուճապ կսկսվեր։ Ամեն երկիր կկարծեր, թե ինքն աշխարհում միակն է անզեն մնացել, ու էս աղետի մեղքը թշնամիների վրա կգցեր։ Հետո ինքնասպանությունների ալիք կբարձրանար, տնտեսությունները փուլ կգային, հազար ու մի ողբերգություններ կկատարվեին։ Դրանից հետո կսկսեին նորից, առանց վայրկյան կորցնելու զինվել։ Ուրիշ ճար չլիներ՝ բռունցքներով իրար վրա կհարձակվեին։ Պետական սահմաններին պողպատե փշավոր ձեռնոց հագած մարդկանց հսկա բանակներ կկուտակվեին։ Մարդկությունը կաթվածահար կլիներ ու կվերանար»։
Ասել կուզի՝ համաշխարհային պատմությունն ընդամենը պատերազմների ժամանակագրություն է, և միշտ էլ հաղթող կողմն է գրում պատմությունը։ Հակառակը՝ խաղաղություն աղերսող երկրները սրա-նրա կլիենտ ու վասալ են դառնում՝ խամաճիկային պետություն, և կամ էլ վերանում են պատմության թատերաբեմից։ Օբյեկտիվ իրողությունն այն է, որ վերջին պատերազմում Հայաստանը պարտվել է, և թշնամին, օգտվելով մեր թուլությունից, փորձում է ներսից նվաճել ամբողջ Հայաստանը։ Ադրբեջանի գործը զգալիորեն հեշտացել է, քանի որ անցնող չորս տարում և հատկապես պատերազմից հետո իշխանությունը չի խոսում Արցախի կարգավիճակի կարևորության մասին, փոխարենը՝ երեք կողմերի ժողովուրդների համար ընդունելի լուծման թեզն է առաջ քաշում, որը դեռևս բավարարում է միայն ադրբեջանցի ժողովրդին։
Երկրի ղեկավարի պաշտոնն զբաղեցնող անձը վստահաբար չի գիտակցում հայկական երկու պետությունների ինստիտուցիոնալ կարևորությունը հայ ժողովրդի անվտանգ գոյությունն ապահովելու հարցում, ավելին՝ տապալումները մեղքը բարդում է նույն այդ ժողովրդի վրա։ Բանակի վերակառուցման, փլուզումն ու բարոյալքումը հաղթահարելու ուղղությամբ որևէ գործուն քայլ արված չէ, անվտանգության ծառայություններից ամենակենսունակը, թերևս, վարչապետի՝ օրավուր մեծացող թիկնազորն է, և մեկ էլ ոստիկանության այն ստորաբաժանումները, որոնք բանուգործը թողած՝ Փաշինյանի ուժեղացված անվտանգությունն են ապահովում։
Ցավալիորեն, գեներալիտետի և սպայակույտի մեջ էլ պետությունն ամեն ինչից վեր դասող զինվորականներ չգտնվեցին, նրանք իրենց դրսևորեցին որպես շարքային կամակատարներ։ Գեներալական ուսադիրներ կրելը կամ բանակային համազգեստ հագնելը դեռևս զինվորականի պատվի նշան չէ։ Այս ամենից հետո բնավ զարմանալի չէ, որ հաղթած կողմի առաջնորդը զինվորական համազգեստով պարբերաբար Շուշի, Քարվաճառ, Հադրութ և զավթված այլ շրջաններ է այցելում, վայելում իր հաղթանակը և հրամցնում այն սեփական ժողովրդին։ Վերջին հարյուրամյակի մեր պատմությունը՝ սկսած Առաջին աշխարհամարտից ու Առաջին հանրապետությունից, ցավալիորեն նույն սխալների ու վրիպումների, քաղաքական կարճատեսության կրկնությունն է։ Այդ է վկայում և՛ մեր գրականության և արվեստի մեծերի, օրինակ՝ Եղիշե Չարենցի «Երկիր Նաիրի» հանճարեղ վեպի ընթերցումը, և՛ քաղաքական անցքերի, գործիչների ու անգամ նրանց ելույթների փաստագրական ուսումնասիրությունը։
Այսօր արդեն մեր կենսատարածքից այնքան քիչ է մնացել, եղածից էլ շարունակաբար զիջում ենք, որ հայ ժողովուրդն անվտանգության որևէ երաշխիք չունի։ Սա պետք է որ իրական ու շարունակվող գոյաբանական մղձավանջ լիներ, բայց մեր ժողովուրդը դեռևս չի կարողանում սթափ վերլուծել իրավիճակը, գիտակցել, որ թշնամու հետ բարիդրացիությունը, խաղաղությունն ու հարևանությունն այս փուլում առավել քան անիրատեսական են։ Ադրբեջանն առնվազն երեսուն տարի իր սերունդներին՝ մանկապարտեզից սկսած, թշնամանքով և ատելությամբ է լցրել ամեն հայկականի նկատմամբ, հայասպանությունը խրախուսել ամենաբարձր մակարդակով։ Իսկ մեր ժողովրդի հավաքական հիշողությունը, փաստորեն, այնքան կարճ է, որ չի հիշում ոչ միայն Սումգայիթի ու Բաքվի ջարդերը, այլև 44-օրյա պատերազմի անգերեզման զոհերին։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.