2023-01-28 11:07
Александр ТОВМАСЯН
ՇՆՈՐՀԱՎՈ՛Ր ՏՈՆԸ
Վերջին տարիներին գնալով ավելի դժվար է գտնել պատշաճ բառերն ու սեփական վերաբերմունքն արտահայտել հայկական բանակի համար տոնական օրը՝ հունվարի 28-ին։ Ավելի ճիշտ, այս օրը նշանակալի է ոչ միայն զինվորական համազգեստով մարդկանց, այլև բոլոր նրանց համար, ովքեր հասկանում են, որ առանց բանակի մեր տարածաշրջանում անհնար է ապրել։ Այլապես կստացվի, լավագույն դեպքում, ըստ հայտնի տրամաբանության. եթե չկառուցես քո բանակը, ապա ստիպված կլինես կերակրել օտարինը, դրանից բխող բոլոր, այդ թվում՝ անկանխատեսելի հետևանքներով…
...2020 թվականի աշնանը 44-օրյա պատերազմը ծանր հարված հասցրեց Հայաստանի Զինված ուժերին։ Այժմ ավելորդ է հիշեցնել Ադրբեջանի ագրեսիայի քաղաքական պատճառների, ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիայի անմիջական աջակցությամբ (որն օգնում էր և՛ տեխնիկայով, և՛ կադրերով, և՛ վարձկաններով) ընթացող ռազմական գործողությունների, քաղաքական բոլոր գլխավոր դերակատարների անտարբերության և էլի բազմաթիվ այլ բաների մասին, որոնք այդպես էլ չպարզաբանվեցին պարտությունից ու 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո։
44-օրյա պատերազմը, հավանաբար, հետագայում կմտնի դասագրքեր՝ որպես «առաջին անօդաչու»։ Քանի որ թշնամու հաջողության հիմնական գործոնը ԱՕԹՍ-ների կիրառումն էր։ Հիշում եմ, շատ վաղուց մենք Չինաստանի և Վիետնամի միջև 1979 թվականի դիմակայությունը կատակով անվանում էինք «առաջին սոցիալիստական պատերազմ»։ Մեր դեպքում մարտերի արդյունքի հարցում էական դեր խաղացին ԱՕԹՍ-ները։ Եվ այստեղ, բացի հայրենի բանակային «բարեփոխիչների» հանդեպ դժգոհություններից, որոնք գայթակղվել են ինքնաթիռների գնմամբ, մի քանի հարց կա ուղղելու նաև մեր ռազմավարական դաշնակիցներին, որոնք «հարավային ֆորպոստի» այս բնակիչներին չեն բացատրել ԱՕԹՍ-ների օգտագործման վտանգը։
Բայց յուրաքանչյուրի հետ (լինի դա պետություն, թե մարդ) տեղի ունեցող ամեն ինչում մեղավոր է առաջին հերթին հենց այդ յուրաքանչյուրը, և հետո նոր՝ ընկերները, բարեկամները, ուղեկիցներն ու թշնամիները։
Այսօր Բանակի օրն է, որը դժվար ժամանակներ է ապրում՝ կապված կորուստների չմարող, չսպիացող ցավի, բանակում անվերջանալի կադրային փորձարարության, պարտության մեղավորների որոնումների, ռազմական ողջ համալիրի ամրապնդմանն ու զարգացմանը ուղղված իրական քայլերի բացակայության հետ: Ավելին, երկու հարևանների ձայներանգի ահագնացող ագրեսիվության խորապատկերին իշխանավորները շարունակում են ճամարտակել տարածաշրջանում գալիք խաղաղության մասին՝ նրանց հետ, ովքեր ձգտում են իսպառ ջնջել հայկական հետքն աշխարհի քարտեզից։
Ադրբեջանը, որը 1988-ից ի վեր ոչինչ չէր կարողացել ձեռնարկել հայերի դեմ և անդադար գանգատվում էր համաշխարհային հանրությանը, այժմ առճակատ թելադրում է Հայաստանին, որ նա ոչ մի դեպքում չպետք է զինվի, այլապես կզղջա դրա համար։ Ալիևը սպառնում է ոչ միայն Հայաստանին, այլև նրանց, ովքեր ռազմական համագործակցություն են իրականացնում մեզ հետ և չեն արձագանքում սպառնալիքներին։ Իսկ ի՞նչ կարելի է հակադրել հաջողությունից գլխապտույտ ապրող հարևաններին: Պիտի հիանանք խաղաղության ձիթենու ճյուղերով, թե՞ այնուամենայնիվ կարգի բերենք բանակը։
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՆԱԿԸ ՄԵՆՔ ԿԱՌՈՒՑԵԼ ԵՆՔ ԶՐՈՅԻՑ։ Ահավոր զրկանքների ու կորուստների գնով։ Այսօր բանակն, իհարկե, այն վիճակում չէ, ինչ որ 90-ականների սկզբին։ Պետք չէ ի ուրախություն հարևանների ասել, թե հիմա մենք ընդհանրապես ոչինչ չենք ներկայացնում մեզանից։ Բանակը կա, հրամանատարական կազմի բազմաթիվ կադրեր շարքում են, փորձի պակաս նրանք չունեն, և հայրենի հողը որևէ մեկին հենց այնպես տալ չեն պատրաստվում։
Զորամասում հրդեհի հետ կապված վերջին ողբերգությունը լիովին փչացրեց առանց այդ էլ ոչ տոնական տրամադրությունը։ Եվս 15 ընտանիքներ զրկվեցին իրենց որդիներից խաղաղ պայմաններում։ Նրանց և շատ ուրիշների համար տոն չի կարող լինել: Չէինք ցանկանա անդրադառնալ քաղաքականությանը։ Բայց իշխանությունները, հավանաբար, կփորձեն այցելել Եռաբլուր զինվորական պանթեոն՝ վիշտ ու ակնածանք ձևացնելով։ Միայն թե բնավ ամեն ոք իրավունք չունի ներկա գտնվել այնտեղ հունվարի 28-ին։ Քանզի բանակի և երկրի մասին պետք է մտածել տարվա բոլոր 365 օրերին։ Եվ դա պետք է անեն ոչ միայն քաղաքական գործիչները, այլև երկրի բոլոր քաղաքացիները։ Այդժամ տոները կդառնան տոն:
Իսկ այսօր մենք պարտավոր ենք շնորհավորել բոլոր նրանց, ովքեր զինվորական համազգեստ են կրում։ Առաջին հերթին՝ նրանց, ովքեր այսօր կանգնած են դիրքերում։ Բանակը սկսվում և ավարտվում է նրանցով։ Եթե այն չլինի, Հայաստանը կվերջանա։
Բայց թող նրանք, ովքեր անրջում են այդ մասին, պապանձվեն: Մեր ամենքիս համար անպայման գալու է այն օրը, երբ լավ տրամադրություն կունենանք հունվարի 28-ին:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-05-14 09:55Каждый народ вносит свой вклад в историю мировой цивилизации. Его размеры и ценность зависят от ряда факторов, начиная с возраста нации, ее исторического пути и взаимоотношений с соседями. С этим, последним, нам уж совсем не повезло. Армянское нагорье расположилось на перекрестке дорог и войн на все четыре стороны света. Поэтому, периодически теряя независимость, часть армян покидала родную землю, обустраиваясь в других странах. Сказать, что там принимали чужаков с распростертыми объятиями, будет преувеличением. Но и в таких условиях деятели армянского происхождения сумели многое сделать для других, а значит и мира. Достаточно ли мы знаем об этом? В книге "Потерянное наследие" Эдуарда МАНВЕЛЯНА содержится информация о 47 наших зарубежных соотечественниках, добившихся успехов в различных сферах жизни. Название книги выражает позицию автора, сожалеющего, что армяне прославились не на Родине. Но тому есть объективные причины, а Земля в конце концов наш общий дом, хотя понимают это далеко не все люди и народы.
-
2025-05-09 09:48Войны начинаются и заканчиваются. Причем из тех, кто воевал с первого дня, в живых остается ничтожный процент. После войны за дело берутся историки. К тому времени поэты и писатели уже успели что-то написать. Но главного пока не сказали. А потом наступает очередь мемуаристов. И они делятся увиденным собственными глазами. Если человек честный, точнее него про войну никто не расскажет. Книга ветерана ВОВ Сергея Шахвердяна называется "Воспоминания о войне, плене и доброте". Ее издал Эдуард Шахвердян через 22 года после смерти отца, по оставшимся в тетрадях записях. Над текстом потрудилась Рузанна Пепанян. Отец посвятил книгу Марфе и Федору Колесниченко - людям, которые спасли его жизнь. О них и многих других Шахвердян вспоминает с благодарностью. А о войне Сергей Артемович пишет искренне, с множеством интересных деталей, замеченных и сохранившихся в памяти. Вспомним некоторые из 250 страниц.
-
2025-05-09 09:07"Живые и мертвые" - это не только название замечательного романа Константина Симонова, написанного про Великую Отечественную войну. Это констатация победной даты 9 Мая 1945 года, которая отделила тех, кто заплатил за Победу жизнью, от тех, кому посчастливилось вернуться домой и строить мир в надежде, что на планете такое больше не повторится, и подвиг миллионов станет уроком для будущих поколений. Сбылись ли полностью эти надежды? Увы, к 80-й годовщине крушения планов Третьего Рейха выясняется, что в сегодняшних реалиях есть политики, которые уверены, что их нация всегда и во всем права и имеет право учить остальных уму-разуму, а это и есть фундамент нацизма испокон веков с вытекающими для всех несогласных последствиями.
-
2025-04-30 09:33Замечательная советская поэтесса Белла Ахмадулина уделяла в своем творчестве значительное место переводам, в числе которых были и произведения армянских классиков.